Dziś pojawi się temat zapowiedziany podczas zajęć z bardzo sympatyczną młodzieżą z I Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika w Katowicach.
Ćwiczenie 1
Omów zagadnienie zapożyczeń we współczesnym języku polskim.
Ćwiczenie 2
W języku polskim istnieje wiele wyrazów obcego pochodzenia. Pogrupuj je według języka, z którego je zapożyczyliśmy – angielskiego, francuskiego, greckiego, hebrajskiego i jidysz, łacińskiego, niemieckiego, rosyjskiego, ukraińskiego, węgierskiego, włoskiego i portugalskiego oraz innych (osmańskiego, tureckiego). Uwaga! Prawdopodobnie nie znasz pochodzenia wszystkich wymienionych wyrazów. Nie szkodzi! Poniżej znajduje się odpowiedź! W ćwiczeniu chodzi głównie o to, by uświadomić sobie problematykę zapożyczeń i uruchomić skojarzenia, co bardzo może się przydać w sytuacji egzaminacyjnego stresu. Np. sporo wyrazów francuskich dotyczy mody, angielskich - współczesnych technik informacyjno-komunikacyjnych itp.
Oto wyrazy: adiutant, agitka, akr, bajgiel, barachło, belfer, bilet, biznes, branża, bukszpan, buława, chałtura, chandra, czajnik, czako, czaprak, czardasz, czarter, czekan, czereda, dogmat, dyktando, ekwipaż, facjata, felczer, garmażeria, gimnazjum, hałas, historia, hucpa, hulaka, hultaj, husaria, imbryk, kiermasz, krużganek, kwant, kwiz, lider, logopedia, machlojka, oportunizm, pantofel, profilaktyka, protestować, remanent, salutować, spam, sponsor, step, syndrom, taśma, trykot, warsztat, zegar, żabot, żagiel, żararaka, żel, żołd, żupan.
Ćwiczenie 1
Omów zagadnienie zapożyczeń we współczesnym języku polskim.
Ćwiczenie 2
W języku polskim istnieje wiele wyrazów obcego pochodzenia. Pogrupuj je według języka, z którego je zapożyczyliśmy – angielskiego, francuskiego, greckiego, hebrajskiego i jidysz, łacińskiego, niemieckiego, rosyjskiego, ukraińskiego, węgierskiego, włoskiego i portugalskiego oraz innych (osmańskiego, tureckiego). Uwaga! Prawdopodobnie nie znasz pochodzenia wszystkich wymienionych wyrazów. Nie szkodzi! Poniżej znajduje się odpowiedź! W ćwiczeniu chodzi głównie o to, by uświadomić sobie problematykę zapożyczeń i uruchomić skojarzenia, co bardzo może się przydać w sytuacji egzaminacyjnego stresu. Np. sporo wyrazów francuskich dotyczy mody, angielskich - współczesnych technik informacyjno-komunikacyjnych itp.
Oto wyrazy: adiutant, agitka, akr, bajgiel, barachło, belfer, bilet, biznes, branża, bukszpan, buława, chałtura, chandra, czajnik, czako, czaprak, czardasz, czarter, czekan, czereda, dogmat, dyktando, ekwipaż, facjata, felczer, garmażeria, gimnazjum, hałas, historia, hucpa, hulaka, hultaj, husaria, imbryk, kiermasz, krużganek, kwant, kwiz, lider, logopedia, machlojka, oportunizm, pantofel, profilaktyka, protestować, remanent, salutować, spam, sponsor, step, syndrom, taśma, trykot, warsztat, zegar, żabot, żagiel, żararaka, żel, żołd, żupan.
Odpowiedzi
Ćwiczenie 1
Zapożyczenie – wyraz, związek wyrazowy, struktura składniowa, przejęte z języka obcego lub wzorowane na nim (wg Encyklopedii języka polskiego).
Zapożyczenia pojawiają się w języku w wyniku kontaktów handlowych, ekonomicznych, naukowych, politycznych, kulturalnych, migracji...
Zapożyczenia angielskie (anglo-amerykańskie). Najliczniejsze w języku polskim, głównie z takich dziedzin, jak: informatyka (wszystko, co związane z Internetem, oprogramowaniem, np. kursor, pejdżer, reset itp.), technika, nauka (np. coach), życie gospodarcze i polityczne (np. biznesmen, market, mityng, public relations, lobbing), muzyka i kultura młodzieżowa (np. jazz, hobby), media (np. spiker), rodzaje uzależnień (np. anoreksja, bigoreksja, tanoreksja) i przestępstw komputerowych (np. sexting, grooming, stalking), sport (np. skif, rugbista, sparring, wicelider, mecz). Inne, np. last minute, spa, catering, outsider, high life, party, handicap, striptiz, come back, drink, gadżet.
Zapożyczenia grecko-łacińskie. Bardzo liczne w języku polskim:
- z greckiego (za pośrednictwem łac.), np. afazja,
- z gr. np. dysleksja, mandat.
Zapożyczenia niemieckie. Wysoko usytuowane pod względem liczebności wśród zapożyczeń, np. nafta, szwagier, fajny, kapral, sztandar, spacer, gbur, giełda, fajerwerk, fedrować, staniol, baja [= tkanina]. Sporo wyrazów związanych z żeglarstwem, np. dulka, fracht, kambuz, kliwer, kluza, refować [= skracać żagle].
Zapożyczenia czeskie (bohemizmy), np. chodnik [bohemizm lub pożyczka słowacka], tydzień, ponieważ, wobec, sztuczny.
Zapożyczenia francuskie, lokują się raczej w obrębie słownictwa rzadkiego, ale są też te, których dość powszechnie używamy, np. armia, front, kompania, sytuacja, ambasador, awaria, pawilon, funkcjonariusz, helikopter. Ograniczają się głównie do kulinariów (np. camembert, brie, fondue) i mody (np. haute couture, pret a porter, baretka). Inne, np. naturalista, ankietować, abonować.
Zapożyczenia włoskie, np. pion [figura szachowa], kondolencje, brawura, festyn, flota, banda. Terminy, muzyczne, np. akompaniament, fortepian, ale to nie są wyrazy bardzo nowe w języku polskim.
Zapożyczenia ruskie (rutenizmy), czyli ukrainizmy oraz białorutenizmy (z Białorusi). Stanowią ok. 0,5 % słownika współczesnej polszczyzny i 2 % wszystkich wyrazów obcych w języku polskim. Przykłady: błahy, borsuk, chata, klacz, morda, ruczaj, sioło.
Zapożyczenia rosyjskie (rusycyzmy), np. kułak [= bogacz wiejski], kombinat. Należą obecnie do najrzadszych w polszczyźnie i na ogół nie należą do słownictwa podstawowego.
Egzotyzmy – wyrazy nazywające realia charakterystyczne dla danego narodu, np. tatuaż (tahitańskie, zapożyczone za pośrednictwem francuskiego), kamikadze, rakija, sari, igloo.
Zapożyczenia sztuczne, czyli „wyrazy utworzone współcześnie z materiału leksykalnego łaciny i greki (typu kosmodrom, telewizja itp.)” (wg M. Witaszek-Samborskiej). Powstają najczęściej na gruncie któregoś z języków zachodnioeuropejskich, a do polszczyzny przenikają wraz z innymi pożyczkami z tych języków. Ich międzynarodowy charakter i rozpowszechnienie (internacjonalizmy) uniemożliwiają wskazanie konkretnego języka – źródła. Przykłady: benzyna, glottodydaktyka, sozologia, (badania) kwalitatywne, generowanie hipotez.
Opracowałam według:
Karszniewicz-Mazur Alicja, Zapożyczenia leksykalne ze źródła niemieckiego we współczesnej polszczyźnie, Wrocław 1988.
Mijas Tatiana, Jest cool, czyli o zapożyczeniach angielskich we współczesnym języku polskim, „Język Polski w Liceum” 2006/2007, nr 3, s. 64-69.
Porayski-Pomsta Józef, Zapożyczenia leksykalne z języka francuskiego we współczesnej polszczyźnie. Charakterystyka strukturalno-semantyczna, „Poradnik Językowy” 2007, nr 5, s. 54-65.
Witaszek-Samborska Małgorzata, Zapożyczenia z różnych języków we współczesnej polszczyźnie, Poznań 1993. ISBN 83-7063-067-7.
Żuchowska Dorota, Żuchowski Mateusz, Zapożyczenia językowe we współczesnej polszczyźnie, „Języki Obce w Szkole” 2009, nr 1, s. 22-27.
Ćwiczenie 1
Zapożyczenie – wyraz, związek wyrazowy, struktura składniowa, przejęte z języka obcego lub wzorowane na nim (wg Encyklopedii języka polskiego).
Zapożyczenia pojawiają się w języku w wyniku kontaktów handlowych, ekonomicznych, naukowych, politycznych, kulturalnych, migracji...
Zapożyczenia angielskie (anglo-amerykańskie). Najliczniejsze w języku polskim, głównie z takich dziedzin, jak: informatyka (wszystko, co związane z Internetem, oprogramowaniem, np. kursor, pejdżer, reset itp.), technika, nauka (np. coach), życie gospodarcze i polityczne (np. biznesmen, market, mityng, public relations, lobbing), muzyka i kultura młodzieżowa (np. jazz, hobby), media (np. spiker), rodzaje uzależnień (np. anoreksja, bigoreksja, tanoreksja) i przestępstw komputerowych (np. sexting, grooming, stalking), sport (np. skif, rugbista, sparring, wicelider, mecz). Inne, np. last minute, spa, catering, outsider, high life, party, handicap, striptiz, come back, drink, gadżet.
Zapożyczenia grecko-łacińskie. Bardzo liczne w języku polskim:
- z greckiego (za pośrednictwem łac.), np. afazja,
- z gr. np. dysleksja, mandat.
Zapożyczenia niemieckie. Wysoko usytuowane pod względem liczebności wśród zapożyczeń, np. nafta, szwagier, fajny, kapral, sztandar, spacer, gbur, giełda, fajerwerk, fedrować, staniol, baja [= tkanina]. Sporo wyrazów związanych z żeglarstwem, np. dulka, fracht, kambuz, kliwer, kluza, refować [= skracać żagle].
Zapożyczenia czeskie (bohemizmy), np. chodnik [bohemizm lub pożyczka słowacka], tydzień, ponieważ, wobec, sztuczny.
Zapożyczenia francuskie, lokują się raczej w obrębie słownictwa rzadkiego, ale są też te, których dość powszechnie używamy, np. armia, front, kompania, sytuacja, ambasador, awaria, pawilon, funkcjonariusz, helikopter. Ograniczają się głównie do kulinariów (np. camembert, brie, fondue) i mody (np. haute couture, pret a porter, baretka). Inne, np. naturalista, ankietować, abonować.
Zapożyczenia włoskie, np. pion [figura szachowa], kondolencje, brawura, festyn, flota, banda. Terminy, muzyczne, np. akompaniament, fortepian, ale to nie są wyrazy bardzo nowe w języku polskim.
Zapożyczenia ruskie (rutenizmy), czyli ukrainizmy oraz białorutenizmy (z Białorusi). Stanowią ok. 0,5 % słownika współczesnej polszczyzny i 2 % wszystkich wyrazów obcych w języku polskim. Przykłady: błahy, borsuk, chata, klacz, morda, ruczaj, sioło.
Zapożyczenia rosyjskie (rusycyzmy), np. kułak [= bogacz wiejski], kombinat. Należą obecnie do najrzadszych w polszczyźnie i na ogół nie należą do słownictwa podstawowego.
Egzotyzmy – wyrazy nazywające realia charakterystyczne dla danego narodu, np. tatuaż (tahitańskie, zapożyczone za pośrednictwem francuskiego), kamikadze, rakija, sari, igloo.
Zapożyczenia sztuczne, czyli „wyrazy utworzone współcześnie z materiału leksykalnego łaciny i greki (typu kosmodrom, telewizja itp.)” (wg M. Witaszek-Samborskiej). Powstają najczęściej na gruncie któregoś z języków zachodnioeuropejskich, a do polszczyzny przenikają wraz z innymi pożyczkami z tych języków. Ich międzynarodowy charakter i rozpowszechnienie (internacjonalizmy) uniemożliwiają wskazanie konkretnego języka – źródła. Przykłady: benzyna, glottodydaktyka, sozologia, (badania) kwalitatywne, generowanie hipotez.
Opracowałam według:
Karszniewicz-Mazur Alicja, Zapożyczenia leksykalne ze źródła niemieckiego we współczesnej polszczyźnie, Wrocław 1988.
Mijas Tatiana, Jest cool, czyli o zapożyczeniach angielskich we współczesnym języku polskim, „Język Polski w Liceum” 2006/2007, nr 3, s. 64-69.
Porayski-Pomsta Józef, Zapożyczenia leksykalne z języka francuskiego we współczesnej polszczyźnie. Charakterystyka strukturalno-semantyczna, „Poradnik Językowy” 2007, nr 5, s. 54-65.
Witaszek-Samborska Małgorzata, Zapożyczenia z różnych języków we współczesnej polszczyźnie, Poznań 1993. ISBN 83-7063-067-7.
Żuchowska Dorota, Żuchowski Mateusz, Zapożyczenia językowe we współczesnej polszczyźnie, „Języki Obce w Szkole” 2009, nr 1, s. 22-27.
Ćwiczenie 2
Język angielski: akr, biznes, czarter, kwiz, lider, spam, sponsor.
Język francuski: bilet, branża, ekwipaż, garmażeria, trykot, żabot, żel.
Język grecki: dogmat, gimnazjum, historia, logopedia, profilaktyka, syndrom.
Język hebrajski i jidysz: bajgiel, belfer, hucpa, machlojka.
Język łaciński: adiutant, dyktando, kwant, oportunizm, protestować, remanent, salutować.
Język niemiecki: bukszpan, felczer, kiermasz, krużganek, warsztat, zegar, żagiel, żołd.
Język rosyjski: agitka, barachło, chałtura, chandra, czajnik.
Język ukraiński: czereda, hałas, hulaka, hultaj, step.
Język węgierski: czako, czardasz, czekan, husaria.
Język włoski i portugalski: facjata (wł.), pantofel (wł.), żararaka (portug.), żupan (wł.).
Inne języki (osmański, turecki): buława (tur.), czaprak (tur.), imbryk (osm., tur.), taśma (tur.).
Język angielski: akr, biznes, czarter, kwiz, lider, spam, sponsor.
Język francuski: bilet, branża, ekwipaż, garmażeria, trykot, żabot, żel.
Język grecki: dogmat, gimnazjum, historia, logopedia, profilaktyka, syndrom.
Język hebrajski i jidysz: bajgiel, belfer, hucpa, machlojka.
Język łaciński: adiutant, dyktando, kwant, oportunizm, protestować, remanent, salutować.
Język niemiecki: bukszpan, felczer, kiermasz, krużganek, warsztat, zegar, żagiel, żołd.
Język rosyjski: agitka, barachło, chałtura, chandra, czajnik.
Język ukraiński: czereda, hałas, hulaka, hultaj, step.
Język węgierski: czako, czardasz, czekan, husaria.
Język włoski i portugalski: facjata (wł.), pantofel (wł.), żararaka (portug.), żupan (wł.).
Inne języki (osmański, turecki): buława (tur.), czaprak (tur.), imbryk (osm., tur.), taśma (tur.).
Naprawdę bardzo fajnie napisano. Jestem pod wrażeniem.
OdpowiedzUsuń