„Problemem nie jest głód, problemem są głodujący ludzie” napisał Martín Caparrós, podkreślając swe humanitarne nastawienie. 16 października przypada Światowy Dzień Żywności i Walki z Głodem, a w trzecim tygodniu listopada (zazwyczaj) - Tydzień Edukacji Globalnej, w którym także podejmuje się ten temat.
Głód, czyli „stan organizmu (…) spowodowany całkowitym lub częściowym pozbawieniem go pokarmu, a także popęd ukierunkowujący zachowanie się organizmu na pobieranie pokarmu” (wg „Encyklopedii PWN”). Nierzadko bywa tematem literatury. Jakie są jego przyczyny?
… Ubóstwo materialne, np. Powiśle w „Lalce” Bolesława Prusa (TUTAJ), „Głód” Knuta Hamsuna.
… Niesprzyjające warunki geograficzne, np. lud wędrujący przez pustynię do Ziemi Obiecanej (Wj 16, 1 i następne), „Pustynia” Jana Dobraczyńskiego (TUTAJ).
… Długotrwały nieurodzaj, np. syn marnotrawny (Łk 15, 14), „Gdzie poniesie wiatr” Kristin Hannah.
… Działanie siły nadprzyrodzonej, Boga, np. plaga szarańczy w Egipcie (Wj 10, 4-20).
… Celowe działanie człowieka, czyli:
- kara zastosowana za (rzekome) nieposłuszeństwo, np. „Mała księżniczka” Frances Hodgson Burnett (postawa panny Minchin wobec Sary)…
- wojna, np. „Przeminęło z wiatrem” Margaret Mitchell (Scarlett: „Przetrwam to wszystko, a jak wojna się skończy, nigdy w życiu nie będę więcej głodna. Ani ja, ani nikt z moich bliskich”), dotykająca szczególnie dzieci (np. „jedyna” Józefa Czechowicza i poniżej)…
- długotrwałe oblężenie, blokada dostaw żywności, np. „Ostatni świadkowie. Utwory solowe na głos dziecięcy” Swietłany Aleksijewicz, a z literatury dawnej - oblężenie Melos w „Ptakach” Arystofanesa…
- eksterminacja narodu (narodów), np. Wielki Głód na Ukrainie (Hołodomor) w latach 1932-1933, a tu wzruszający, krótki rozdział we „Wszystko płynie” Wasilija Grossmana (heroiczna, zakończona klęską walka mężczyzny o uratowanie życia żony i malutkiego dziecka)…
Warto także przeczytać
Aleksandr Gogun, Plenum na drodze do Wielkiego Głodu. Jak Stalin zmierzał ku „wielkiemu przełomowi”, przeł. Marta Głuszkowska, „Mówią Wieki” 2019, nr 10, s. 40-44.
Robert Kuśnierz, Wielki głód na Ukrainie w latach 1932-1933, „Mówią Wieki” 2001, nr 1, s. 6-14.
- element warunków panujących w obozach koncentracyjnych, np. „Dzień na Harmenzach” Tadeusza Borowskiego („Głód jest wtedy prawdziwy, gdy człowiek patrzy na drugiego człowieka jako na obiekt do zjedzenia”, TUTAJ).
… Próba woli, charakteru, ufności spowodowana przez siłę zewnętrzną, np. kuszenie Chrystusa na pustyni (Mt 4, 1-4).
… Dobrowolna asceza, samodyscyplina, post, umartwienie motywowane czynnikiem religijnym, np. postawa św. Pawła (1 Kor 9, 27 - „biorę ciało w niewolę”), „Legenda o świętym Aleksym” lub pozareligijnym – głodówka, samoograniczenie w celu osiągnięcia sukcesu, sławy, wymarzonej sylwetki i z innych powodów, np. „Iza Anoreczka” Marty Fox, także powściągliwość jako element stylu życia, np. postawa Rabindranatha Tagore (o jego twórczości TUTAJ).
… Forma diety zleconej przez lekarza i podejmowanej w celu poprawy stanu zdrowia, np. „Chory kotek” Stanisława Jachowicza.
… Przejaw anoreksji - zespołu chorobowego, warunkowanego zarówno czynnikami biologicznymi, jak i psychologicznymi, np. opowiadanie „Sandra K.” Manueli Gretkowskiej, „Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną” Doroty Masłowskiej.
Niektóre skutki głodu, to …
… Choroba głodowa, często prowadząca do śmierci, np. „Zdążyć przed Panem Bogiem” Hanny Krall.
… Długotrwałe niedożywienie, a wraz z nim osłabienie organizmu, zwiększenie podatności na choroby, np. „Nasza szkapa” Marii Konopnickiej, „Obrazek z lat głodowych” Elizy Orzeszkowej.
… Zahamowanie rozwoju fizycznego, np. „Zmowa” Leopolda Staffa.
… Kanibalizm, np. „Medaliony” Zofii Nałkowskiej, rozdział „Dno” („to było strasznie karane! Ale one tam w nocy jadły mięso z tych trupów!”).
Jest nie tylko głód fizyczny, ale także bardziej metaforyczny, duchowy, będący nierzadko konsekwencją pustki życiowej, braku (wyższych) wartości, np. głód Słowa (Am 8, 11-12). Również taki, który można by określić jako altruistyczne pragnienie dobra ogółu, np. „S.Ż.” Leopolda Staffa, prezentujący postawę Stefana Żeromskiego:
„Wyszedł z niewoli, wolności łakomy,
Wolności świetnej, wspaniałej ojczyzny (…)
Spragnion szkarłatnej krwi z wielkości żyły,
Królewski głodny lew, co jadł pustynię.”
oraz głód wiedzy, np. „Uparty chłopiec” Janusza Korczaka, pozytywistyczna praca u podstaw. Wreszcie swoisty synonim żądzy - pieniądza, zaszczytów, kariery, uznania, władzy, wrażeń…
Non-fiction. Nie sposób nie wspomnieć o wstrząsającym, kilkusetstronicowym dokumencie „Głód” Martina Caparrósa (sygn. 176883):
„Co pięć sekund dziecko poniżej dziesiątego roku życia umiera z głodu na planecie, która obfituje w bogactwa. W obecnym stanie rozwoju rolnictwo światowe zdolne byłoby wyżywić bez problemu dwanaście miliardów ludzi, niemal dwukrotnie więcej, niż wynosi liczba mieszkańców Ziemi. Nie jest to zatem nieuchronny los. Dziecko, które umiera z głodu, to dziecko zamordowane” (z raportu Jeana Zieglera, byłego eksperta ONZ do spraw prawa do żywności).
Ubóstwo i głód we współczesnym świecie (w Afryce) także TUTAJ.
Związki frazeologiczne. Handlować głodem (głodować); padać z głodu; przymierać głodem; wilczy głód (bardzo silny głód). Przysłowia. Cyceron: Głód najlepszy kucharz (Fames est optimus coquus); Kogo Pan Bóg stworzy, głodem nie umorzy; Kto pracuje, głodem nie umrze.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz