Już za tydzień – zapowiadane lektury. Dzisiaj – jeszcze kilka ćwiczeń.
Pytania.
Obraz Czarny Staw - kurniawa Stanisława Witkiewicza, wiersz W pustce Kazimierza Przerwy-Tetmajera oraz wybrane przez siebie dwa teksty kultury uczyń inspiracją do przemyśleń nad potęgą i grozą gór.
 |
| źródło |
Noc — wzdłuż żlebu się świeci wąski smug księżyca,
jak ogromna, stężała w locie błyskawica,
zamarznięta na skale w pustkowiu ponurem.
Cicho... W złomach jezioro czarne i zlodniałe;
taka głusza, że słychać szelest kropel z śniegu
sączących się w toń wodną po kamieniach z brzegu;
śnieg pokrył ciemnym płatem ochmurzoną skałę.
Chmury się dotykają prawie mego czoła;
zimne, oślizgłe głazy ręce moje ziębią...
Nad jeziora lodową, przepaścistą głębią
zasłuchałem się w przestrzeń... Idźmy... „nikt nie woła...”
Ćwiczenie 2.
A gdyby temat brzmiał tak: „Nie droga jest trudem, ale trud jest drogą”. Wędrówki bohaterów literackich w poszukiwaniu sensu życia. Omów na wybranych przykładach...
Ćwiczenie 3.
Oto kolejny temat: "Cierpienie jest nie tylko bólem, ale również wiedzą". Cierpienie jak czynnik kształtujący człowieczeństwo. Rozważ myśl Wiesława Myśliwskiego na wybranych przykładach literackich.
Ćwiczenie 4.
Władza – powołanie, zobowiązanie, zaszczyt, namiętność czy pokusa? Omów odwołując się do wybranych tekstów kultury.
Ćwiczenie 5.
Teraz kilka terminów. Zdefiniuj je i przypisz do określonej epoki: dekadentyzm, devotio moderna, gongoryzm, libertynizm, reizm.
Ćwiczenie 6.
Za panowania ilu i jakich królów żył Jan Kochanowski?
Ćwiczenie 7.
Uzupełnij tekst:
1. Komedia, w której na pierwszym planie jest dynamiczna akcja, pełna konfliktów, niezwykłych zbiegów okoliczności i powikłań sytuacyjnych, to komedia .......... Jej odmianą jest utwór, w którym występuje spiętrzenie omyłek i podstępów. To ...........
2. Komedia, w której na pierwszy plan wysuwają się postaci o przejaskrawionych cechach, to .........
3. Komedia ośmieszająca obyczajowość danego środowiska, to ...........
Ćwiczenie 8.
Dopisz imiona bohaterów biblijnych lub mitologicznych, kojarzących się z podanymi motywami lub związkami frazeologicznymi:
Arka -
Dłuto -
Jabłko -
Sędziwy wiek -
Stajnia Augiasza -
Rzeź niewiniątek -
 |
| źródło |
Odpowiedzi.
Ćwiczenie 1.
Wskazówki do interpretacji obrazu: jezioro i skały przedstawiono niemal jak na fotografii; pokazano zimny krajobraz tatrzański w czasie zamieci śnieżnej (regionalnie zwanej kurniawą); skalne zbocza kontrastują z mrocznym, niespokojnym lustrem wody; góry dalszego planu są "zasłonięte" przez zadymkę, co powoduje wrażenie dynamizmu; widz odczuwa jakąś nieokreśloną obawę i niepewność, a jednocześnie fascynację; te odczucia spotęgowane są kolorystyką zawężoną do brązów czerni, szarości i bieli - światło księżyca rozjaśnia tylko niektóre elementy krajobrazu (mocny kontrast światła i ciemnych barw); wydaje się, iż twórca zainspirował się fotografią (realizm). Podobne odczucia mamy czytając wiersz W pustce. Tu można (ale nie trzeba!) dodać interpretację końcowej aluzji literackiej - przewrotne nawiązanie do Stepów akermańskich Mickiewicza; przewrotne, bo tam była mowa o stepie, ale w obu utworach mamy poczucie zagubienia i osamotnienia wobec siły przyrody. Inne teksty kultury przedstawiające grozę gór, to np. Z Tatr Juliana Przybosia (ważny tekst, dobrze byłoby, gdyby w tym kontekście został wybrany!). Także filmy, np. Granice wytrzymałości Martina Campbella, Na krawędzi Renny'ego Harlina, Krzyk kamienia Wernera Herzoga, Alive. Dramat w Andach Franka Marshalla, K2 Franka Roddama, Everest Baltasara Kormákura i inne. Pamiętajmy, by nie były to jedynie filmy. Można też wziąć pod uwagę górę Moria, na której Abraham miał złożyć ofiarę z Izaaka (Rdz 22,1-19) - tu groza wynika z czynu, jaki miał się na niej dokonać, "dostojeństwo" Olimpu - siedziby gromowładnego Zeusa, Krzak dzikiej róży Jana Kasprowicza - wyeksponowanie "walki" róży o trwanie. Uwaga! Pięknie o dostojeństwie najwyższych gór mówił Tenzing, który - jako pierwszy - wraz z Edmundem Hillary zdobył Mount Everest. Może po maturze warto przeczytać? Opracowanie (i cytaty) mamy TUTAJ.
(Inspirację do interpretacji obrazu zaczerpnęłam z: Kania Agnieszka, Maturzysta w kontakcie z dziełem malarskim, czyli praktyka czyni mistrza, w: Ikoniczne i literackie teksty w przestrzeni nowoczesnej dydaktyki, pod red. Anny Pilch, Marty Rusek, Kraków 2015, s. 208-211)
Ćwiczenie 2.
Należałoby zastanowić się, jakie są cele i konsekwencje wędrówek. Pragnienie przygody, traf, konieczność, zdobycie (samo)wiedzy… Często mówimy, że życie jest wędrówką (topos homo viator). Można wziąć pod uwagę, np. Biblię (wędrówka do Ziemi Obiecanej - Księgę Wyjścia i nast. lub wędrówkę mędrców za gwiazdą - Mt 2,1-12), mitologię grecką (np. podróż Jazona po złote runo) oraz Odyseję Homera, Boską Komedię Dantego Alighieri, Sonety krymskie Adama Mickiewicza, Pielgrzyma Cypriana Kamila Norwida, Małego Księcia Antoine’a de Saint-Exupéry’ego. Można też zastanowić się nad „podróżą w głąb siebie”, introspekcją oraz nad wędrówką w paraboli, np. w Procesie Franza Kafki lub w dramacie Król Edyp Sofoklesa. Pamiętajmy o Podróży Zbigniewa Herberta, bo mamy rok jemu poświęcony!
Ćwiczenie 1.
Wskazówki do interpretacji obrazu: jezioro i skały przedstawiono niemal jak na fotografii; pokazano zimny krajobraz tatrzański w czasie zamieci śnieżnej (regionalnie zwanej kurniawą); skalne zbocza kontrastują z mrocznym, niespokojnym lustrem wody; góry dalszego planu są "zasłonięte" przez zadymkę, co powoduje wrażenie dynamizmu; widz odczuwa jakąś nieokreśloną obawę i niepewność, a jednocześnie fascynację; te odczucia spotęgowane są kolorystyką zawężoną do brązów czerni, szarości i bieli - światło księżyca rozjaśnia tylko niektóre elementy krajobrazu (mocny kontrast światła i ciemnych barw); wydaje się, iż twórca zainspirował się fotografią (realizm). Podobne odczucia mamy czytając wiersz W pustce. Tu można (ale nie trzeba!) dodać interpretację końcowej aluzji literackiej - przewrotne nawiązanie do Stepów akermańskich Mickiewicza; przewrotne, bo tam była mowa o stepie, ale w obu utworach mamy poczucie zagubienia i osamotnienia wobec siły przyrody. Inne teksty kultury przedstawiające grozę gór, to np. Z Tatr Juliana Przybosia (ważny tekst, dobrze byłoby, gdyby w tym kontekście został wybrany!). Także filmy, np. Granice wytrzymałości Martina Campbella, Na krawędzi Renny'ego Harlina, Krzyk kamienia Wernera Herzoga, Alive. Dramat w Andach Franka Marshalla, K2 Franka Roddama, Everest Baltasara Kormákura i inne. Pamiętajmy, by nie były to jedynie filmy. Można też wziąć pod uwagę górę Moria, na której Abraham miał złożyć ofiarę z Izaaka (Rdz 22,1-19) - tu groza wynika z czynu, jaki miał się na niej dokonać, "dostojeństwo" Olimpu - siedziby gromowładnego Zeusa, Krzak dzikiej róży Jana Kasprowicza - wyeksponowanie "walki" róży o trwanie. Uwaga! Pięknie o dostojeństwie najwyższych gór mówił Tenzing, który - jako pierwszy - wraz z Edmundem Hillary zdobył Mount Everest. Może po maturze warto przeczytać? Opracowanie (i cytaty) mamy TUTAJ.
