Dziś dość trudne zagadnienie, czyli pojęcia: parafraza, parodia, pastisz, trawestacja. Ponadto: porównanie liryki i epiki jako rodzajów literackich, ćwiczenia z frazeologii, terminy związane z gramatyką i historią literatury.
Pytania
Ćwiczenie 1
Pytanie dotyczy stylizacji gatunkowych. Zdefiniuj terminy: parafraza, parodia, pastisz, trawestacja.
Ćwiczenie 2
Wymień podstawowe różnice między liryką i epiką.
Ćwiczenie 3
Zadanie na marginesie fraszki Na zdrowie Jana Kochanowskiego. Napisz 10 znanych Ci związków frazeologicznych związanych ze zdrowiem lub jego brakiem, chorobą, np. zdrowy rozsądek, niezdrowa rywalizacja itp.
Ćwiczenie 4
Do podanych przymiotników dodaj po dwa rzeczowniki; jeden - tworzący z przymiotnikiem znaczenie dosłowne, drugi - przenośne, np. czarny (-a, -e) - (dosł.) garnitur, (przen.) rozpacz; kamienny - mur, serce.
Przymiotniki:
blady, gorący, grobowy, łysy, nagi, niebieski, różowy, siódmy, suchy, zielony.
Ćwiczenie 5
Wskaż jeden czasownik, który pasuje do wszystkich poniższych związków frazeologicznych:
a) .......... w wątpliwość.
b) .......... do dymisji.
c) .......... do wiadomości.
d) .......... pomocną dłoń.
Ćwiczenie 6
Z jakimi epokami historycznoliterackimi związane są te pojęcia?
a) Determinizm, empiryzm, ewolucjonizm, organicyzm, scjentyzm, utylitaryzm.
b) Deizm, optymizm poznawczy, racjonalizm, sensualizm, umowa społeczna.
c) Antropocentryzm, humanizm, irenizm, reformacja.
d) Kontrreformacja, manieryzm, marinizm, sarmatyzm, vanitas.
e) Choroba wieku (Weltschmerz), mesjanizm, orientalizm, prometeizm, tyrteizm.
f) I i II Awangarda, futuryzm, psychoanaliza.
g) Chłopomania, dekadentyzm, fin de siecle, modernizm, parnasizm.
h) Egzystencjalizm, poezja lingwistyczna, pop art, socrealizm.
i) Pokolenie "Apokalipsy spełnionej", pokolenie "Kolumbów".
Ćwiczenie 7
Podaj nazwy zdefiniowanych terminów:
a)Wyraz przeciwstawny znaczeniowo.
b) Nieświadome odstępstwo od współczesnej normy językowej, usankcjonowanej zwyczajem językowym.
c) Wyraz składający się z dwóch tematów zapożyczonych z dwóch różnych języków.
d) Najmniejsza część wypowiedzianego wyrazu.
e) Najmniejsza znacząca część wyrazu.
f) Celowe wprowadzenie do wypowiedzi cech innego stylu, np. archaizmów lub gwary.
g) Wyraz bliskoznaczny znaczeniowo.
Ćwiczenie 8
Czy znasz jakieś związki frazeologiczne (powiedzenia), które przeszły do języka potocznego z historii starożytnej?
Pytania
Ćwiczenie 1
Pytanie dotyczy stylizacji gatunkowych. Zdefiniuj terminy: parafraza, parodia, pastisz, trawestacja.
Ćwiczenie 2
Wymień podstawowe różnice między liryką i epiką.
Ćwiczenie 3
Zadanie na marginesie fraszki Na zdrowie Jana Kochanowskiego. Napisz 10 znanych Ci związków frazeologicznych związanych ze zdrowiem lub jego brakiem, chorobą, np. zdrowy rozsądek, niezdrowa rywalizacja itp.
Ćwiczenie 4
Do podanych przymiotników dodaj po dwa rzeczowniki; jeden - tworzący z przymiotnikiem znaczenie dosłowne, drugi - przenośne, np. czarny (-a, -e) - (dosł.) garnitur, (przen.) rozpacz; kamienny - mur, serce.
Przymiotniki:
blady, gorący, grobowy, łysy, nagi, niebieski, różowy, siódmy, suchy, zielony.
Ćwiczenie 5
Wskaż jeden czasownik, który pasuje do wszystkich poniższych związków frazeologicznych:
a) .......... w wątpliwość.
b) .......... do dymisji.
c) .......... do wiadomości.
d) .......... pomocną dłoń.
Ćwiczenie 6
Z jakimi epokami historycznoliterackimi związane są te pojęcia?
a) Determinizm, empiryzm, ewolucjonizm, organicyzm, scjentyzm, utylitaryzm.
b) Deizm, optymizm poznawczy, racjonalizm, sensualizm, umowa społeczna.
c) Antropocentryzm, humanizm, irenizm, reformacja.
d) Kontrreformacja, manieryzm, marinizm, sarmatyzm, vanitas.
e) Choroba wieku (Weltschmerz), mesjanizm, orientalizm, prometeizm, tyrteizm.
f) I i II Awangarda, futuryzm, psychoanaliza.
g) Chłopomania, dekadentyzm, fin de siecle, modernizm, parnasizm.
h) Egzystencjalizm, poezja lingwistyczna, pop art, socrealizm.
i) Pokolenie "Apokalipsy spełnionej", pokolenie "Kolumbów".
Ćwiczenie 7
Podaj nazwy zdefiniowanych terminów:
a)Wyraz przeciwstawny znaczeniowo.
b) Nieświadome odstępstwo od współczesnej normy językowej, usankcjonowanej zwyczajem językowym.
c) Wyraz składający się z dwóch tematów zapożyczonych z dwóch różnych języków.
d) Najmniejsza część wypowiedzianego wyrazu.
e) Najmniejsza znacząca część wyrazu.
f) Celowe wprowadzenie do wypowiedzi cech innego stylu, np. archaizmów lub gwary.
g) Wyraz bliskoznaczny znaczeniowo.
Ćwiczenie 8
Czy znasz jakieś związki frazeologiczne (powiedzenia), które przeszły do języka potocznego z historii starożytnej?
Odpowiedzi
Ćwiczenie 1
Parafraza – swobodna przeróbka utworu, zachowująca jednak podstawowe właściwości gatunku tak, że można je rozpoznać, np. nawiązanie do Dziadów części II Adama Mickiewicza w wierszu Bagdad, czyli o przyszłym poecie Juliana Tuwima:
Bo słuchajcie i zważcie u siebie,
Że według Bożego rozkazu,
Kto raz słowem trafił w sen ułudny,
Ten nie zazna szczęścia ni razu!
Parodia – utwór ośmieszający inny utwór lub gatunek, np. poprzez język sprzeczny z charakterem naśladowanego dzieła, np. Monachomachia Ignacego Krasickiego, będąca parodią eposu.
Pastisz – dzieło będące świadomym naśladownictwem stylu innego twórcy lub innej szkoły, epoki, np.
Dumny z swego ogona, gdy go otwarł świetnie,
Paw również gardło rozwarł i zawrzasnął szpetnie.
Na to rzekł słowik, w bliskiej ukryty gęstwinie:
"Głupi, kto pragnie więcej nad to, z czego słynie”.
Wydaje się, że to bajka Ignacego Krasickiego, a tymczasem napisał ją w XX w. Kazimierz Wyka (Paw i słowik, w tomie Duchy poetów podsłuchane).
Trawestacja – przeróbka utworu poważnego zmierzająca do degradacji (obniżenia tonu) jego stylu, np. Lilie albo kwiatki prohibicyjne. Ballada ostrzegająca Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego:
Sensacja niesłychana:
pani zdradziła pana.
I zostały na biurku
te słowa: - Drogi Jurku,
przebacz. Jadę przez Kielce.
Fatum. Zupa w butelce. (...)
Ćwiczenie 1
Parafraza – swobodna przeróbka utworu, zachowująca jednak podstawowe właściwości gatunku tak, że można je rozpoznać, np. nawiązanie do Dziadów części II Adama Mickiewicza w wierszu Bagdad, czyli o przyszłym poecie Juliana Tuwima:
Bo słuchajcie i zważcie u siebie,
Że według Bożego rozkazu,
Kto raz słowem trafił w sen ułudny,
Ten nie zazna szczęścia ni razu!
Parodia – utwór ośmieszający inny utwór lub gatunek, np. poprzez język sprzeczny z charakterem naśladowanego dzieła, np. Monachomachia Ignacego Krasickiego, będąca parodią eposu.
Pastisz – dzieło będące świadomym naśladownictwem stylu innego twórcy lub innej szkoły, epoki, np.
Dumny z swego ogona, gdy go otwarł świetnie,
Paw również gardło rozwarł i zawrzasnął szpetnie.
Na to rzekł słowik, w bliskiej ukryty gęstwinie:
"Głupi, kto pragnie więcej nad to, z czego słynie”.
