Zagadnienie zawarte w powyższym temacie pojawiło się na jednym ze spotkań z młodzieżą. Takie pytanie zadała jedna ze słuchaczek. Oto odpowiedź (w wyborze, bo wad mamy więcej, niestety!). Gdyby ktoś był zainteresowany wadami w filmie, niektóre przykłady znajdzie TUTAJ.
Nałogi
Alkoholizm
Np. Biblia (np. Rz 13,13; 1 Kor 6,9-10; Ef 5,18); mitologia grecka (np. Bachus i bachanalia); O doktorze Hiszpanie, Za pijanicami, Nagrobek opiłej babie (fraszki) Jana Kochanowskiego; Pijaństwo (satyra) i Monachomachia (poemat heroikomiczny) Ignacego Krasickiego; Zbrodnia i kara (Marmieładow) Fiodora Dostojewskiego; Mały Książę (Pijak) Antoine'a de Saint-Exupéry'ego.
Nałogi
Alkoholizm
Np. Biblia (np. Rz 13,13; 1 Kor 6,9-10; Ef 5,18); mitologia grecka (np. Bachus i bachanalia); O doktorze Hiszpanie, Za pijanicami, Nagrobek opiłej babie (fraszki) Jana Kochanowskiego; Pijaństwo (satyra) i Monachomachia (poemat heroikomiczny) Ignacego Krasickiego; Zbrodnia i kara (Marmieładow) Fiodora Dostojewskiego; Mały Książę (Pijak) Antoine'a de Saint-Exupéry'ego.
Źródła: Adriaen Brouwer, Pijatyka, w: Levey Michael, Od Giotta do Cezanne'a. Zarys historii malarstwa, [przeł. Maria i Stanisław Bańkowscy], wyd. 3, Warszawa 1981, s. 204.
Nicolas Poussin, Bachanalie przed hermą Pana (1632–1633), w: Od Giotta…, s. 172.
William Hogarth, Ulica gorzałki (ryc., 1751), w: Paulson Ronald, William Hogarth, przeł. Halina Andrzejewska, Zofia Potkowska, Warszawa 1984, il. 29.
Narkomania
Np. My, dzieci z Dworca ZOO Christiane F.; Pamiętnik narkomanki Barbary Rosiek; Hera, moja miłość Anny Onichimowskiej; Ćpun Melvina Burgessa; Stokrotka. Rok z życia narkomanki Jana Pawła Krasnodębskiego; Osiem cztery Mirosława Nahacza; Dryf Jana Sobczaka; Narkomanka Józefa Stompora; Heroina Amadeo Visconsiniego (pseudonim); Narkotyki - niemyte dusze Stanisława Ignacego Witkiewicza.
Hazard (gry w kości, w karty itp.)
Np. Kostyrowie obozowi Zbigniewa Morsztyna; Gracz (satyra) Krasickiego; Gracz Fiodora Dostojewskiego; Hazard Joanny Chmielewskiej; Casino Royale Iana Fleminga; Droga żelazna Grahama Mastertona.
Nicolas Poussin, Bachanalie przed hermą Pana (1632–1633), w: Od Giotta…, s. 172.
William Hogarth, Ulica gorzałki (ryc., 1751), w: Paulson Ronald, William Hogarth, przeł. Halina Andrzejewska, Zofia Potkowska, Warszawa 1984, il. 29.
Narkomania
Np. My, dzieci z Dworca ZOO Christiane F.; Pamiętnik narkomanki Barbary Rosiek; Hera, moja miłość Anny Onichimowskiej; Ćpun Melvina Burgessa; Stokrotka. Rok z życia narkomanki Jana Pawła Krasnodębskiego; Osiem cztery Mirosława Nahacza; Dryf Jana Sobczaka; Narkomanka Józefa Stompora; Heroina Amadeo Visconsiniego (pseudonim); Narkotyki - niemyte dusze Stanisława Ignacego Witkiewicza.
Hazard (gry w kości, w karty itp.)
Np. Kostyrowie obozowi Zbigniewa Morsztyna; Gracz (satyra) Krasickiego; Gracz Fiodora Dostojewskiego; Hazard Joanny Chmielewskiej; Casino Royale Iana Fleminga; Droga żelazna Grahama Mastertona.
Źródła: Adriaen Brouwer, Chłopi grający w karty (Bójka przy grze w karty, ok. 1625-30), w: Białostocki Jan, Sztuka cenniejsza niż złoto. Opowieść o sztuce europejskiej naszej ery, wyd. 6 popr. i zm., Warszawa 2001, s. 492.
Francisco Goya y Lucientes, Gracze w karty (1778) – Wikipedia (TUTAJ).
Francisco Goya y Lucientes, Gracze w karty (1778) – Wikipedia (TUTAJ).
Paul Cézanne, Gracze w karty, w: Levey Michael, Od Giotta…, s. 311.
Chciwość, skąpstwo
Np. Biblia (np. Ef 5,3; Prz 20,21; Łk 12, 15-21); Kupiec wenecki Williama Shakespeare'a (Szekspira); Skąpiec Moliera; Skąpy (bajka) Krasickiego; Larwa Cypriana Kamila Norwida; Pan Geldhab Aleksandra Fredry; Opowieść wigilijna Charlesa Dickensa; Mały Książę (Bankier) de Saint-Exupéry'ego; liczne baśnie (np. Kwiat paproci Józefa Ignacego Kraszewskiego) i legendy (np. o złotej kaczce).
Chciwość, skąpstwo
Np. Biblia (np. Ef 5,3; Prz 20,21; Łk 12, 15-21); Kupiec wenecki Williama Shakespeare'a (Szekspira); Skąpiec Moliera; Skąpy (bajka) Krasickiego; Larwa Cypriana Kamila Norwida; Pan Geldhab Aleksandra Fredry; Opowieść wigilijna Charlesa Dickensa; Mały Książę (Bankier) de Saint-Exupéry'ego; liczne baśnie (np. Kwiat paproci Józefa Ignacego Kraszewskiego) i legendy (np. o złotej kaczce).
Źródła: Hieronymus Bosch, Śmierć skąpca (1490-1500), w: Wielcy malarze. Ich życie, inspiracje i dzieło. Nr 53, Warszawa 1999, s. 10.
Tadeusz Makowski, Skąpiec, w: Guze Joanna, Spotkania w muzeach świata, Warszawa 1976, s. 216.
Rozrzutność (por. też hazard)
Np. Biblia (Syn marnotrawny - Łk 15,11-32); Marnotrawstwo, Oszczędność, Żona modna (satyry) Krasickiego; Lalka Bolesława Prusa; Granica (Walerian Ziembiewicz) Zofii Nałkowskiej.
Tadeusz Makowski, Skąpiec, w: Guze Joanna, Spotkania w muzeach świata, Warszawa 1976, s. 216.
Rozrzutność (por. też hazard)
Np. Biblia (Syn marnotrawny - Łk 15,11-32); Marnotrawstwo, Oszczędność, Żona modna (satyry) Krasickiego; Lalka Bolesława Prusa; Granica (Walerian Ziembiewicz) Zofii Nałkowskiej.
Źródło: Rembrandt Harmenszoon van R?n, Powrót syna marnotrawnego (1660?, 1662?, 1668?), w: Stopczyk Stanisław Krzysztof, Plastyka. Podręcznik dla klasy szóstej szkoły podstawowej, wyd. 12 popr., Warszawa 1998, s. 131.
Erotomania, cudzołóstwo, lubieżność, prostytucja, niewierność, zdrada małżeńska
Np. Biblia (Zuzanna i starcy – Dn 13, 5-62; cudzołóstwo - Wj 20,14; 1 Tes 4,3; 1 Kor 6, 9-10; nierządnica z Babilonu – Ap 17, 1-18); Świat zepsuty (satyra) Krasickiego; Niebezpieczne związki Pierre’a Choderlosa de Laclos; powieści Donatiena Alphonse'a Françoisa de Sade'a; Dama Kameliowa Alexandre'a Dumasa (syna); Zbrodnia i kara (Sonia) Dostojewskiego; Nana Emila Zoli; Anna Karenina Lwa Tołstoja; Chłopi (Antek, Jagna) Władysława St. Reymonta; Granica Nałkowskiej; Pianistka Elfriede Jellinek.
Erotomania, cudzołóstwo, lubieżność, prostytucja, niewierność, zdrada małżeńska
Np. Biblia (Zuzanna i starcy – Dn 13, 5-62; cudzołóstwo - Wj 20,14; 1 Tes 4,3; 1 Kor 6, 9-10; nierządnica z Babilonu – Ap 17, 1-18); Świat zepsuty (satyra) Krasickiego; Niebezpieczne związki Pierre’a Choderlosa de Laclos; powieści Donatiena Alphonse'a Françoisa de Sade'a; Dama Kameliowa Alexandre'a Dumasa (syna); Zbrodnia i kara (Sonia) Dostojewskiego; Nana Emila Zoli; Anna Karenina Lwa Tołstoja; Chłopi (Antek, Jagna) Władysława St. Reymonta; Granica Nałkowskiej; Pianistka Elfriede Jellinek.
Źródła: Vittore Carpaccio, Kurtyzany (Weneckie damy, 1490-1495), w: Levey Michael, Od Giotta..., s. 60.
Paolo Veronese, Niewierność (ok. 1575), w: Levey Michael, Od Giotta..., s. 145.
Urs Graf, Sprzedajna miłość, w: Wielcy malarze… Cz. 150, Wrocław 2004, s. 29.
Karierowiczostwo
Np. Mieszczanin szlachcicem Moliera; Dziadów część III (Senator) Mickiewicza; Ojciec Goriot (Eugeniusz de Rastignac) Honoré de Balzaca; Granica Nałkowskiej; Kariera Nikodema Dyzmy Tadeusza Dołęgi-Mostowicza; Powrót prokonsula Zbigniewa Herberta.
Lenistwo
Np. Biblia (Prz 6,6; Prz 26, 14); Konik polny i mrówka Ezopa (też: Biernata z Lublina i Jeana de La Fontaine); Satyra na leniwych chłopów; Woły krnąbrne Ignacego Krasickiego; Leń Jana Brzechwy; Dyzio marzyciel Juliana Tuwima.
Paolo Veronese, Niewierność (ok. 1575), w: Levey Michael, Od Giotta..., s. 145.
Urs Graf, Sprzedajna miłość, w: Wielcy malarze… Cz. 150, Wrocław 2004, s. 29.
Karierowiczostwo
Np. Mieszczanin szlachcicem Moliera; Dziadów część III (Senator) Mickiewicza; Ojciec Goriot (Eugeniusz de Rastignac) Honoré de Balzaca; Granica Nałkowskiej; Kariera Nikodema Dyzmy Tadeusza Dołęgi-Mostowicza; Powrót prokonsula Zbigniewa Herberta.
Lenistwo
Np. Biblia (Prz 6,6; Prz 26, 14); Konik polny i mrówka Ezopa (też: Biernata z Lublina i Jeana de La Fontaine); Satyra na leniwych chłopów; Woły krnąbrne Ignacego Krasickiego; Leń Jana Brzechwy; Dyzio marzyciel Juliana Tuwima.
Źródła: Pieter Bruegel, Kraina lenistwa (Kraina szczęśliwości, Kraj pasibrzuchów, 1567), w: Levey Michael, Od Giotta..., s. 99.
Nicolaes Maes (Maas), Leniwa służąca (1655), w: Levey Michael, Od Giotta..., s. 203.
William Hogarth, ryc. XI z cyklu Pracowitość i lenistwo: Leniwy czeladnik w drodze na miejsce egzekucji (1747), w: Białostocki Jan, Sztuka cenniejsza..., s. 573.
Próżność, narcyzm, pustota, kokieteria, beztroska, lekkomyślność, niestałość, chwiejność (charakteru), pogoń za modą, kosmopolityzm, także niedbalstwo, bałaganiarstwo
Np. Mitologia grecka (Narcyz); Żona modna, Świat zepsuty (satyry) Krasickiego; Pan Tadeusz (Telimena, Hrabia), Dziadów część III (Salon warszawski) Mickiewicza; Lalka (Izabela Łęcka, Wąsowska, Starski, Liciński) Prusa; Quo vadis (Neron) Henryka Sienkiewicza; Portret Doriana Graya Oscara Wilde'a; Granica (Walerian i Zenon Ziembiewiczowie) Nałkowskiej; Mały Książę (Próżny, Róża) de Saint-Exupéry'ego; Przygody rycerza Szaławiły Jana Brzechwy.
Nicolaes Maes (Maas), Leniwa służąca (1655), w: Levey Michael, Od Giotta..., s. 203.
William Hogarth, ryc. XI z cyklu Pracowitość i lenistwo: Leniwy czeladnik w drodze na miejsce egzekucji (1747), w: Białostocki Jan, Sztuka cenniejsza..., s. 573.
Próżność, narcyzm, pustota, kokieteria, beztroska, lekkomyślność, niestałość, chwiejność (charakteru), pogoń za modą, kosmopolityzm, także niedbalstwo, bałaganiarstwo
Np. Mitologia grecka (Narcyz); Żona modna, Świat zepsuty (satyry) Krasickiego; Pan Tadeusz (Telimena, Hrabia), Dziadów część III (Salon warszawski) Mickiewicza; Lalka (Izabela Łęcka, Wąsowska, Starski, Liciński) Prusa; Quo vadis (Neron) Henryka Sienkiewicza; Portret Doriana Graya Oscara Wilde'a; Granica (Walerian i Zenon Ziembiewiczowie) Nałkowskiej; Mały Książę (Próżny, Róża) de Saint-Exupéry'ego; Przygody rycerza Szaławiły Jana Brzechwy.
Źródła: Caravaggio, Narcyz (1597–1599), w: Wielcy malarze…, Nr 55, Warszawa 1999, s. 30.
François Lemoyne (Le Moyne), Narcyz (1728), w Levey M., Od Giotta..., s. 214.
Łakomstwo, obżarstwo
Np. Biblia (Flp 3, 17-21); Odyseja (zalotnicy Penelopy) Homera i mitologia grecka (niektóre uczty na Olimpie); Monachomachia Krasickiego; Quo vadis (uczty u Nerona) Sienkiewicza; Dyzio marzyciel Tuwima; Biesiada u hrabiny Kotłubaj Witolda Gombrowicza.
François Lemoyne (Le Moyne), Narcyz (1728), w Levey M., Od Giotta..., s. 214.
Łakomstwo, obżarstwo
Np. Biblia (Flp 3, 17-21); Odyseja (zalotnicy Penelopy) Homera i mitologia grecka (niektóre uczty na Olimpie); Monachomachia Krasickiego; Quo vadis (uczty u Nerona) Sienkiewicza; Dyzio marzyciel Tuwima; Biesiada u hrabiny Kotłubaj Witolda Gombrowicza.
Źródło: Florent Quellier, Obżarstwo, czyli zachłanność brzucha w średniowieczu, przeł. Beata Spieralska, "Mówią Wieki"2013, nr 5, s. 31-33.
Obłuda, hipokryzja, kołtuneria
Np. Biblia (Mt 23, 13-33); Na nabożną (fraszka) Kochanowskiego; Świętoszek Moliera; Dewotka, Malarze (bajki), Złość ukryta i jawna (satyra) Krasickiego; Zemsta (Rejent Milczek) Fredry; Moralność pani Dulskiej Gabrieli Zapolskiej; Mieszkańcy Tuwima.
Np. Biblia (Mt 23, 13-33); Na nabożną (fraszka) Kochanowskiego; Świętoszek Moliera; Dewotka, Malarze (bajki), Złość ukryta i jawna (satyra) Krasickiego; Zemsta (Rejent Milczek) Fredry; Moralność pani Dulskiej Gabrieli Zapolskiej; Mieszkańcy Tuwima.
Źródło: Giotto, Pocałunek Judasza (fragm., ok. 1306-1309), w Białostocki Jan, Sztuka cenniejsza..., s. 186.
Plotkarstwo, wścibstwo
Np. Biblia (Prz 20, 19; Prz 11,12-13 1 Tm 5, 12-13); Pochwała milczenia (satyra) Krasickiego; Lalka (Węgrowicz, Szprot, Deklewski, panna Meliton, Wirski, Misiewiczowa, Rzecki) Prusa (na ten temat zob. TUTAJ); Chłopi (plotki nt. Jagny) Reymonta.
Pycha
Np. Biblia (Wieża Babel – Rdz 11, 1-9; Syr 3, 26-29; Mt 23, 12); Makbet Szekspira; Mędrek (satyra) Krasickiego; Kopciuszek (macocha i siostry) Charlesa Perraulta; Dziadów część III (Wielka Improwizacja, sen Senatora) Mickiewicza; Zbrodnia i kara (Raskolnikow) Dostojewskiego; Pycha Jana Lechonia.
Plotkarstwo, wścibstwo
Np. Biblia (Prz 20, 19; Prz 11,12-13 1 Tm 5, 12-13); Pochwała milczenia (satyra) Krasickiego; Lalka (Węgrowicz, Szprot, Deklewski, panna Meliton, Wirski, Misiewiczowa, Rzecki) Prusa (na ten temat zob. TUTAJ); Chłopi (plotki nt. Jagny) Reymonta.
Pycha
Np. Biblia (Wieża Babel – Rdz 11, 1-9; Syr 3, 26-29; Mt 23, 12); Makbet Szekspira; Mędrek (satyra) Krasickiego; Kopciuszek (macocha i siostry) Charlesa Perraulta; Dziadów część III (Wielka Improwizacja, sen Senatora) Mickiewicza; Zbrodnia i kara (Raskolnikow) Dostojewskiego; Pycha Jana Lechonia.
Źródło: Pieter van der Heyden, Pycha (ryc., 1558) w: Wielcy malarze… Nr 56, Warszawa 1999, s. 8.
Zazdrość, zawiść
Np. Biblia (Kain i Abel = Rdz 4,1-16; Józef i jego bracia - Rdz 37; Saul - 1 Sm 18,5-16); mitologia grecka (np. jabłko niezgody, Atena wobec Arachne, Apollo wobec Marsjasza, Hera); Makbet, Otello Szekspira; Lalka (scena w pociągu) Prusa; Chłopi (Maciej i Antek) Reymonta; Granica Nałkowskiej; Apollo i Marsjasz Zbigniewa Herberta.
Zazdrość, zawiść
Np. Biblia (Kain i Abel = Rdz 4,1-16; Józef i jego bracia - Rdz 37; Saul - 1 Sm 18,5-16); mitologia grecka (np. jabłko niezgody, Atena wobec Arachne, Apollo wobec Marsjasza, Hera); Makbet, Otello Szekspira; Lalka (scena w pociągu) Prusa; Chłopi (Maciej i Antek) Reymonta; Granica Nałkowskiej; Apollo i Marsjasz Zbigniewa Herberta.
Źródło: Lucas Cranach Starszy, Skutki zazdrości, w: Wielcy malarze... Cz. 150, Wrocław 2004, s. 29.
Fajnie to wszystko zostało tu opisane.
OdpowiedzUsuń