piątek, 18 sierpnia 2017

Książki (nie)zapomniane - Dom o niezniszczalnych fundamentach

Ta nieduża rozmiarami powieść składa się z Prologu oraz czterech krótkich części: Długowłosy, Kapłan Słońca, Nocny śpiewak oraz Biegnący o świcie. Wydaje się, że ostatnia mogłaby posłużyć jako tytuł całości, gdyż motyw biegu dominuje we wszystkich. Niezwykły, zjawiskowy, chce się powiedzieć - "eteryczny" Dom utkany ze świtu NEVERRE (NAVARRO) SCOTTA MOMADAY'A (ur. 1934).

Abel - jak autor - jest Indianinem. Potomkiem wolnych plemion, wychowanym w rezerwacie. Należy do pokolenia, które przeżyło koszmar walki na frontach II wojny światowej, a po powrocie... nie znalazło domu. Osiadłszy w Los Angeles, czuje się w nim nieswojo. Ani czerwonoskóry, ani biały. Obcy.

"Dom utkany ze świtu" - zawsze mówiłem w ten sposób o starych wierzeniach, o powieściach i pieśniach.

To jest jego Ojczyzna...

... Tradycja przodków, legendy, ceremonie. Na przykład wzywanie Wielkiego Ducha przez Kapłana Słońca...

... Mądrość dziadka, starego Francisco, którego ma (miał?) pochować misjonarz, ojciec Olguin...

... Babka Aho...

... Opowieści myśliwskie o czasach, gdy prerie były pełne bizonów... O polowaniach na orły...

... Wspomnienia, które można śnić na jawie, biegnąc ku przeszłości...

Retrospekcje. W tej lirycznej opowieści narracja pierwszo- i trzecioosobowa mieszają się ze sobą. Przenikają się. Są wyróżnione typograficznie, ale ich treść się dopełnia, a niejednokrotnie łączy w nierozerwalną jedność. Tak zaznaczono relacje między przeszłością a teraźniejszością? Monologi wewnętrzne?

Oto znowu to, co minęło... Praca w kanionie. Feralny festyn. Rozprawa po zabójstwie. Gruba Josie. Milly. Angela St. John. Kobiety. I opisy (kilku) scen erotycznych. Delikatne, powiedziałabym - "nieśmiałe", pełne wzruszenia i zachwytu. Tak zapewne patrzy na przeciwną płeć zakochany i zadziwiony głębią swej miłości chłopak. Opisy niezrównane. Jedne z najpiękniejszych, a może nawet właśnie tak - najpiękniejsze, jakie znalazłam w literaturze.

Cudowna, zjawiskowa, poetycka opowieść. Dom, w którego oknach drżą firanki haftowane marzeniami. Dom stojący na trwałym fundamencie ugruntowanych przez pokolenia wierzeń i tradycji. Na podstawach niezniszczalnych, bo niematerialnych.
Źródło
Momaday N. Scott, Dom utkany ze świtu, przeł., Jadwiga Milnikiel, Warszawa 1976. (Sygnatura: 71718). 

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz