Matura nieubłaganie się zbliża. Teraz wielu młodych ludzi przeżywa stres, ale po latach – jak większość z nas – będą wspominać ten czas z rozrzewnieniem. Dzisiaj zaprezentujemy trzy artykuły na maturalny temat, skupiając się przede wszystkim na języku polskim, a także przypomnimy niektóre tematy (z egzaminów pisemnych i ustnych w latach 1995-2001), w których nawiązywano do Zbigniewa Herberta. Wszak mamy Rok Herbertowski. Może coś się powtórzy?
 |
| źródło |
Najpierw artykuły:
Łupińska Aneta, Po maturze!, "Forum Penitencjarne" 2017, nr 6, s. 8-11
Egzamin maturalny więźniów – absolwentów ponadgimnazjalnych. Omówienie warunków organizowania i wyników egzaminów z minionego roku, w którym w 17 przywięziennych centrach kształcenia ustawicznego ze 199 abiturientów maturę zdawało 166 skazanych.
Łupińska Aneta, Po maturze!, "Forum Penitencjarne" 2017, nr 6, s. 8-11
Egzamin maturalny więźniów – absolwentów ponadgimnazjalnych. Omówienie warunków organizowania i wyników egzaminów z minionego roku, w którym w 17 przywięziennych centrach kształcenia ustawicznego ze 199 abiturientów maturę zdawało 166 skazanych.
Dobkowska Joanna, Poloniści o maturze, "Polonistyka" 2018, nr 1, s. 10-13
Opinie nauczycieli o wieloletnim stażu pracy na temat obecnej matury. Oto kilka pytań i odpowiedzi:
• Jak osiągnięcia uczniów diagnozuje część testowa egzaminu? – Bardzo dobrze – 8 %, dobrze - 50 %, trudno powiedzieć – 34 %.
• Jak osiągnięcia uczniów diagnozuje rozprawka? - Bardzo dobrze – 8 %, dobrze – 84 - %, trudno powiedzieć – 8 %.
• Jak osiągnięcia uczniów diagnozuje interpretacja utworu poetyckiego? - Bardzo dobrze – 34 %, dobrze – 34 %, trudno powiedzieć – 24 %.
Możliwości ulepszenia egzaminu maturalnego wskazywane przez tych samych nauczycieli dotyczą obszarów:
• Formuła egzaminu i jego trudność. Uważają go za zbyt łatwy i schematyczny; warto w większym stopniu oceniać wiedzę, a w mniejszym – umiejętności; położyć nacisk na interpretację tekstu.
• Dobór lektur. Postulują ograniczenie dowolności wyboru, czyli opracowanie zestawu lektur obowiązujących w danym roku oraz rezygnację z możliwości odwołania się do innych niż literackie tekstów kultury w rozprawce i interpretacji.
• Kryteria i sposób oceniania. Wskazują na konieczność zaostrzenia kryteriów dotyczących oceny poprawności języka i zapisu, stylu i składni.
Opinie nauczycieli o wieloletnim stażu pracy na temat obecnej matury. Oto kilka pytań i odpowiedzi:
• Jak osiągnięcia uczniów diagnozuje część testowa egzaminu? – Bardzo dobrze – 8 %, dobrze - 50 %, trudno powiedzieć – 34 %.
• Jak osiągnięcia uczniów diagnozuje rozprawka? - Bardzo dobrze – 8 %, dobrze – 84 - %, trudno powiedzieć – 8 %.
• Jak osiągnięcia uczniów diagnozuje interpretacja utworu poetyckiego? - Bardzo dobrze – 34 %, dobrze – 34 %, trudno powiedzieć – 24 %.
Możliwości ulepszenia egzaminu maturalnego wskazywane przez tych samych nauczycieli dotyczą obszarów:
• Formuła egzaminu i jego trudność. Uważają go za zbyt łatwy i schematyczny; warto w większym stopniu oceniać wiedzę, a w mniejszym – umiejętności; położyć nacisk na interpretację tekstu.
• Dobór lektur. Postulują ograniczenie dowolności wyboru, czyli opracowanie zestawu lektur obowiązujących w danym roku oraz rezygnację z możliwości odwołania się do innych niż literackie tekstów kultury w rozprawce i interpretacji.
• Kryteria i sposób oceniania. Wskazują na konieczność zaostrzenia kryteriów dotyczących oceny poprawności języka i zapisu, stylu i składni.
Jarota Sonia, Wiedzieć, co i jak pisać. Extended Essay w programie Matury Międzynarodowej, "Język Polski w Liceum" 2009/2010, nr 2, s. 72-93
Autorka prezentuje wymagania niezbędne do otrzymania dyplomu Matury Międzynarodowej. Koncentruje się na Extended Essay, czyli pierwszej samodzielnej pracy badawczej kandydata do dyplomu, wymieniając etapy jej tworzenia i podając przykład takiej pracy.
Autorka prezentuje wymagania niezbędne do otrzymania dyplomu Matury Międzynarodowej. Koncentruje się na Extended Essay, czyli pierwszej samodzielnej pracy badawczej kandydata do dyplomu, wymieniając etapy jej tworzenia i podając przykład takiej pracy.
A teraz już tematy (z cytatami z Herberta). Najpierw matura pisemna:
Skomentuj, odwołując się do postaw wybranych bohaterów, sentencję Zbigniewa Herberta Cnota nie jest azylem słabych, zaś akt wyrzeczenia się jest aktem odwagi.
Trzeba śnić cierpliwie w nadziei że treść się dopełni. Odwołując się do przykładów z literatury, dokonaj prezentacji i sformułuj sąd o marzycielach, ich walce duchowej i posłannictwie.
(Kiedy) pogasły reflektory odkryliśmy, że jesteśmy na śmietniku w bardzo dziwnych pozach. Nadzieje i rozczarowania - konfrontacja marzeń z rzeczywistością w literaturze XX wieku.
Analiza i interpretacja wierszy: Pan Cogito a pop, Dwie krople, Domysły na temat Barabasza, Dusza Pana Cogito, Do Marka Aurelego, Guziki, Dedal i Ikar.
Analizy porównawcze:
Po co Anny Kamieńskiej i Matka Zbigniewa Herberta.
Pieśń XII Jana Kochanowskiego i Pan Cogito o cnocie.
Twarz - pusta, otwarta i dzika równina - z Dziadów części III (Ustęp. Droga do Rosji) Adama Mickiewicza i Pan Cogito obserwuje w lustrze swoją twarz.
Naród Czesława Miłosza i Rozważania o problemie narodu.
Skomentuj, odwołując się do postaw wybranych bohaterów, sentencję Zbigniewa Herberta Cnota nie jest azylem słabych, zaś akt wyrzeczenia się jest aktem odwagi.
Trzeba śnić cierpliwie w nadziei że treść się dopełni. Odwołując się do przykładów z literatury, dokonaj prezentacji i sformułuj sąd o marzycielach, ich walce duchowej i posłannictwie.
(Kiedy) pogasły reflektory odkryliśmy, że jesteśmy na śmietniku w bardzo dziwnych pozach. Nadzieje i rozczarowania - konfrontacja marzeń z rzeczywistością w literaturze XX wieku.
Analiza i interpretacja wierszy: Pan Cogito a pop, Dwie krople, Domysły na temat Barabasza, Dusza Pana Cogito, Do Marka Aurelego, Guziki, Dedal i Ikar.
Analizy porównawcze:
Po co Anny Kamieńskiej i Matka Zbigniewa Herberta.
Pieśń XII Jana Kochanowskiego i Pan Cogito o cnocie.
Twarz - pusta, otwarta i dzika równina - z Dziadów części III (Ustęp. Droga do Rosji) Adama Mickiewicza i Pan Cogito obserwuje w lustrze swoją twarz.
Naród Czesława Miłosza i Rozważania o problemie narodu.
 |
| Z. Herbert, źródło |
Wybrane tematy z egzaminu ustnego:
Nurt klasycyzujący w poezji polskiej: Leopold Staff, Czesław Miłosz, Zbigniew Herbert.
Obecność antyku grecko-rzymskiego i Biblii oraz innych tradycji kulturowych w poezji Herberta.
Idź wyprostowany wśród tych co na kolanach - moralne przesłanie w poezji Herberta.
Nurt poetyckiej moralistyki w twórczości Zbigniewa Herberta i Czesława Miłosza (na podstawie dowolnie wybranych utworów).
Jak rozumieli rolę poety w czasie zagrożenia Czesław Miłosz, Zbigniew Herbert, Stanisław Grochowiak? Omów na przykładzie wybranych wierszy, np. Który skrzywdziłeś, Campo di Fiori Miłosza, Przesłanie Pana Cogito Herberta, Ars poetica Grochowiaka.
Różne przykłady dialogu z tradycją w poezji Herberta. Omów na przykładzie wybranych wierszy, np. Apollo i Marsjasz, U wrót doliny, Przesłanie Pana Cogito.
Alegoria, hiperbola i groteska w literaturze średniowiecznej i jej kontynuacjach w wybranych utworach Herberta, np. w Przesłuchaniu anioła, Pieśni o bębnie, U szczytu schodów.
Dramat cierpienia na podstawie Księgi Hioba i Żalów Matki Boskiej pod krzyżem i jego współczesne wersje (obrazy) w poezji, np. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego (Elegia o [chłopcu polskim]), Tadeusza Różewicza (Matka powieszonych) i Zbigniewa Herberta (Przesłuchanie anioła).
Apel do tradycji w poezji Herberta na podstawie wybranych utworów (np. Nike, która się waha, Apollo i Marsjasz, U wrót doliny, Ścieżka, Przesłuchanie anioła). Przedstaw motywy i reminiscencje mitologiczne oraz biblijne w tych utworach oraz współczesną interpretację.
Poszukiwania norm moralnych i wartości życia w powojennej poezji polskiej na podstawie twórczości dwóch z wymienionych poetów (Tadeusz Różewicz, Wisława Szymborska, Zbigniew Herbert, Karol Wojtyła, Stanisław Barańczak, Jan Twardowski). Po jakie charakterystyczne środki poetyckie sięga ta poezja?
Intelektualiści polscy wobec niebezpieczeństwa totalitaryzmu myślowego i "Nowej Wiary" (na podstawie Zniewolonego umysłu Czesława Miłosza lub Hańby domowej Jacka Trznadla). Jaką postawę proponuje bohater tytułowy Przesłania Pana Cogito Zbigniewa Herberta?
Poezja Czesława Miłosza i Zbigniewa Herberta próbą ocalenia człowieka i narodu.
Scharakteryzuj tematy i nastroje polskiej poezji współczesnej biorąc pod uwagę twórczość Zbigniewa Herberta i Wisławy Szymborskiej.
Nurt klasycyzujący w poezji polskiej: Leopold Staff, Czesław Miłosz, Zbigniew Herbert.
Obecność antyku grecko-rzymskiego i Biblii oraz innych tradycji kulturowych w poezji Herberta.
Idź wyprostowany wśród tych co na kolanach - moralne przesłanie w poezji Herberta.
Nurt poetyckiej moralistyki w twórczości Zbigniewa Herberta i Czesława Miłosza (na podstawie dowolnie wybranych utworów).
Jak rozumieli rolę poety w czasie zagrożenia Czesław Miłosz, Zbigniew Herbert, Stanisław Grochowiak? Omów na przykładzie wybranych wierszy, np. Który skrzywdziłeś, Campo di Fiori Miłosza, Przesłanie Pana Cogito Herberta, Ars poetica Grochowiaka.
Różne przykłady dialogu z tradycją w poezji Herberta. Omów na przykładzie wybranych wierszy, np. Apollo i Marsjasz, U wrót doliny, Przesłanie Pana Cogito.
Alegoria, hiperbola i groteska w literaturze średniowiecznej i jej kontynuacjach w wybranych utworach Herberta, np. w Przesłuchaniu anioła, Pieśni o bębnie, U szczytu schodów.
Dramat cierpienia na podstawie Księgi Hioba i Żalów Matki Boskiej pod krzyżem i jego współczesne wersje (obrazy) w poezji, np. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego (Elegia o [chłopcu polskim]), Tadeusza Różewicza (Matka powieszonych) i Zbigniewa Herberta (Przesłuchanie anioła).
Apel do tradycji w poezji Herberta na podstawie wybranych utworów (np. Nike, która się waha, Apollo i Marsjasz, U wrót doliny, Ścieżka, Przesłuchanie anioła). Przedstaw motywy i reminiscencje mitologiczne oraz biblijne w tych utworach oraz współczesną interpretację.
Poszukiwania norm moralnych i wartości życia w powojennej poezji polskiej na podstawie twórczości dwóch z wymienionych poetów (Tadeusz Różewicz, Wisława Szymborska, Zbigniew Herbert, Karol Wojtyła, Stanisław Barańczak, Jan Twardowski). Po jakie charakterystyczne środki poetyckie sięga ta poezja?
Intelektualiści polscy wobec niebezpieczeństwa totalitaryzmu myślowego i "Nowej Wiary" (na podstawie Zniewolonego umysłu Czesława Miłosza lub Hańby domowej Jacka Trznadla). Jaką postawę proponuje bohater tytułowy Przesłania Pana Cogito Zbigniewa Herberta?
Poezja Czesława Miłosza i Zbigniewa Herberta próbą ocalenia człowieka i narodu.
Scharakteryzuj tematy i nastroje polskiej poezji współczesnej biorąc pod uwagę twórczość Zbigniewa Herberta i Wisławy Szymborskiej.
 |
| źródło |
Więcej różnych tematów – zob. np.
Adamczak Jadwiga (red.), Matura z języka polskiego w liceach i technikach, Kielce 1996 (sygnatura: 145621, cz LVII-3/74)
Bulska Teresa (i in.), Ćwiczenia i tematy maturalne. Język polski, Kraków 2002. ISBN 83-7267-050-1 (sygnatura: 169927)
Adamczak Jadwiga (red.), Matura z języka polskiego w liceach i technikach, Kielce 1996 (sygnatura: 145621, cz LVII-3/74)
Bulska Teresa (i in.), Ćwiczenia i tematy maturalne. Język polski, Kraków 2002. ISBN 83-7267-050-1 (sygnatura: 169927)