Wydaje się, że to bajka Ignacego Krasickiego, a tymczasem napisał ją w XX w. Kazimierz Wyka (Paw i słowik, w tomie Duchy poetów podsłuchane).
Trawestacja – przeróbka utworu poważnego zmierzająca do degradacji (obniżenia tonu) jego stylu, np. Lilie albo kwiatki prohibicyjne. Ballada ostrzegająca Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego:
Sensacja niesłychana:
pani zdradziła pana.
I zostały na biurku
te słowa: - Drogi Jurku,
przebacz. Jadę przez Kielce.
Fatum. Zupa w butelce. (...)
Ćwiczenie 2
Liryka - podmiotowość ("Ja" liryczne); monolog liryczny; czas teraźniejszy; subiektywizm; dominacja funkcji poetyckiej; małe rozmiary utworu.
Epika - przedmiotowość (świat przedstawiony); opowiadanie, opis; czas przeszły; pozorny obiektywizm; dominacja funkcji poznawczej; większe rozmiary utworu.
Liryka - podmiotowość ("Ja" liryczne); monolog liryczny; czas teraźniejszy; subiektywizm; dominacja funkcji poetyckiej; małe rozmiary utworu.
Epika - przedmiotowość (świat przedstawiony); opowiadanie, opis; czas przeszły; pozorny obiektywizm; dominacja funkcji poznawczej; większe rozmiary utworu.
Ćwiczenie 3
Na przykład: w zdrowym ciele zdrowy duch, zdrowe środowisko, zdrowa żywność, zdrowy (zdrów) jak rydz, zdrów jak ryba, zdrowe podejście do tematu lub sytuacji, niezdrowa atmosfera, choroba duszy, chory z urojenia, choroba wieku.
Ćwiczenie 4
Blady - twarz, świt;
gorący - obiad, uczucie;
grobowy - kamień, cisza;
łysy - mężczyzna, koń;
nagi - człowiek, prawda;
niebieski - płaszcz, migdały;
różowy - parasol, okulary;
siódmy - numer, niebo;
suchy - prowiant, fakt,
zielony - sweter, pojęcie.
Na przykład: w zdrowym ciele zdrowy duch, zdrowe środowisko, zdrowa żywność, zdrowy (zdrów) jak rydz, zdrów jak ryba, zdrowe podejście do tematu lub sytuacji, niezdrowa atmosfera, choroba duszy, chory z urojenia, choroba wieku.
Ćwiczenie 4
Blady - twarz, świt;
gorący - obiad, uczucie;
grobowy - kamień, cisza;
łysy - mężczyzna, koń;
nagi - człowiek, prawda;
niebieski - płaszcz, migdały;
różowy - parasol, okulary;
siódmy - numer, niebo;
suchy - prowiant, fakt,
zielony - sweter, pojęcie.
Ćwiczenie 5
Podać.
Ćwiczenie 6
a) Pozytywizm, b) oświecenie, c) renesans, d) barok, e) romantyzm, f) dwudziestolecie międzywojenne, g) Młoda Polska (neoromantyzm), h) literatura powojenna, i) literatura wojny i okupacji (1939-1945).
Ćwiczenie 7
a) Antonim. b) Błąd językowy. c) Hybryda. d) Głoska. e) Morfem. f) Stylizacja językowa. g) Synonim.
Ćwiczenie 8
Np. drakońskie prawo, kości zostały rzucone, (przeciąć) węzeł gordyjski, przekroczyć Rubikon, pyrrusowe zwycięstwo, spartańskie wychowanie.
Podać.
Ćwiczenie 6
a) Pozytywizm, b) oświecenie, c) renesans, d) barok, e) romantyzm, f) dwudziestolecie międzywojenne, g) Młoda Polska (neoromantyzm), h) literatura powojenna, i) literatura wojny i okupacji (1939-1945).
Ćwiczenie 7
a) Antonim. b) Błąd językowy. c) Hybryda. d) Głoska. e) Morfem. f) Stylizacja językowa. g) Synonim.
Ćwiczenie 8
Np. drakońskie prawo, kości zostały rzucone, (przeciąć) węzeł gordyjski, przekroczyć Rubikon, pyrrusowe zwycięstwo, spartańskie wychowanie.
To było ostatnie spotkanie w Kąciku w bieżącym roku szkolnym. Wszystkim Maturzystom życzymy powodzenia na egzaminie dojrzałości i w całym dorosłym życiu. Mamy nadzieję, że spotkamy się - już z kolejnym rocznikiem - w nowym roku szkolnym. Ps. Wszystkich, którzy zechcą nadal tu zaglądać, serdecznie zapraszamy!
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz