środa, 15 kwietnia 2020

Kącik Maturzysty - 136: Literatura XX i XXI wieku

Uwaga! Tegoroczne Kąciki są zaplanowane do 29 kwietnia. Ponieważ egzamin dojrzałości najprawdopodobniej się opóźni, 6 maja dodam jeszcze kolejny - przykłady kilku tematów wypowiedzi pisemnych (rozprawek) i ustnych. Jeden z nich - bardzo obecnie aktualny. A nuż podobny pojawi się na maturze? Zapraszam do lektury!

Ćwiczenie 1
Pytanie z literatury (bardzo) współczesnej. Zdefiniuj terminy: powieść cyberpunkowa, powieść steampunkowa, powieść mashupowa, opowiadanie fan fiction. 


Ćwiczenie 2
Pamiętając o wiodącej tematyce utworów i charakterystycznych cechach stylu Mirona Białoszewskiego, Zbigniewa Herberta i Wisławy Szymborskiej, połącz cytaty z autorami. Krótko uzasadnij wybór, podając elementy, które pomogły Ci wykonać to zadanie.
a)
Jadalna w Chinach, stroi na półmisku
miny pieczone albo gotowane (…).
W bajkach osamotniona i niepewna
wypełnia wnętrza luster grymasami,
kpi z siebie, czyli daje dobry przykład
nam, o sobie wie wszystko jak uboga krewna,
chociaż się sobie nie kłaniamy
.
b)
leżę od niechcenia mi się wierzyć leżyć
z tobą na stałe w nocy na dzień wstałe
twoje nieswoje wtedy dokarmelam
chociaż dzielam z tobą za
bardzo niedzielam

c)
Stara się Pan Cogito
osiągnąć myśl czystą
przynajmniej przed zaśnięciem

lecz samo już staranie
nosi zarodek klęski


Ćwiczenie 3
Przyporządkuj hasła grupom poetyckim dwudziestolecia międzywojennego - Awangardzie Krakowskiej, futurystom i skamandrytom:
a) Bunt wobec zastanej tradycji; zerwanie z obowiązującymi zasadami składni, ortografii i interpunkcji; złamanie zasady logiki wypowiedzi; liczne neologizmy.
b) Zainteresowanie prostym człowiekiem i codziennością; optymizm; witalizm; liczne kolokwializmy.
c) 3 x M (Miasto, Masa, Maszyna); zainteresowanie nowoczesnością, wynalazczością, techniką i mieszkańcami aglomeracji; dynamizm (także w zakresie wersyfikacji i składni).
 Odpowiedzi

Ćwiczenie 1
Powieść cyberpunkowa - odmiana powieści science fiction, skupiająca się na negatywnych konsekwencjach życia ludzi wśród zaawansowanej technologii informacyjnej. Za twórcę literackiego cyberpunku uchodzi William Gibson (ur. 1948), autor  tzw. Trylogii Ciągu (Neuromancer, Graf Zero, Mona Liza Turbo).

Można przeczytać!
Frelik Paweł, Cyberpunk, „ Akcent” 1996, nr 2, s. 103-105.
Pisarski Mariusz, Od znaczenia do działania i z powrotem. Nowe funkcje słowa w cyberpoezji i hipertekście, „Przegląd Humanistyczny” 2013, nr 4, s. 53-61.
Kaźmierczak Marek, Semiotyka przestrzeni w powieści cyberpunkowej, „Teksty Drugie” 2005, nr 1/2, s. 271-289.
Kulowa Bożena, Wprowadzenie do lektury powieści cyberpunkowej - "Neuromancer", „Język Polski w Liceum” 2004/2005, nr 2, s. 78-89.


Powieść steampunkowa – odmiana powieści cyberpunkowej, której tematem jest prezentacja historii alternatywnej czasów rewolucji przemysłowej. Nawiązuje do twórczości klasycznych autorów fantastyki: Juliusza Verne’a, Herberta George’a Wellsa czy Marka Twaina. Do głównych przedstawicieli tego nurtu należy Scott Westerfeld (ur. 1963), autor Lewiatana, Behemota i Goliata.

Powieść mashupowa – utwór nawiązujący do wzorców kulturowych i społecznych XIX wieku, wyrażający swoistą parabolę między tamtym a obecnym stuleciem, celowo zacierający granice między tym, co wysokoartystyczne, a tym, co popularne. Zalicza się do tzw. quirk books – wykorzystuje znane dzieło literackie funkcjonujące w zbiorowej świadomości, wzbogacając je wprowadzaniem wątków fantastycznych (np. wampirów, zombie, wilkołaków, elfów) Główni twórcy: Michel Faber (ur. 1960), Sarah Waters (ur. 1966).

Można przeczytać! Piechota Dariusz, Horror (neo)victorianum. Zombie w zwierciadle mashupu, „Przegląd Humanistyczny” 2015, nr 3, s. 117-125.

Opowiadanie fan fiction (fanfic, ff) - opowiadania nieoficjalnie tworzone przez fanów dzieła (niekoniecznie książki, także filmu itp.), wykorzystujące postaci i realia z utworu oryginalnego.
 Ćwiczenie 2
a) Wisława Szymborska (Małpa). Ironia, dystans, delikatna kpina, żart – szczególnie w zacytowanym zakończeniu – to charakterystyczne środki jej pisarstwa.
b) Miron Białoszewski (Zmartwieńsiulpet). Tematyka zaczerpnięta z codzienności, formy ułomne wyrazów („niedbałe” – por. poetyka codzienności, zatem także potocznego sposobu wypowiadania się), zabawa słowem, kontaminacje wyrazowe, neologizmy.
d) Zbigniew Herbert (Pan Cogito a myśl czysta). Postać Pana Cogito, erudycja, charakterystyczna dla neoklasyków  - tu: nawiązanie do filozofii (Krytyki czystego rozumu Immanuela Kanta).

Ćwiczenie 3
Futuryzm. b) Skamander. c) Awangarda Krakowska.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz