Lekturowe (i okołolekturowe) ciekawostki (2)

Oto zapowiedziane (mniej dzisiaj popularne) książki rekomendowane dla szkół średnich w drugiej połowie lat 80. minionego wieku.

Louis Aragon, Dzwony Bazylei. Cztery części – „Diana”, „Katarzyna”, „Wiktor”, „Klara” – w których ukazano kobiety sprzedajne i niezależne oraz mężczyzn uwikłanych w politykę i  syndykalistyczny ruch usiłujący bronić robotników przed wyzyskiem.

Halina Auderska, Babie lato. Losy bohatera wcześniejszej powieści autorki, "Ptasiego gościńca", który po wojnie usiłuje ułożyć sobie życie na Ziemiach Odzyskanych (sygn. 95593).

André Gide, Lochy Watykanu. Powieść eksperymentalna. Grupa fałszywych duchownych wyłudza pieniądze od francuskich i włoskich arystokratów pod pozorem ratowania papieża z masońskiej niewoli.

Maksym Gorki, Artamonow i synowie. Dzieje rosyjskiego osadnika i jego synów w realiach carskiej Rosji. Opowiadanie „Makar Czudra” Gorkiego – TUTAJ.

Tadeusz Hołuj, Koniec naszego świata. Henryk był więźniem Auschwitz-Birkenau. Po latach wraca tu z obcokrajowcami, którzy nie rozumieją dramatu minionych dni. Koszmarne wspomnienia zalewają mężczyznę jak ogromna czarna fala… (sygn. 59376).

Nikołaj Ostrowski, Jak hartowała się stal. Pawka Korczagin jest nastolatkiem z wysoko rozwiniętą „świadomością klasową”. Prowadzi surowy tryb życia, wszystko podporządkowując dobru socjalistycznej ojczyzny.

Konstantin Paustowski, Opowieść północna. Saga o życiu rodziny w przedrewolucyjnej Rosji (sygn. 114958).

Jean-Paul Sartre. Mur. Pięć opowiadań o zmaganiach z egzystencją przerastającą lub przytłaczającą jednostkę (sygn. 108272).

Stendhal, Pustelnia Parmeńska. Fabrycy del Dongo jest arystokratą i bonapartystą, ze względu na swe poglądy odrzuconym przez ojca. Nie brakuje mu jednak powodzenia u kobiet. Nawet gdy trafia do więzienia, ściga go ich miłość… (sygn. 105942/1-2).

Herbert George Wells, Wojna światów. Zaprezentowana TUTAJ. Wstrząsająca Wyspa doktora Moreau tego autora – TUTAJ.

To tylko niektóre książki niebędące obecnie lekturami. Pani Basia przypomina sobie ze szkoły także inne tytuły już dziś zapomniane. Były to np. "Na wsi wesele" Marii Dąbrowskiej (o wsi w powojennych realiach społeczno-politycznych), "Tańczący jastrząb" Juliana Kawalca (o awansie społecznym mężczyzny chłopskiego pochodzenia), "A jak królem, a jak katem będziesz" Tadeusza Nowaka (wizyjna opowieść o Dobru i Złu w wiejskich realiach), "Pierwszy dzień wolności" Leona Kruczkowskiego (o postawach żołnierzy - opuszczających obóz jeniecki - wobec odzyskanej wolności), "Tonio Kröger" Thomasa Manna (o samotności i szukaniu swego miejsca wśród ludzi). Lektury… Lektury… Pojawiają się i znikają z wykazów, miejsce jednych zajmują inne, ale nie zmienia się sprawa zasadnicza: uczniowie powinni je czytać. A do dawnych lektur jeszcze będziemy powracać.

Lekturowe (i okołolekturowe) ciekawostki (1)

Lektury… Lektury… Pojawiają się i znikają z wykazów, miejsce jednych zajmują inne, ale nie zmienia się sprawa zasadnicza: uczniowie powinni je znać. Aktualne z dostępem do książek nie ma trudności. Są Wolne Lektury – do przeczytania, pobrania, wysłuchania. A jak było dawniej? Niedawno „wpadł nam w ręce” raport „Zaopatrzenie szkół ponadpodstawowych w lektury do języka polskiego” (sygn. P 3398). Pochodzi z 1987 roku. I co w nim znajdujemy?

W rozdziale „Liceum ogólnokształcące, liceum zawodowe i technikum – lektury obowiązkowe” mamy taki fragment:

"W klasie III uczniowie powinni przeczytać 13 lektur obowiązkowych. Po raz pierwszy spotykamy się tu z sytuacją, że w całym województwie (legnickie) nie ma ani jednego egzemplarza z lektury podstawowej. Chodzi mianowicie o Ferdydurke W. Gombrowicza. Są województwa, w których ten tytuł występuje sporadycznie (2-3 egzemplarze - bielskie, kieleckie, leszczyńskie, zamojskie i zielonogórskie). Mamy tylko jedno województwo, w którym z jednego egzemplarza tej powieści korzysta 11 uczniów (krośnieńskie), w pozostałych zaś jedna książka jest do dyspozycji kilkuset (!) uczniów, np. warszawskie 624, ciechanowskie 844, siedleckie 490 itp."

Rozdział „Zasadnicze szkoły zawodowe – lektury obowiązkowe” przynosi informację, że:

"W klasie I w zasadzie wszystkie lektury obowiązkowe (4 tyt.) występują w niedostatecznej ilości, a szczególnie trudna sytuacja jest z Alchemią słowa J. Parandowskiego. Tylko w nielicznych województwach z jednego egzemplarza tej książki może korzystać mniej niż stu uczniów (…) . W pozostałych (…) liczba egzemplarzy tej lektury jest niższa, bowiem jeden egzemplarz jest przeznaczony dla stu kilkudziesięciu a nawet czterystu kilkudziesięciu uczniów."

W rozdziale „Zasadnicza szkoła zawodowa – lektury uzupełniające” największe braki to: „Saskie ostatki” i „Zygmuntowskie czasy” Józefa I. Kraszewskiego.

Tego, kto pamięta z autopsji tamte czasy, braki nie dziwią. Pewne zaskoczenie mogą zaś sprawiać tytuły lektur, w większości od lat już nieobecne w polskiej szkole. Zatem kolejna niespodzianka? „Wykaz dzieł z literatury pięknej przeznaczonych do księgozbiorów bibliotecznych szkół podstawowych, średnich i zasadniczych zawodowych – wzbogacających zestaw lektur szkolnych” (sygn. P 3380) z tego samego roku. Jakie tytuły zawiera? Oprócz znanych nazwisk, np. Amicis, Andersen, Andrzejewski, Białoszewski, Cooper, Dąbrowska, Janczarski, Krüger, Pagaczewski, Scott, Voltaire i innych, znajdujemy takie, które… jakoś uleciały z pamięci… Oto przykłady.

Szkoła podstawowa

Stanisław Biskupski, ORP "Orzeł" zaginął. Fabularyzowana historia zaginięcia okrętu w czasie II wojny światowej.

Karol Olgierd Borchardt, Znaczy Kapitan. Przedstawiona TUTAJ.

Kurt David, Tenggeri, syn Czarnego Wilka. Obrazki z życia egzotycznych Mongołów (sygn. 107007).

Janusz Teodor Dybowski, Światło nad Helladą. Powieść historyczna obrazująca czasy wojny peloponeskiej.

Ingemar Fjell, Joachim Lis - detektyw dyplomowany. Z piwnicy Bonifacego Borsuka zniknęło dziesięć słoików konfitur malinowych. Złapania rabusia podejmuje się absolwent Korespondencyjnego Kursu dla Detektywów Prywatnych…

Janina Barbara Górkiewiczowa, Szesnaste lato Hanki. Hanka, wiejska dziewczynka, dostaje się do miejskiej szkoły z internatem. Trudno jej się przed rówieśnikami przyznać do pochodzenia, ale prawda kiedyś będzie musiała wyjść na jaw… (sygn. 64784).

Bernhard Grzimek, Nie ma miejsca dla dzikich zwierząt. Książka podróżnicza o tematyce wskazanej w tytule.

Géza Hegedüs, Żeglarz z Miletu. Toksarys i Hermodoros to przyjaciele, którzy w życiu mają sporo szczęścia. Spotykają wybitne postaci, np. Heraklita z Efezu, Ajschylosa i Fidiasza, oraz przemierzają spory kawałek starożytnej Hellady.

Thor Heyerdahl, Wyprawa Kon-Tiki. Przedstawiona TUTAJ.

Gyula Illyés, Latający pałac. Zbiór baśni węgierskich.

Eugenia Kobylińska-Masiejewska, Córki chcą inaczej. Rodzice Iśki rozwiedli się. Dziewczynka musi poradzić sobie z tym doświadczeniem oraz z… braciszkiem, który niedawno pojawił się na świecie.

Cecylia Lewandowska, Bogatki z jabłoniowej dziupli. Hania i Jacek maja piękny sad, a w nim urocze ptaszki…

Marian Orłoń, Detektyw Nosek i porywacze. Ambroży Nosek nie może spokojnie wypoczywać na emeryturze. Stale jest angażowany do nowych zagadek wymagających jego wiedzy i talentu detektywistycznego.

Stanisława Platówna, Telefon zaufania. Szesnastoletni Stefan dowiedział się, że w przeszłości został adoptowany. Nie może pogodzić się z tą wiadomością. Postanawia uciec z domu. Dyżur w telefonie zaufania akurat wtedy pełni doktor Rajewski. Czy pomoże? (Sygn. 128894).

Piotr Wojciechowski, Zdobywcy orzechowego tortu. Jędrek Wrona to czwartoklasista. Pewnego dnia spotyka w ogródku Waligórę – przedstawiciela ginącego gatunku olbrzymów. Od tej chwili rozpoczną się jego niesamowite przygody…

Jadwiga Żylińska, Opowieść o Heraklesie. Opowiadanie o życiu i śmierci mitologicznej postaci.

Niektóre (zapomniane?) książki rekomendowane dla szkół średnich – przedstawimy 12 grudnia.

Książki pierwsze, czyli, co czytano dzieciom, co czytały dzieci?

