"Cząstka człowieka, która tęskni, kocha i czeka". Serce w tekstach kultury (cz. 2)

Serce w literaturze (c.d.)

Jądro ciemności Josepha Conrada. Dosłownie brzmi: Serce ciemności (Heart of Darkness). Opowiadanie z epoki kolonializmu. Brutalna, bezwzględna eksploracja dżungli, szaleństwo i groza...

Serce to samotny myśliwy Carson McCullers. Głuchoniemy John Singer doskonale potrafił... słuchać. Dlatego chętnie odwiedzali go różni życiowi nieudacznicy. Mówili tylko o sobie. Nie zauważali, że prawdziwą tragedię przeżywa Singer... Do czasu, gdy nie można już było mu pomóc.

Serce kobiety Jacka Londona. Historia z Dalekiej Północy. Opowieść o Indiance i mężczyźnie jej życia w realiach morderczej wyprawy, podczas której najwytrzymalsi mężczyźni upadali na duchu, ale nie ona. Ciągnąc ciężar ponad siły, podejmując wysiłek ponad siły i nie dojadając (zachowywała część z głodowych porcji dla ukochanego), ocaliła go za cenę własnego życia.

źródło

Serce z kamienia Kazimierza Wierzyńskiego. Tym razem wiersz. Nostalgiczny. Smutny. Pełen tęsknoty za tym, co utracone.

Skoro już o poezji mowa, przypomnijmy jeszcze Adama Mickiewicza i jego "definicję":

Serce to cząstka człowieka,
która tęskni, kocha i czeka.

Sporo o sercu pisał ks. Jan Twardowski. Także prozą. Oto kilka pięknych przykładów:

Najpierw starzeje się ciało, potem umysł, na końcu serce. (Autobiografia)

Serce, które kocha,
nie jest już niczyje. (Nie martw się)

Serce to jeszcze za mało żeby kochać. (O miłości bez serca)

serce jak stary Werter zdolne do cierpienia (Nie bój się)

źródło

Serce czyste, miłosierne, ciche, pokorne... Wszystkie epitety trudno wymienić. Pochodzą z Biblii, w której serce określa całego człowieka i jest wymienione ponad 1000 razy, z czego około 130 razy w Księdze Psalmów (wg biblia.wiara.pl/slownik/67ea4.Slownik-biblijny).

Marzy mi się jeszcze diamentowe serce. To byłby ładny tytuł. Może ktoś już coś takiego napisał?

Serce w piosence

Jest ich mnóstwo. Przypomnę trzy: Serce w plecaku (1933 lub 1934, słowa: Michał Zieliński, oficer, nauczyciel muzyki i śpiewu w Jarosławiu), Uciekaj, moje serce (1974, słowa: Agnieszka Osiecka, muzyka: Seweryn Krajewski) i Serce, to najpiękniejsze słowo świata (słowa pol.: Tymoteusz Ortym, właśc. Tymoteusz Prokulski, muz. oryg.: Izaak Dunajewski; pochodzi z filmu Świat się śmieje, reż. Grigorij Aleksandrow, 1934).

źródło

Serce w filmie

Też nakręcono ich niemało. Oto kilka przykładów:

Stalowe serca  (1948, reż. Stanisław Januszewski). Fragment z dziejów polskiego ruchu oporu na Śląsku. Tutejszy przemysł pracował wówczas na potrzeby okupanta. W hucie i kopalni zorganizowano udaną akcję sabotażową, za której przeprowadzenie Niemcy rozstrzelali wielu górników.

Legenda o lodowatym sercu (1957, reż. Aleksiej Sacharow i Eldar Shengelaya). Jako dziecko oglądałam tę baśń. Nie pamiętam jej treści. Kojarzę jedynie, że była bardzo piękna i smutna...

Szklane Serce (1976, reż. Werner Herzog). Niezwykły film wypełniony somnambuliczną, odrealnioną atmosferą. Pisaliśmy o nim TUTAJ.

Kamienne serca (2014, reż. Marc-Andreas Bochert). Młody małżonek, Peter - omamiony przez złego ducha obietnicą bogactwa - zamienił swoje serce w kamień. Od tej chwili nie odczuwał zupełnie nic. Nie potrafił kochać, cieszyć się, współczuć. Po tragicznej śmierci żony, poprosił o pomoc dobrego ducha...

Serce w grach komputerowych

Jeden ważny przykład: Serca z Kamienia, czyli pierwsze duże fabularne rozszerzenie do gry Wiedźmin 3: Dziki Gon. Akcja ma miejsce na terenieVelen i Oxenfurtu, gdzie Geralt ponownie spotkał Pana Lusterko, poznanego w karczmie w Białym Sadzie.

źródło

"Cząstka człowieka, która tęskni, kocha i czeka". Serce w tekstach kultury (cz. 1)

Człowiek z sercem na dłoni

To było 3 grudnia 1967 roku. Południowoafrykański kardiochirurg, Christiaan Neethling Barnard (1922 -2001), kierownik ośrodka badań i chirurgii serca w uniwersytecie w Kapsztadzie, po raz pierwszy na świecie przeprowadził transplantację ludzkiego serca. Asystowali mu młodszy brat, Marius Barnard, oraz zespół chirurgów. Pacjent, który otrzymał serce, Louis Washkansky, żył z nim 18 dni. Zmarł na zapalenie płuc. Christiaan Barnard nie zniechęcił się. Niespełna miesiąc później dokonał kolejnego przeszczepu. Tym razem biorca, dr Philip Blaiberg, przeżył ponad 19 miesięcy. Potem były kolejne operacje. Spośród wszystkich pacjentów doktora najdłużej, bo 23 lata, żył Dirk van Zyl (zmarł na cukrzycę).

Christiaan Barnard, źródło

Serce dla anatoma

Szerokość - ok. 6 cm. Masa - ok. 0,60 % masy ciała osoby dorosłej (tzn. ok. 30 dag), a noworodka - trochę więcej, oczywiście w proporcji do wagi ogólnej (czyli ok. 20 g). Każdego dnia wykonuje mniej więcej 100 tysięcy uderzeń, czyli w ciągu "przeciętnego", statystycznego życia jednostki - ok. 2,5 miliarda. Dokładniejszy opis fizyczny tego fenomenu można znaleźć w Encyklopedii powszechnej PWN, a najbardziej precyzyjny - w podręcznikach medycyny.

Kryształowe, atramentowe, ołowiane, kamienne... Serce w tekstach kultury

Czym jest serce? Wspomniani anatomowie twierdzą, że - obrazowo rzecz ujmując - pompą. Dla artystów jednak nie tylko. Oni wolą piękne metafory. Jakie może być serce?

Serce w literaturze (przykłady)

Serce Edmunda de Amicisa. Po prostu. Bez epitetów. Przez wiele lat było szkolną lekturą. Też ją czytałam (pisze p. Basia). Z sentymentem czasem wracam do niektórych fragmentów. Przedstawiłyśmy je TUTAJ.

Kryształowe serce. Baśń wietnamska, ze zbioru Dar rzeki Fly Marii Krüger. Nieczuła Nghi Cho, oddzielona od ludzkich trosk wysokim murem pałacu, odtrąciła miłość biednego rybaka, Son Chu. Gdy jego serce pękło z bólu i w postaci kryształowej czary wróciło do niej, zrozumiała, że właśnie za nim tęskniła. Za późno...

źródło

W tym samym zbiorze - Serce dzwonu, tzn. spiżowe i ... ludzkie, gdyż dzwon potrafi śpiewać najpiękniej tylko wtedy, gdy ma w sobie tę ludzką domieszkę. Aby rozkołysał się nadprzyrodzonym dźwiękiem, potrzeba cierpienia i poświęcenia, lecz przede wszystkim - miłości. Smutna chińska baśń.

Szczęśliwy Książę Oscara Wilde'a. Kolejna urocza baśń. Ołowiane serce tkwiło w posągowej piersi dobrego Księcia, który rozdał ubogim całe piękno, jakim jaśniał, czyli złoto i drogie kamienie zdobiące odzież. A wówczas - odarty z bogactwa - okazał się niepotrzebny włodarzom miasta. Pomnik trafił na złom, a niedające się przetopić ołowiane serce - na śmietnik. I tam (wraz z martwą jaskółką, która niegdyś pomagała Księciu czynić dobro) zobaczył je Anioł, by zanieść Bogu jako najcenniejsze skarby znalezione na Ziemi. O tym utworze była wzmianka TUTAJ.

Królowa Śniegu Hansa Christiana Andersena, czyli serce z lodu. Każdy ma takie, kiedy je zamknie. Kiedy nie potrafi kochać. Bo serce otworzyć może tylko miłość.

źródło

Atramentowe serce Cornelii Funke. Mortimer Folchart "naprawiał" stare książki. Spokojne życie, które wiódł wraz z córką, zakłócił Smolipaluch. Bohaterowie książek ożyli i rozpoczęli spisek przeciw księgarzowi i jego dziecku...

Hebanowe serce Renaty Piątkowskiej. Niedawno napisana książka dla dzieci, poruszająca kwestię konfliktów zbrojnych w krajach afrykańskich. Mały Omenka nie miał szczęśliwego dzieciństwa. Ludzka nienawiść zmusiła go do wędrówki daleko, daleko...

Stalowe serce Brandona Sandersona. Fantasy. Epicy to istoty nieprzyjazne ludziom, pragnące władzy nad nimi. Jeden z nich, zwany Stalowym Sercem, był - jak uważano - niepokonany. Ale pojawili się ci, którzy rzucili mu wyzwanie. Mściciele. I David Charleston, który znał tajemnicę krwawiącego serca Imperatora...

Płomienne serca Szczepana Jeleńskiego. Przedwojenna książka dla młodego odbiorcy, napisana przez... niezrównanego popularyzatora matematyki. Cztery nowele o tematyce zaczerpniętej z Ewangelii, prezentujące spotkania Jezusa z dziećmi.

źródło

Płonące serce Danka. To tytuł nadany czytance, którą pamiętam ze szkolnej edukacji, będącej fragmentem opowiadania Stara Izergil Maksyma Gorkiego. Baśni o pięknym i dobrym chłopaku, synu podbitego i wygnanego na bagna narodu, który pochodnią z własnego serca oświetlał ludowi drogę do wyjścia z bezkresnego lasu. Spotkały go za ten altruistyczny czyn jedynie obojętność i odrzucenie.

Kamienne serce May Grethe Lerum. Historia Johanny i Raviego oraz ich dzieci, którym na przeszkodzie do rodzinnego szczęścia stanął mściwy Magnus ze Storlendet...

Myślę, że utworów o kamiennym sercu znalazłoby się więcej. Nierzadki to motyw w baśniach. Bo jakież były serca sióstr Kopciuszka, złych czarownic i czarodziejów, wrogów dobra z licznych utworów?

Część 2 - w poniedziałek (4 grudnia).

źródło