Nasz Mały leksykon Filmowy - Stoi obok, samotny i dumny – bez poprzedników, bez naśladowców (cz. 1)

Jerzy Uszyński, filmoznawca, napisał o nim:

W pewnym sensie przypomina (…) bohatera jednego ze swoich filmów, Kaspara Hausera – nie obciąża go żadna przeszłość, żadna wiedza odkładająca się w kulturowej pamięci, jest on tabula rasa; odwrotnie jednak niż Kaspar nie pozwala, by zostało na niej zapisane cokolwiek, sam podejmuje dzieło wypełnienia czystej tablicy. Dzieło pisania za pomocą prostych obrazów, mówiących o najtrudniejszych do wyrażenia – bo najbardziej odległych od racjonalnego centrum naszej duszy – problemach człowieczeństwa.

Werner Herzog (ur. 1942). Jeden z najwybitniejszych reżyserów filmowych, operowych i teatralnych. Niemiec pochodzenia chorwackiego. 5 września będzie świętował 75 urodziny. W bieżącym roku przypada również 55. rocznica jego filmowego debiutu (krótkometrażowy Herakles). W zbiorach posiadamy sporo jego filmów i opracowań twórczości. Pod opisami filmów podajemy także inne pozycje o podobnej tematyce. Zachęcamy do korzystania. Oto one:

Źródło

Aguirre, Gniew Boży (1972). Jawi, Warszawa 2006 (sygnatura: DVD 1984)

Źródło

Połowa XVI wieku. Południowoamerykańska dżungla. Tutaj podobno znajduje się mityczna kraina El Dorado, do której usiłuje dotrzeć grupa hiszpańskich konkwistadorów. W samym sercu dzikiej, nieprzyjaznej krainy dochodzi pomiędzy nimi do rozłamu. Buntowi przewodzi obłąkany Lope de Aguirre. I wymusza na swoich towarzyszach posłuszeństwo. Opętany wizją zdobycia legendarnych skarbów, wędruje przez wrogą krainę. Wbrew morderczemu klimatowi, złowrogiej przyrodzie, oporowi Indian, psychicznym i fizycznym możliwościom ludzi. Jednak zawsze jest jakiś kres...

Zob. też:

Sirianni Paolo, Podróż Aguirre do jądra ciemności, tł. Jerzy Uszyński, "Film na Świecie" nr 331-332 (1986), s. 144-151

Zagadka Kaspara Hausera (oryg. Każdy za siebie i Bóg przeciw wszystkim, 1974). Jawi, Warszawa 2006 (sygnatura: DVD 1989)

Źródło

Kaspar Hauser. Człowiek znikąd. Jako siedemnastolatek pojawił się pewnego dnia na rynku w Norymberdze. Był 1828 rok. Nie znał swojej przeszłości. Tylko nazwisko. Zrazu wzbudził sensację, ale niebawem stał się dla wszystkich utrapieniem. Zaangażowano go do cyrku. Tu został dostrzeżony przez doktora, pod którego kierunkiem zaczął pobierać nauki, a nawet napisał autobiografię. Jednak kultura nie przyczyniła się do jego rozwoju. Coraz bardziej wycofywał się z życia, aż wreszcie stał się ofiarą agresji nieznanego człowieka. Romantyczna epoka dodała do jego życiorysu pobudzające wyobraźnię elementy, włącznie z monarszym pochodzeniem. Kim naprawdę był? Nie wiadomo do dziś.

Zob. też:

Galernicy wrażliwości [m.in. biografia Kaspara Hausera],  wybór, oprac. i red. Maria Janion, Stanisław Rosiek, Gdańsk 1981 (sygnatury: 96103, cz  XI-4/2d)
Sirianni Paolo, Okrutne karły, tł. Jerzy Uszyński, "Film na Świecie" nr 331-332 (1986), s. 134-143

Szklane Serce (1976). Jawi, Warszawa 2006 (sygnatura: DVD 1988)

Źródło

XIX wiek. Bawarska wieś. Umiera tu wynalazca rubinowego szkła, a nikt poza nim nie znał formuły jego produkcji. Właściciel huty bezskutecznie usiłuje sam stworzyć rubin, a gdy to mu się nie udaje, korzysta z pomocy pasterza - jasnowidza. Chociaż od niego również nie otrzymuje odpowiedzi, ogłasza, iż do wykonania szkła trzeba użyć krwi dziewicy. Nierealny, hipnotyczny stan udziela się wszystkim pracownikom. Nie odróżniają już rzeczywistości od zmyślenia. Wreszcie właściciel huty, ogarnięty dziwacznym szałem, wraz ze wspólnikiem zabija przyjaciółkę jasnowidza.

Stroszek (1977). Jawi, Warszawa 2006 (sygnatura: DVD 1992)

Źródło

Duże miasto. Berlin. Bruno Stroszek (uliczny grajek) wychodzi z więzienia. Na wolności czuje się obco. Staje jednak przed wyzwaniem: musi pomóc przyjaciółce, prostytutce Evie, w jej walce z sutenerami. Dobrym rozwiązaniem okazuje się propozycja sąsiada Scheitza, który doradza wyjazd za Ocean. Ale od przeszłości nie uciekną. W Wisconsin dojdzie do tragedii...

Nosferatu wampir (1979). Jawi, Warszawa 2006 (sygnatura: DVD 1986)

Źródło

Adaptacja filmowa Draculi (1897) Brama Stokera i remake ekspresjonistycznego filmu Nosferatu - symfonia grozy (1922) Friedriha Wilhelma Murnaua. Młody prawnik, Jonathan Harker - wezwany listownie przez hrabiego Draculę - jedzie do Transylwanii. Żona bezskutecznie odradza mu tę podróż. Na miejscu mężczyzna przekona się, że miała rację. Jednak ciąg przerażających zdarzeń został już uruchomiony...

Zob. też:

Helman Alicja, Dracula. Portrety filmowe, "Kino" 2008, nr 2, s. 48-51
Jabłoński Witold, Pokochać wampira, "Kino" 1995, nr 4, s. 15-17
Kolasińska Iwona, Wernera Herzoga spektakle śmierci. (Na przykładzie filmu „Nosferatu-wampir”), "Kino" 1987, nr 1, s. 33-37
Kolasińska Iwona, Zęby wampira – dyskretny urok pożądania, w: Stachówna Grażyna (red.), Niedyskretny urok kiczu. Problemy filmowej kultury popularnej, Kraków 1997, s. 51-64 (sygnatury: 147694, 148845)
Kołodyński Andrzej, Przebudzenie Księcia Ciemności, Kino" 1993, nr 2-3, s. 14-18
Kołodyński Andrzej, Seans z wampirem, Warszawa 1986. ISBN 83-221-0296-8 (sygnatury: 114421, 114885)
Maśnicki Jerzy, Randka z wampirem, "Kino" 1998, nr 11, s. 14-19
Miczka Tadeusz, Wernera Herzoga lektura ekspresjonizmu, w: Helman Alicja, Madej Alina (red.), Niemiecki ekspresjonizm filmowy, Katowice 1985, s. 85-108 (sygnatury: 110527, 111400, cz K II-1/669)
Parniewska Barbara, Film Wernera Herzoga Nosferatu wampir w kręgu prawd romantycznych, w: Nurczyńska-Fidelska Ewelina [i in.], Film w szkolnej edukacji humanistycznej, Warszawa, Łódź 1993, s. 237-240 (sygnatura: cz XXVI-8/57)
Sirianni Paolo, Udręka wampira, tł. Jerzy Uszyński, "Film na Świecie" nr 331-332 (1986), s. 152-156
Śmiałkowski Kamil M., Wampir. Leksykon, Bielsko-Biała 2010. ISBN 978-83-7513-750-7 (sygnatura: cz XLVII-3/46)
Zmudziński Bogusław, Werner Herzog i aktorskie media, "Kino" 2000, nr 3, s. 9-10

(Część 2 - 28 sierpnia, w poniedziałek)