W listopadzie jedna z nas przeprowadziła warsztat dla nauczycieli bibliotekarzy na temat czytelnictwa dzieci, prezentując książki, które warto polecić najmłodszym. W planach kolejne zajęcia. To spotkanie stało się inspiracją do wspomnienia, jakie książki polecano nam w szkolnej bibliotece w najwcześniejszych latach edukacji. Oto nieco autorów, których zapamiętała p. Basia (pomijając te, które wspomniałyśmy 8 stycznia).

fot. Aleksandra Zielińska

Oczywiście, była klasyka, czyli to, co czyta się do dzisiaj, np. H.Ch. Andersen, bracia Grimm, E.T.A. Hoffmann, C. Collodi, E. de Amicis, H. Lofting, S. Lagerlöf, T. Jansson, A. Lindgren, J. Brzechwa, M. Buczkówna, W. Chotomska, J. Grabowski, Cz. Janczarski, H. Januszewska, M. Jaworczakowa, M. Konopnicka, J. Korczakowska, G. Kownacka, M. Krüger, R. Pisarski, J. Porazińska, E. Szelburg-Zarembina, J. Tuwim. Jednak byli też autorzy, których obecnie rzadko się wspomina lub o których zapomniano. Niemało czytaliśmy pisarzy rosyjskich i radzieckich. Takie czasy. Oto przykłady.

Bourne Holly, Nazywam się Muszelka. Urocza historia o trójce dzieci, które znajdują w małą syrenkę sklepie rybnym, w skrzynce ze śledziami.

Eigl Kurt, Bimbo, niezdara. Przygody niezgrabnego słonika.

Gajdar Arkady, Czuk i Hek. Ojciec tytułowych braci pracuje w Błękitnych Górach i zaprasza rodzinę do siebie. Niestety, ginie list, w którym objaśnia, jak do niego dotrzeć. Jednak chłopcy wybierają się w drogę…

Grahame Kenneth, O czym szumią wierzby. Przygody grupki przyjaciół - Kreta, Szczura, Ropucha, Borsuka i Wydry - zwierząt mających ludzkie zalety i wady.

fot. Aleksandra Zielińska

Iłłakowiczówna Kazimiera, Bajeczna opowieść o królewiczu La-Fi-Czaniu, o żołnierzu Soju i o dziewczynce Kio. Tytułowy królewicz z Bombonii nie potrafi się śmiać, co uniemożliwia mu objęcie władzy. Udaje się w długą podróż, mającą na celu uzyskanie tej umiejętności.

Jerszow Piotr, Konik garbusek. Historia naiwnego, ale uczciwego i odważnego Iwana, który z pomocą konika zdobywa serce i rękę pięknej dziewczyny oraz zostaje carem.

Karalijczew Angel, Trzej bracia i złota jabłoń. Dzielny Czawdar pokonuje (z pomocą kotka i kaczątka) przerażającego Czarnego Smoka i przywraca wolność ojcu, siostrze oraz ośmiu braciom, których on zniewolił.

Krzemieniecka Lucyna (właśc. Wiera Zeidenberg), Domek zapomnienia. Historia skrzatka, który pomagał wszystkim istotom w otoczeniu i pewnego dnia poczuł zmęczenie. Postanowił oddalić się i odpocząć, ale tylko czasowo zrealizował swój plan. Leśne rachuneczki. Opowieść o chłopczyku, który nie lubił tabliczki mnożenia. Z przygód krasnala Hałabały. Losy leśnego krasnoludka, czytane do dziś.

Linde Gunnel, Biały kamień. Mała Fia jest posiadaczką kamienia, który zabiera jej Hampus. Ten ostatni jest sierotą o trudnym charakterze. Od tej chwili kamień nieustannie „krąży” z jego rąk do jej dłoni i na odwrót…

Lobe Mira, Babcia na jabłoni. Chłopiec, który nie ma babci, wymyśla ją. I lubi przebywać w jej towarzystwie – do czasu, gdy do sąsiedztwa sprowadza się starsza pani…

Matute Anna Maria, Pasażer na gapę z pokładu „Ulissesa”. Trzy siostry, starsze panny, wiodą dość monotonne życie. Pewnego dnia ktoś podrzuca im niemowlę. I życie kobiet diametralnie się zmienia.

Michałkow Siergiej. Nie płacz, koziołku. Niepokorny koziołek trafia na wyspę. Grożą mu tu banda wilków i inne niebezpieczeństwa. Ale oto w sukurs przychodzą wierni przyjaciele…

Móra Ferenc, W pałacu marabutów. Piękne ptaki, marabuty, trafiają z gorącej Afryki do zimnego ogrodu zoologicznego, a inne ptaki pomagają im się ogrzać.

Osiejewa Walentyna, Czarodziejskie słowo. Pięć opowiadań o tym, że trzeba być dobrym i pomagać innym.

Polanowski Tadeusz, Michałek z pudełka od zapałek. Dzieje Michałka Opałka, najmniejszego chłopczyka na świecie, mającego wielkie marzenia.

Proysen Alf, Maleńka pani Flakonik. Przygody starszej pani, która czasem…maleje, a zdarza się to na ogół w najbardziej niedogodnym momencie.

Szuchowa Stefania, Przygoda z małpką. Historia Dudusia, który zgubił się na peronie i został odnaleziony dzięki inwencji siostrzyczki oraz… zabawce wystającej z kieszeni.

Woronkowa Lubow, Dokąd płyną obłoki. Losy małej Aniski, która bardzo kocha przyrodę i zwierzątka.

I jeszcze – w telegraficznym skrócie – niektóre teksty: Złoty sen Lecha Bądkowskiego, O królu Słońcu i jego czterech córkach Heleny Bobińskiej, Tajemniczy kajecik Bohdana Drozdowskiego, O wróżkach i czarodziejach Natalii Gałczyńskiej, Złota tabakiera Bronisława Grzybowskiego, Co by było, gdyby oraz Purpurowy szlak Marii Kędziorzyny, Dwie wiewiórki Jerzego Kiersta, Było czy nie było Grażyny Kociniak, Uparciuszek Ilony Kovacs, Spadkobiercy pana Ziółko Stefana Majchrowskiego, Zawisza Blady Mariana Orłonia (właśc. Mariana Wędzonki), Dwie Basie Anny Przemyskiej, Olaf i jaskinia pełna ech Björna Rongena, 15 zajęcy Feliksa Saltena (właśc. Siegmunda Salzmanna), Stara kuźnia Igora Sikiryckiego, Czarodziejskie trójkąty Marii Terlikowskiej, Baśnie, bajki, bajeczki. Ludowe bajki rosyjskie Aleksego Tołstoja.

fot. Aleksandra Zielińska

Aneks. Teraz zdradzę, którą książkę - jako pierwszą - Mama kupiła mi na własność. To była Wiosna, mama i ja jugosłowiańskiej pisarki, Andjelki Martić.

Przy okazji przypominam, że o tym, co kiedyś czytała młodzież, napisałyśmy TUTAJ.

Co czyta(ła) młodzież?

6 listopada pisząca te słowa została zaproszona przez Panie Bibliotekarki z II Liceum Ogólnokształcącego z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Marii Konopnickiej w Katowicach do wygłoszenia prelekcji dla rodziców na temat Co czyta młodzież? Przemiła i bardzo gościnna Pani mgr Beata Skwara stworzyła niepowtarzalną, "domową" atmosferę, chociaż aula była duża. I uczestników spotkania tak wielu, że nawet stali we drzwiach! Dziękuję!

Przy tej okazji przypomniałam sobie książki mojej młodości. Zatem, właśnie, co czytała młodzież w latach, gdy sama się do niej zaliczałam? Kochaliśmy literaturę przygodową (np. Julesa Verne'a, Roberta Louisa Stevensona, Jacka Londona, Jamesa Olivera Curwooda, Jamesa Fenimoore'a Coopera, Alfreda Szklarskiego), o kowbojach i Indianach (np. Karola Maya, Wiesława Wernica), książki historyczne, szczególnie z serii "płaszcza i szpady" (np. Alexandre'a Dumasa i Paula Févala), ale też wojenne (np. Janusza Meissnera, Bohdana Arcta). Poniżej trochę przykładów (z literatury polskiej). Jednak była nam też bliska - jak obecnemu i każdemu dorastającemu pokoleniu - tematyka młodzieżowa, np. relacje z rówieśnikami i dorosłymi, miłość. Poniżej przypomnę niektóre tytuły i autorów. Jeśli którąś mamy w zbiorach, podam sygnatury.

Adam Bahdaj, np.
Stawiam na Tolka Banana (sygn. 117985). Wakacyjne dni Julka są do siebie podobne. Wieje nudą. Do czasu, gdy trafia do bandy dowodzonej przez Tolka…

Telemach w dżinsach, Gdzie twój dom, Telemachu? Ojciec Maćka odszedł od rodziny, gdy chłopiec miał 3 lata. Matka zginęła w pożarze. Maciek, obecnie już nastolatek, wyrusza na poszukiwanie rodzica...

Krystyna Berwińska, np.
Con amore (sygn. 71211). Trwają przygotowania do Konkursu Chopinowskiego, w którym chcą wystartować dwaj koledzy, a później – rywale. Andrzej ma naturalny talent. Grzegorz jest pracowity. Wydaje się, że wszelkie szanse ma pierwszy. Sytuacja jednak komplikuje się, gdy na jaw wychodzi poważna choroba dziewczyny Grzegorza – Ewy.

Janusz Domagalik, np.
Koniec wakacji (sygn. 101834). Jurek odpoczywa na wakacjach. Poznał cudowną dziewczynę. Jest szczęśliwy. I właśnie teraz otrzymuje wiadomość o rozwodzie rodziców! Jak się zachowa?

Mira Jaworczakowa, np.
Po słonecznej stronie. Nastoletnia Hania jest zauroczona Andrzejem. Ten ją tylko (!) lubi i niebawem, niechcący, zrani, gdy zacznie spotykać się z jej przyjaciółką…

Irena Jurgielewiczowa, np.
Niespokojne godziny (sygn. 169846). Kasia jedzie do miasta. Przypadkowo poznaje Janusza, którego młodzieńczy świat właśnie się „wali”. Niepowodzenia w domu przeplatają się ze szkolnymi. Jednak chwila ich spotkania okaże się jedną z najważniejszych w ich życiu. Odmieni ich na zawsze.

Wszystko inaczej (sygn. 96741).  Maja nie potrafi odnaleźć się w stolicy, do której przeprowadziła się ze wsi. W jej najbliższej perspektywie są nudne wakacje w mieście, a w trochę dalszej - poprawka z geografii, do której musi się przygotować. Michał jest chłopcem z pobliża. Starszym, ale – jak się okaże – nie mającym problemów z geografią. Ma trudne relacje z ojczymem i matką, podobnie jak dziewczyna ze swymi rodzicami. Ot, wiek dorastania, jego małe-wielkie problemy…

Stanisław Kowalewski, np.
Nie ma ceny na miód akacjowy. Przemek, wypoczywając na wakacjach, poznaje nad jeziorem interesującą dziewczynę. Chłopak jeszcze nie wie, że nieznajoma wciągnie go w kryminalną zagadkę...

Aleksander Minkowski, np.
Grażyna (sygn.108857). Pamiętnik (?) Sarny – dziewczyny w wieku maturalnym, która musi zmierzyć się z problemami dorosłych: rozwodem i powtórnymi małżeństwami rodziców oraz próbą samobójczą koleżanki (Irmy), będącej ofiarą miłosnego zawodu. Jej powiernikiem zostaje uroczy Bursztyn – chłopak z pogranicza jawy i marzenia…

Podróż na wyspę Borneo. Pietrek nie jest zadowolony z życia. Pokłócił się z przyjacielem, Markiem. W domu też niewesoło. Tata zginął w wypadku, zatem rodzina przeżywa trudności finansowe, a on marzy o drogich, „szpanerskich” ciuchach, dobrobycie, szybkim samochodzie... Wszystko to posiada Igor, syn dobrze sytuowanego lekarza. Gdyby udało mu się wejść do paczki tamtego! I udaje się. Ale czy to rozwiąże problemy Pietrka? 

Szaleństwo Majki Skowron. W oczach Majki ojciec – były himalaista – zawsze był bohaterem. Ale teraz, w codziennej pracy, okazuje się zwykłym tchórzem… Dziewczyna nie może znieść jego postawy. Ucieka z domu. Przypadkowo poznany Ariel, chłopak o niezwykłym imieniu i skomplikowanej sytuacji rodzinnej, może stać się jej pokrewną duszą…

Ząb Napoleona. Jarek „dochodzi do siebie” po nieszczęśliwej miłości u babci. Tutaj – z pomocą kobiety, zęba i ducha (brzmi tajemniczo, prawda?) - rozwiąże kryminalną zagadkę rodzinną.

Hanna Ożogowska, np.
Za minutę pierwsza miłość (sygn. 126417, 73517). Marcin, Kostek, Ewa i Irena – oto główni (nastoletni!) bohaterowie. Ich pierwsze nieśmiałe spojrzenia w stronę płci przeciwnej, obawy (np. że nie umie się tańczyć i co z tego może wyniknąć) i maleńkie rany…

Eugeniusz Paukszta, np.
Złote korony księcia Dardanów, W cieniu hetyckiego sfinksa (sygn. 116097), Amfory spod Halikarnasu (trylogia). Środowisko tureckiej Polonii w latach 60. Na ich tle przygody archeologicznej ekspedycji profesora Kseresa, do której trafia nastoletni Julek – można by powiedzieć: brat bliźniak Tomka Wilmowskiego. I zaczynają się przygody…

Krystyna Siesicka, np.
Beethoven i dżinsy (sygn. BS 2984). Miśka i Alek są rodzeństwem. On już studiuje, ona kończy liceum. Jest jeszcze Piotrek. To chłopak Miśki. Niewidomy. Niełatwa miłość, problemy wieku dorastania, konflikty z rodzicami i nieporozumienia rodziców między sobą…

Fotoplastykon (sygn. 111127, 47996). Janka Maciejewska jest ofiarą urazu doznanego wskutek nieszczęśliwego skoku do wody. Przez pewien czas pozostaje unieruchomiona w łóżku. Z jej perspektywy obserwujemy rodzinę, do której należy: rodziców i dwójkę rodzeństwa. Codzienność niosącą wiele ulotnych, ale jakże ważnych zdarzeń.

Jezioro Osobliwości (sygn. 46598). Marta poznaje Michała, będącego – jak się później okaże – synem Wiktora, mężczyzny zabiegającego o względy jej matki. Ale oto na horyzoncie pojawia się bogaty Patryk. Sytuację ponadto komplikuje fakt, że Wiktor zostaje jej ojczymem…

Zapałka na zakręcie (sygn. 52341). Mada poznaje na wakacjach Marcina – skrytego samotnika z tajemniczą, mroczną przeszłością. Zakochuje się. Próbuje zaufać. Ale chłopak ciągle się jakoś wymyka. Nie pozwala dotrzeć do siebie na niebezpieczną (z jego punktu widzenia) odległość. Do czasu.

Halina Snopkiewicz, np.
Słoneczniki (sygn. 50985). Pamiętnik dziewczyny (Lilki) z przełomu lat 40. i 50. minionego wieku. Jej literackie fascynacje (Przeminęło z wiatrem), małe i większe problemy, usytuowane w tużpowojennej rzeczywistości.

Stanisław Pagaczewski, czyli pisarz – obieżyświat

Późne lata 70. ubiegłego wieku. Siódma czy ósma klasa szkoły podstawowej. Lekcja chemii. Siedziałam wówczas w ławce z Włodkiem, który absolutnie nie był zainteresowany kwasami nieorganicznymi, lecz trwał zatopiony w lekturze trzymanej pod ławką książki. Z tajemniczym uśmiechem na twarzy wędrował po baśniowej Krainie Deszczowców. I może prędzej niż bohaterowie powieści znalazłby uprowadzonego profesora Baltazara Gąbkę, gdyby nie zdecydowana reakcja nauczycielki, która podeszła do niego, zabrała mu książkę, podniosła wysoko i głośno zaczęła czytać jakiś zabawny fragment. W ten sposób po raz pierwszy usłyszałam o STANISŁAWIE PAGACZEWSKIM (1916-1984).

9 lipca przypadła setna rocznica jego urodzin. Przyszedł na świat w Krakowie. Temu miastu pozostał wierny aż do śmierci, która nastąpiła także w grodzie Kraka. Nie znaczy to, że stąd nigdy nie wyjeżdżał. Wręcz przeciwnie! Przecież encyklopedie najczęściej określają go jako „pisarza i podróżnika”. Jednak nie uprzedzajmy wypadków. Najpierw było dzieciństwo, spędzone w szacownym, profesorskim domu. Ojciec Stanisława, Julian, był historykiem sztuki, profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego. Matka, nosząca rzadkie imię Adolfina (z domu Till), to córka wykładowcy prawa cywilnego na Uniwersytecie Lwowskim. Przy okazji – ciekawostka. Temat rozprawy habilitacyjnej jego ojca brzmiał: Baltazar Fontana w Krakowie. Czy ten Baltazar jakoś zainspirował późniejszego literata?

Stanisław studiował filologię polską. W czasie wojny prowadził tajne nauczanie, a po niej został przede wszystkim autorem licznych i bardzo cenionych przewodników turystycznych i dziennikarzem (w telewizji przez jakiś czas prowadził program „Piękno Polski Południowej”). Bo kochał podróże i sport: narciarstwo, wioślarstwo, kolarstwo, pływanie, wspinaczki górskie. Zwiedził 60 krajów – prawie wszystkie w Europie, także liczne afrykańskie i bliskowschodnie. Pływał statkami handlowymi, gdyż jako członkowi Pen Clubu przysługiwał mu darmowy bilet. Chętnie przebywał też w polskich górach. Znajomy powiedział o nim: „Gorce uwielbiał, Pieniny kochał, a Bieszczady były jego drugim domem”. Od 1956 roku nie pracował na etacie, ale nieregularnie. Pobierał niemałe wynagrodzenie za książki, ale to nie były stałe dochody, toteż dom utrzymywała żona, Janina (Olszowska), z zawodu aptekarka.

Dziś jednak znamy go głównie jako autora trylogii o przygodach Baltazara Gąbki, na którą składają się: Porwanie Baltazara Gąbki, Misja profesora Gąbki oraz Gąbka i latające talerze. Podobno jego córka, Anna, domagała się opowiadania ciągle nowych bajek, które ojciec zaczął z czasem spisywać, co go niezwykle bawiło. Młodzi czytelnicy pokochali te książki, które ukazywały się w rekordowo wysokich nakładach.

I jeszcze ciekawostka, którą podaje Piotr Legutko (por. bibliografia poniżej). Powieści Pagaczewskiego nie ominęła ingerencja cenzury. Jedną z postaci w sfilmowanych przygodach o perypetiach profesora jest Bartolini Bartłomiej, herbu Zielona Pietruszka. W oryginale pieczętował się herbem Dwa Widelce i Udziec Barani. Cenzor – świadomy trudności w zaopatrzeniu – zmienił tę „apetyczną” nazwę.

Całą trylogię posiadamy w zbiorach. Może zachęcimy do niej kolejne pokolenia?

Bibliografia

EZ, Pagaczewski Stanisław, w: Kuliczkowska Krystyna, Tylicka Barbara (red. nauk.), Nowy słownik literatury dla dzieci i młodzieży. Pisarze, książki, serie, ilustratorzy, przegląd bibliograficzny, Warszawa 1979, s. 408. (Sygnatury:  86280-1, cz IX-8/4).
Legutko Piotr, Pisarz z Krainy Deszczowców, "Gość Niedzielny" 2016, nr 20, s. 64-65.

O spełnianiu życzeń i innych działaniach Psammetycha.

Oczka miało osadzone na długich różkach, jak oczka ślimaka, i mogło je wysuwać i wciągać zupełnie jak lunety; uszka miało podobne do uszu nietoperza, a pękaty tułów był w kształcie pająka, tylko pokryty gęstym, a miękkim futerkiem; nóżki i rączki miało też „futerkowe”, a dłonie i stopy całkiem jak u małpy.

To opis głównego bohatera piątkowego spotkania Klubu Interesującej Książki. Miłośnicy twórczości Edith Nesbit od razu rozpoznają, o jaką postać chodzi, pozostałym chętnie podpowiemy, że tak autorka przestawiła Piaskoludka w swojej książce Pięcioro dzieci i coś.

Tym razem spotkanie odbyło się w Wydziale Informacji Bibliograficznej - zaprosiłyśmy sześć uczennic ze Szkoły Podstawowej nr 31 im. Henryka Sienkiewicza w Katowicach aby poznały nasze miejsce pracy. Opowiedziałyśmy o tym, co robimy na co dzień, a potem dziewczynki zmierzyły się z zadaniami przygotowanymi do lektury o Piaskoludku.

Zaczęłyśmy od quizu wiedzy o książce (jak zwykle żadne z pytań nie sprawiło uczestniczkom problemów), następnie należało dopasować ilustrację do odpowiedniego fragmentu książki (i opowiedzieć, czego dana scena dotyczy), a także chronologicznie ułożyć rozsypankę z wydarzeń zaistniałych w książce i rozwiązać krzyżówkę związaną z treścią lektury.

Było również zadanie specjalne - uczennice zostały poproszone o narysowanie (w formie krótkiego komiksu) swojego spotkania z Piaskoludkiem. Konieczne było uruchomienie wyobraźni, bo ustaliłyśmy, że to życzenie nie zniknęłoby po zachodzie słońca tak, jak efekty życzeń bohaterów książki. 

Na zakończenie pani Basia przedstawiła nam dalsze przygody Roberta, Antei, Janeczki, Cyryla i Baranka, a subtelne zawieszenie opowieści w najciekawszym momencie tylko jeszcze bardziej zachęciło nas do lektury kolejnych tomów trylogii Edith Nesbit.

Wszystko, co dobre, szybko się kończy, ale nie zasmuciło nas to, bo przecież spotkamy się już za miesiąc. Na kolejnym spotkaniu Klubu Interesującej Książki. :)
Do zobaczenia!

Autorką wszystkich zdjęć jest pani Beata Leszczorz. 

Krystyna.

Miesiąc temu, 3 lipca 2015 r., zmarła Krystyna Siesicka. Jej książki towarzyszyły dojrzewaniu wielu pokoleń dziewcząt.
Napisała ponad trzydzieści powieści dla młodzieży, wielokrotnie wznawianych i tłumaczonych na różne języki.
Jej teksty publikowano w popularnym czasopiśmie "Płomyk". Autorka otrzymała nagrodę czytelników tego czasopisma - Orle Pióro, w 1972 r.
Do najsłynniejszych jej książek należą: Zapałka na zakręcie, Jezioro osobliwości, Ludzie jak wiatr, Zapach rumianku.

Książki Krystyny Siesickiej mamy w swoich zbiorach. Zapraszamy.

Urodziny Joanne Murray.

Wszystkim miłośnikom książek o Harrym Potterze przypominamy, że autorka ich ulubionych książek wczoraj obchodziła 50. urodziny!
Dzięki wynikom ogólnopolskich wyborów (w czasie których uczniowie wybierali trzy ich zdaniem najciekawsze książki) przeprowadzonych przez Bibliotekę w szkole wiemy, że ten cykl fantasy jest ulubioną lekturą wielu uczniów szkół podstawowych.
Może to dobry moment, żeby przeczytać (pierwszy raz, albo ponownie) którąś z książek cyklu? Może wszystkie? :)

źródło

Wszystkie tytuły cyklu o Harrym Potterze są dostępne w naszej bibliotece, zachęcamy do ich wypożyczenia na drugą połowę wakacji. :)

Joanne Murray (czyli Joanne Kathleen Rowling) napisała również kilka książek dla dorosłych. W Polsce ukazały się: Trafny wybór (w 2012 r.), Wołanie kukułki (w 2013 r.), Jedwabnik (w 2014 r.) - dwie ostatnie wydane zostały pod pseudonimem: Robert Galbraith.

Pies też człowiek, czyli Jacek Kosmala w psiej postaci.

Na ostatnie w tym roku szkolnym (czerwcowe) spotkanie Klubu Interesującej Książki zaprosiłyśmy wybrane uczennice ze Szkoły Podstawowej nr 31 im. Henryka Sienkiewicza w Katowicach.

Dziewczynki (które poprzednim razem świetnie poradziły sobie z zadaniami przygotowanymi dla nich do Ani z Zielonego Wzgórza), tym razem zmierzyły się z lekturą Ucho, dynia, 125! Marii Krüger.
Nie straszne im były pytania quizu, rozsypanka (w której trzeba było uszeregować chronologicznie wydarzenia z życia Jacka zamienionego w małego, żółtego pieska) ani żadna z wykreślanek. Świetnie poradziły sobie również z przygotowaniem planu sytuacyjnego klasy, do której uczęszczali bohaterowie książki.
Najtrudniejsze zadanie polegało za scharakteryzowaniu Jacka Kosmali przed i po przemianie w żółtego jamnika, ale również ono nie sprawiło uczennicom żadnego problemu.

Na zakończenie spotkania dziewczynki wysłuchały opowiadania o innych książkach, w których dominuje motyw przemiany postaci.

Im tym razem o oprawę graficzną zadbała p. Basia rysując nam na tablicy głównego bohatera. :)

Zapraszamy do obejrzenia zdjęć ze spotkania:

Dziękujemy p. Beacie za zdjęcia. :)

Wyjątkowe dzieło pani Porter.

Dziś przypada 95. rocznica śmierci Eleanor Hodgeman Porter (1868-1920), amerykańskiej autorki opowiadań i powieści adresowanych głównie do dzieci i młodzieży. Jednak znana jest przede wszystkim jako twórczyni jednej, rewelacyjnej książki (a właściwie dwóch, bo powieść ma dalszy ciąg!): Pollyanna (oraz Pollyanna dorasta).

 

Jak to się stało, że właśnie o wymyślonej przez tytułową bohaterkę (mającej tak dziwaczne imię) „grze w zadowolenie” mówi się na uniwersyteckich wykładach – i to nie tylko anglistycznych? Jedna z nas przypomina sobie akademickie zajęcia z psychologii, podczas których pani doktor kilkakrotnie wspominała o tej osieroconej dziewczynce i jej sposobie na „ubarwienie” smutnej, szarej rzeczywistości. 

Jedenastolatka, niechciana przez krewnych, jedynie ”z obowiązku” przygarnięta  przez ciotkę, swoim optymizmem i radością życia, uczynnością i chęcią niesienia pomocy, zmienia całe otoczenie. Ponuracy po pewnym czasie zaczynają się uśmiechać. Stary kawaler pragnie przygarnąć dziecko. Chora kobieta, terroryzująca bliskich złym humorem, dostrzega kogoś poza sobą i przestaje się skupiać jedynie na własnych dolegliwościach… Ale także dla Pollyanny wybije godzina próby. Czy tracąc - w wyniku wypadku - władzę w nogach, załamie się? I jak zareagują ci, którym kiedyś pomagała? Chyba wiemy, bo któż tej książki nie czytał?! A jeśli jest ktoś taki, informujemy Go, że mamy powieść w naszych zbiorach. :)
Urzeka w tej książce szczery entuzjazm i przekonanie, że człowiek może mieć (i ma!) dobroczynny wpływ na innych:

To, czego ludziom (...) potrzeba, to zachęty. Ich wrodzoną odporność należy umacniać, nie osłabiać... Zamiast bez przerwy mówić komuś o jego wadach, mówcie mu o zaletach. Spróbujcie odzwyczaić go od złych nawyków. Wskażcie mu dobre strony jego istoty, (...) które może zdobyć się na odwagę, może działać i zwyciężyć! Wpływ charakteru pięknego, uczynnego, ożywionego nadzieją jest zaraźliwy (...). Ludzie promieniują tym, co wypełnia ich umysły i serca. (Tł. Halina i Tadeusz Evertowie)

Polecamy Pollyannę także – a może szczególnie! – tym, których przytłaczają troski. Zapewniamy, że nikt nie pozostanie smutny po jej przeczytaniu. Bo działa skuteczniej, niż… gaz rozweselający (chemicy wiedzą, o co chodzi – o podtlenek azotu, czyli N2O!).

Porter Eleanor H., Pollyanna, tł. z ang. Halina i Tadeusz Evertowie, il. Antoni Uniechowski, wyd. 3 popr., Warszawa, Nasza Księgarnia, 1988. ISBN 83-10-08283-5. (Sygnatury: 124273, 124596).
Porter Eleanor H., Pollyanna dorasta, tł. z ang. Halina i Tadeusz Evertowie, il. Antoni Uniechowski, wyd. 3 popr., Warszawa, Nasza Księgarnia, 1988. ISBN 83-10-08284-3. (Sygnatury: 125081-3).

Spotkanie z rudowłosą Anią.

Wczoraj po raz pierwszy odwiedziły naszą bibliotekę uczennice ze Szkoły Podstawowej nr 31 im. H. Sienkiewicza w Katowicach. Przyjechały do nas na spotkanie Klubu Interesującej Książki. Jego główną bohaterką była Ania z Zielonego Wzgórza (Lucy Maud Montgomery) - poświęciłyśmy jej całą naszą uwagę. Z pomocą mapy myśli analizowałyśmy charakter rudowłosej bohaterki, jej postępowanie, zainteresowania i wygląd (opis fizyczny). Dziewczynki świetnie poradziły sobie z rozsypankami, krzyżówkami i quizem. 
Ukoronowaniem ich pracy i swoistą nagrodą, była możliwość wysłuchania opowiadania o dalszych losach Ani i Gilberta.
Przez całe zajęcia obserwowała nas (narysowana na tablicy przez p. Basię) Ania Shirley. Wyglądała na zadowoloną. ;)

Zapraszamy do obejrzenia zdjęć - tym razem ich autorką jest również p. Beata Leszczorz z biblioteki szkolnej SP nr 31. Dziękujemy.