(Inspirację do interpretacji obrazu zaczerpnęłam z: Kania Agnieszka, Maturzysta w kontakcie z dziełem malarskim, czyli praktyka czyni mistrza, w: Ikoniczne i literackie teksty w przestrzeni nowoczesnej dydaktyki, pod red. Anny Pilch, Marty Rusek, Kraków 2015, s. 208-211)
Ćwiczenie 2.
Należałoby zastanowić się, jakie są cele i konsekwencje wędrówek. Pragnienie przygody, traf, konieczność, zdobycie (samo)wiedzy… Często mówimy, że życie jest wędrówką (topos homo viator). Można wziąć pod uwagę, np. Biblię (wędrówka do Ziemi Obiecanej - Księgę Wyjścia i nast. lub wędrówkę mędrców za gwiazdą - Mt 2,1-12), mitologię grecką (np. podróż Jazona po złote runo) oraz Odyseję Homera, Boską Komedię Dantego Alighieri, Sonety krymskie Adama Mickiewicza, Pielgrzyma Cypriana Kamila Norwida, Małego Księcia Antoine’a de Saint-Exupéry’ego. Można też zastanowić się nad „podróżą w głąb siebie”, introspekcją oraz nad wędrówką w paraboli, np. w Procesie Franza Kafki lub w dramacie Król Edyp Sofoklesa. Pamiętajmy o Podróży Zbigniewa Herberta, bo mamy rok jemu poświęcony!
 |
| źródło |
Ćwiczenie 3.
Istnieje cierpienie jako konsekwencja winy (np. cierpienie niektórych bohaterów romantycznych) i niezawinione (np. Hiob, Chrystus). Jest cierpienie jednostek i grup osób (np. Dżuma Alberta Camusa, chrześcijanie w Quo vadis Henryka Sienkiewicza), a nawet całych narodów (np. Dziadów część III, literatura okresu I i II wojny światowej, Holocaust). Jest cierpienie bohaterów świata antycznego, nieuniknione, wynikające z Fatum (np. Król Edyp Sofoklesa) lub z woli bogów (Niobe, Prometeusz). Warto zwrócić też uwagę na "współcierpienie", np. Matki Boskiej w Lamencie świętokrzyskim, matki będącej podmiotem Elegii [o chłopcu polskim] Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, ojca z Trenów Jana Kochanowskiego. Cierpią dzieci i dorośli. I każde cierpienie jest nie tylko źródłem bólu, ale również wiedzy o ludzkim losie. Każdy człowiek inaczej cierpi i odmiennie cierpienie przyjmuje. Skala postaw jest ogromna - od negacji, poprzez bunt, aż po akceptację, a czasem bierność, apatię. Bo przecież jest różnica między cierpieniem nieszczęśliwego kochanka, rodziców będących świadkami krzywdy ich dziecka, więźnia obozu koncentracyjnego lub męczennika, który wierzy w nadprzyrodzony sens ofiary z życia lub dobrowolnie cierpi za kogoś, prawda?
Istnieje cierpienie jako konsekwencja winy (np. cierpienie niektórych bohaterów romantycznych) i niezawinione (np. Hiob, Chrystus). Jest cierpienie jednostek i grup osób (np. Dżuma Alberta Camusa, chrześcijanie w Quo vadis Henryka Sienkiewicza), a nawet całych narodów (np. Dziadów część III, literatura okresu I i II wojny światowej, Holocaust). Jest cierpienie bohaterów świata antycznego, nieuniknione, wynikające z Fatum (np. Król Edyp Sofoklesa) lub z woli bogów (Niobe, Prometeusz). Warto zwrócić też uwagę na "współcierpienie", np. Matki Boskiej w Lamencie świętokrzyskim, matki będącej podmiotem Elegii [o chłopcu polskim] Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, ojca z Trenów Jana Kochanowskiego. Cierpią dzieci i dorośli. I każde cierpienie jest nie tylko źródłem bólu, ale również wiedzy o ludzkim losie. Każdy człowiek inaczej cierpi i odmiennie cierpienie przyjmuje. Skala postaw jest ogromna - od negacji, poprzez bunt, aż po akceptację, a czasem bierność, apatię. Bo przecież jest różnica między cierpieniem nieszczęśliwego kochanka, rodziców będących świadkami krzywdy ich dziecka, więźnia obozu koncentracyjnego lub męczennika, który wierzy w nadprzyrodzony sens ofiary z życia lub dobrowolnie cierpi za kogoś, prawda?
 |
| źródło |
Ćwiczenie 4.
Niektóre książki, które można wziąć pod uwagę, to: Biblia (król Dawid, 1 Sm 16 i nast., 2 Sm; Herod, Mt, 2, 1-18), Król Edyp lub Antygona Sofoklesa, Kazania sejmowe Piotra Skargi, Do króla Ignacego Krasickiego, Makbet Williama Shakespeare'a, Quo vadis Henryka Sienkiewicza, Granica Zofii Nałkowskiej, Egzamin Ewy Lipskiej, Tango Sławomira Mrożka, Rok 1984 lub Folwark zwierzęcy George'a Orwella. Można przyjrzeć się też filmom, np. licznym nawiązaniom do legend arturiańskich, współczesnym filmom politycznym (np. Wszyscy ludzie prezydenta Alana Pakuli), polskim filmom rozrachunkowym z PRL (np. Człowiek z marmuru Andrzeja Wajdy, Przesłuchanie Ryszarda Bugajskiego) i innym. Jak bohaterowie rozumieją władzę? Czy (jak) ona ich zmienia? A może jeszcze teksty piosenek? Na przykład Jacka Kaczmarskiego?
Niektóre książki, które można wziąć pod uwagę, to: Biblia (król Dawid, 1 Sm 16 i nast., 2 Sm; Herod, Mt, 2, 1-18), Król Edyp lub Antygona Sofoklesa, Kazania sejmowe Piotra Skargi, Do króla Ignacego Krasickiego, Makbet Williama Shakespeare'a, Quo vadis Henryka Sienkiewicza, Granica Zofii Nałkowskiej, Egzamin Ewy Lipskiej, Tango Sławomira Mrożka, Rok 1984 lub Folwark zwierzęcy George'a Orwella. Można przyjrzeć się też filmom, np. licznym nawiązaniom do legend arturiańskich, współczesnym filmom politycznym (np. Wszyscy ludzie prezydenta Alana Pakuli), polskim filmom rozrachunkowym z PRL (np. Człowiek z marmuru Andrzeja Wajdy, Przesłuchanie Ryszarda Bugajskiego) i innym. Jak bohaterowie rozumieją władzę? Czy (jak) ona ich zmienia? A może jeszcze teksty piosenek? Na przykład Jacka Kaczmarskiego?
 |
| źródło |
Ćwiczenie 5.
Dekadentyzm - prąd duchowy w ostatnim dwudziestoleciu XIX w. (neoromantyzm = Młoda Polska), wyrażający się w postawie indywidualistycznej (wpływ filozofii Artura Schopenhauera) i pesymistycznej.
Devotio moderna (nowa pobożność) - nurt pobożności rozwijający się w późnym średniowieczu w Niderlandach i Nadrenii wśród bogatych mieszczan, akcentujący bardzo osobiste przeżywanie wiary oraz rolę uczuć w doświadczeniu duchowym. Twórca - Gerard Groot.
Gongoryzm (kultyzm) - główny kierunek w poezji hiszpańskiego baroku, charakteryzujący się niezwykłym słownictwem, rozbudowanymi konstrukcjami metaforycznymi, pełnymi niezwykłości oraz trudnymi do rozszyfrowania aluzjami (od nazwiska Luisa de Góngory).
Libertynizm - ruch społeczno-polityczny w XVII i XVIII w., głównie we Francji doby oświecenia, kwestionujący tradycyjną moralność i rolę religii.
Reizm – termin odnoszący się głównie do poezji Mirona Białoszewskiego, przedstawiciela nurtu lingwistycznego (literatura powojenna). Uczynienie tematem poezji rzeczy, przedmiotów użytku codziennego.
Dekadentyzm - prąd duchowy w ostatnim dwudziestoleciu XIX w. (neoromantyzm = Młoda Polska), wyrażający się w postawie indywidualistycznej (wpływ filozofii Artura Schopenhauera) i pesymistycznej.
Devotio moderna (nowa pobożność) - nurt pobożności rozwijający się w późnym średniowieczu w Niderlandach i Nadrenii wśród bogatych mieszczan, akcentujący bardzo osobiste przeżywanie wiary oraz rolę uczuć w doświadczeniu duchowym. Twórca - Gerard Groot.
Gongoryzm (kultyzm) - główny kierunek w poezji hiszpańskiego baroku, charakteryzujący się niezwykłym słownictwem, rozbudowanymi konstrukcjami metaforycznymi, pełnymi niezwykłości oraz trudnymi do rozszyfrowania aluzjami (od nazwiska Luisa de Góngory).
Libertynizm - ruch społeczno-polityczny w XVII i XVIII w., głównie we Francji doby oświecenia, kwestionujący tradycyjną moralność i rolę religii.
Reizm – termin odnoszący się głównie do poezji Mirona Białoszewskiego, przedstawiciela nurtu lingwistycznego (literatura powojenna). Uczynienie tematem poezji rzeczy, przedmiotów użytku codziennego.
 |
| źródło |
Ćwiczenie 6.
Czterech. Zygmunta Starego, Zygmunta Augusta, Henryka Walezego, Stefana Batorego.
Ćwiczenie 7.
1. komedia sytuacji, komedia intrygi,
2. komedia charakterów,
3. komedia obyczajowa.
Ćwiczenie 8.
Arka - Noe (Biblia).
Dłuto - Pigmalion (mitologia grecka)
Jabłko - Adam (Biblia - Księga Rodzaju), Eris (mitologia grecka; jabłko niezgody rzucone na stół podczas wesela Peleusa i Tetydy; z mitologią wiążą się też złote jabłka w ogrodzie Hesperyd oraz ich rola w pokonaniu Atalanty przez Hippomenesa).
Sędziwy wiek - Matuzalem (Biblia), Nestor (mitologia grecka).
Stajnia Augiasza - Herakles (mitologia grecka)
Rzeź niewiniątek - Herod (Biblia - Ewangelia wg św. Mateusza).
Czterech. Zygmunta Starego, Zygmunta Augusta, Henryka Walezego, Stefana Batorego.
Ćwiczenie 7.
1. komedia sytuacji, komedia intrygi,
2. komedia charakterów,
3. komedia obyczajowa.
Ćwiczenie 8.
Arka - Noe (Biblia).
Dłuto - Pigmalion (mitologia grecka)
Jabłko - Adam (Biblia - Księga Rodzaju), Eris (mitologia grecka; jabłko niezgody rzucone na stół podczas wesela Peleusa i Tetydy; z mitologią wiążą się też złote jabłka w ogrodzie Hesperyd oraz ich rola w pokonaniu Atalanty przez Hippomenesa).
Sędziwy wiek - Matuzalem (Biblia), Nestor (mitologia grecka).
Stajnia Augiasza - Herakles (mitologia grecka)
Rzeź niewiniątek - Herod (Biblia - Ewangelia wg św. Mateusza).
 |
| źródło |
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz