O dzieciństwie i domu rodzinnym:
nigdy nie dawano mi możliwości (…) pogrążenia się w odwzajemnionej miłości [O matce] (…) nie było miłości tam, gdzie żyłem i oddychałem. (Laterna magica).O życiu, starzeniu się i śmierci:
Jestem wdzięczny za miłe dni i nie nazbyt bezsenne noce. (Jak wyżej).
Śmierć to nierozwiązalna groza, nie dlatego, że sprawia ból, ale że jest pełna okropnych snów, z których nie można się ocknąć. (Jak wyżej).Czym jest film:
Film to olbrzymie koło, które pragniemy wprowadzić w ruch za pomocą wszystkich sił duchowych i fizycznych. (Wstęp, w: Scenariusze, 1987).Po co tworzy:
Zapytany więc, po co tworzę filmy, pragnę powiedzieć, że chciałbym być jak owi budowniczowie katedry na wielkiej równinie. Pragnąłbym wykuć z kamienia głowę smoka, figurę anioła, diabła, albo może świętego, wszystko jedno co, liczy się bowiem tylko radość tworzenia. Wierzę lub nie, jestem chrześcijaninem lub nie – chciałbym mieć swój udział w zbiorowym dziele budowania katedry. (Jak wyżej).Jak tworzy:
Rytm w moich filmach naszkicowany jest w scenariuszu, przy biurku, a rodzi się przed kamerą. Wszelkie formy improwizacji są mi obce. (Laterna magica).O największym z wielkich:
Kiedy film nie jest dokumentem, jest snem. Dlatego Tarkowski jest największy ze wszystkich (…) przez całe życie dobijałem się do drzwi tych pokoi, gdzie on porusza się w sposób tak oczywisty. Tylko czasem udawało mi się tam wśliznąć. (Jak wyżej).Ogólna problematyka jego twórczości:
Tutaj, w Szwecji, mamy wszystko. A raczej łudzimy się, że mamy wszystko. Pośrodku tego pełnego, bogatego życia, istnieje wielka pustka. Można to nazwać jak się chce, wszystko jedno; istnieje tęsknota do jakiejś intelektualnej pewności, która by pokonała niedostatki moralne. Opisuję w moich filmach tę pustkę i wszystko, co ludzie wymyślają, żeby ją zapełnić. Oznacza to, myślę, iż robię filmy zaangażowane we współczesność. Chodzi przecież o najważniejszy problem – o nadanie duchowego i ludzkiego sensu cywilizacji zaspokojonych potrzeb materialnych. (Wstęp, w: Scenariusze, 1987).
I jeszcze kilka wypowiedzi bohaterów z jego filmów. Poruszają tematy dla nich najważniejsze (w nawiasach – imiona lub nazwiska postaci, tytuł filmu).
Brak porozumienia pomiędzy ludźmi, często najbliższymi:
Twoje słowa obowiązują w twojej rzeczywistości, moje obowiązują w mojej. Jak zamienimy słowa, staną się bezwartościowe. (Ewa - do matki, Sonata jesienna).Potrzeba bliskości, miłości, dobroci:
Istnieje przecież jakieś miłosierdzie. Mam na myśli nieograniczona możliwość zajmowania się sobą nawzajem, pomagania sobie, okazywania czułości. (Ewa – w liście do matki, Sonata jesienna).
(…) pewne rzeczy się zawsze pamięta. Nie można zapomnieć czyjejś dobroci. Są sprawy, na które nie ma ceny. (Akerman, Tam, gdzie rosną poziomki).Pragnienie nadania życiu sensu, stworzenia więzi. Potrzeba transcendencji:
(…) mieć świadomość, że własne życie coś znaczy, to mi imponuje. Trwać niewzruszenie w swych dążeniach, bez względu na to, co się stanie, to jak należy postępować. Znaczyć coś dla innych. (Alma, Persona).
Rycerz: Nie można żyć stale w obliczu śmierci, w przeświadczeniu, że wszystko jest nicością.Śmierć: Większość ludzi nie zastanawia się nad tym. Ani nad śmiercią, ani nad bezsensem życia. (Siódma pieczęć).Nieustanne zagrożenie totalitaryzmem, przemocą, złem – przerażające memento z okresu narodzin hitleryzmu, ale zawsze aktualne:
Człowiek jest konstrukcją wadliwą. Perwersją natury. To tu właśnie dochodzą do głosu nasze na razie skromne eksperymenty. Wnikamy w konstrukcję podstawową i odbudowujemy ją strukturalnie. (…) Niszczymy mniej wartościowe jednostki i powiększamy liczbę użytecznych (…) każdy, kto zechce wytężyć się choćby trochę, może zobaczyć i zdać sobie sprawę, co czeka nas w przyszłości. To jakby jajo węża. Przez cienkie błonki możesz dokładnie dostrzec całkowicie ukształtowanego już gada. (Vergérius, Jajo węża).Lęki i niepokoje codzienności:
Pomóżcie mi. Rozcięli mi głowę, operowali mój lęk, ale gdy składali głowę z powrotem, zapomnieli usunąć codzienny strach. (Pacjentka, Twarzą w twarz).Pesymistyczny obraz. Ale ostatnim słowem niech będzie wypowiedź Jenny z Twarzą w twarz. Niech reprezentuje nas wszystkich, nasze dążenia i doświadczenia:
Wierzę (…), że jest coś, co nazywa się miłością. Sądzę nawet, że spotkałam ludzi, którzy kochają albo kochali.
Scenariusze i inne książki Bergmana w naszych zbiorach:
- Fanny i Aleksander; Z życia marionetek, przeł. [ze szw.] Zygmunt Łanowski, Warszawa, „Czytelnik”, 1987. ISBN 83-07-01265-1. (Sygnatury: 117912, 118472, 126715).
- Jajo węża; Sonata jesienna, przeł. Zygmunt Łanowski, Warszawa, „Czytelnik”, 1980. ISBN 83-07-00295-8. (Sygnatura: 92842).
- Laterna magica, przeł. Zygmunt Łanowski, Warszawa, „Czytelnik”, 1991. (Sygnatura: 134999).
- Scenariusze [Wieczór kuglarzy; Siódma pieczęć; Tam, gdzie rosną poziomki; Milczenie; Persona; Szepty i krzyki], tł. [z ang., fr. szw.] Andrzej Asłanowicz, wyd. 3, Warszawa, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1987. ISBN 83-221-0363-8. (Sygnatura: 122171).
- Scenariusze [Wieczór kuglarzy; Siódma pieczęć; Tam, gdzie rosną poziomki; Milczenie; Persona; Szepty i krzyki], wyd. 2 rozsz., Warszawa, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1977. (Sygnatura: 76112).
- Sceny z życia małżeńskiego, tł. Maria Olszańska i Karol Sawicki, przedmowa Kazimierz Młynarz, wyd. 2, Poznań, Wydawnictwo Poznańskie, 1984. ISBN 83-210-0400-8. (Sygnatury: 106155, 106199).
- Sceny z życia małżeńskiego, tł. Maria Olszańska i Karol Sawicki, przedmowa Kazimierz Młynarz, Poznań, Wydawnictwo Poznańskie, 1975. (Seria Dzieł Pisarzy Skandynawskich). (Sygnatura: 68994).
- Twarzą w twarz, tł. Zygmunt Łanowski, posłowie Małgorzata Szpakowska, Warszawa, „Czytelnik”, 1978. (Sygnatura: 81810).
Filmy DVD w naszych zbiorach (w nawiasach – sygnatury):
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz