Ta książeczka liczy ponad dwieście lat. Jej treść stanowi wykład z zakresu wychowania moralnego. Oto:
Nauka Obyczaiowa o obrzydzeniu występków, wad i przesądów, a zamiłowaniu prawdy, cnoty i przymiotów towarzyskich do ukształcenia młodzieży na dobrych ludzi, obywatelów i urzędników stosowna - autorstwa Andrżeya Markiewicza (jak zapisano), wydana w Krakowie, w 1810 roku. Wydawcy w egzemplarzu nie oznaczono.
Andrzej Markiewicz (1767-1815) poprzedził dziełko dedykacją dla nayiaśnieyszego Fryderyka Augusta, króla saskiego, Xiążecia warszawskiego etc. etc., który - jego zdaniem - Prawdą i Cnotą zyskał szacunek w całej Europie. Siebie zaś nazywa najwierniejszym poddanym.
Tekst zasadniczy stanowi „Wykład nauki Obyczaiowey”. Autor kładzie znak równości pomiędzy dobrymi obyczajami a dobrym życiem. Dzieli ludzkie czyny na "postępki nieprzystoyne" oraz "przystoyne" i kolejno je omawia.
"Postępki nieprzystoyne" to: kłamstwo, obłuda, pochlebstwo, pycha, próżność, samoistność (egoizm), niewdzięczność, łakomstwo, rozrzutność, zazdrość, obmowa; osławienie, lżenie, szydzenie, potwarzanie i szkalowanie; swarzenie się i upór; szczebietliwość; natrętność.
„Osławianie" zatraciło dziś swoje znaczenie. Wyrazu w ogóle używa się raczej sporadycznie, dlatego - jako ciekawostkę - przypominamy definicję Markiewicza:
Osławianie kogo przed drugimi, iest tłómaczenie na złe wszystkich kroków iego lub wydawanie tego, co być zamilczanem powinno.
Do "postępków przystoynych" autor zalicza: cnotę, sprawiedliwość, ludzkość; litość, wdzięczność, uczynność, łagodność, wyrozumiałość, tolerancyę, grzeczność, towarzystwo z dobremi, przyjaźń, miłość Oyczyzny, religiię, modlitwę (pisownia oryginalna).
Przy okazji - jeszcze dwa dopowiedzenia. "Ludzkość" jest to: uczucie sprzyjania, życzliwości i chęci nayszczerszey zaymowania się losem współbliźnich, zaś "szczęśliwość" oznacza również stan duszy człowieka, który żyje w nieprzerwanympokoiu z namiętnościami.
Nieduża pozycja zadziwia nie tylko mnogością końcowych przypisów, ale także autentyczną troską o moralne wychowanie młodego pokolenia.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz