Jak to było w kolejności? Biblia, Szekspir i Christie. Prześledźmy je w tej kolejności (choć dodamy jeszcze dodatkowy punkt) i w wybranych utworach (gdyż temat jest zbyt obszerny, by przywołać wszystkie dzieła).
|
NAWIĄZANIA DO BIBLII
Motta: |
|
|
Ordeal By
Innocence (Próba niewinności)
|
|
|
Though
I were right, my own mouth might condemn me; were I innocent, he might put me
in the wrong.
(Old Testament, Job 9,20) |
Choć jestem prawy,
usta mnie potępią,
chociaż bez skazy - winnym mnie uznają. (Hi 9, 20 - tł. wg Biblii Tysiąclecia) |
|
Cytaty:
|
|
|
One, Two, Buckle
my Shoe (Pierwsze, drugie... zapnij mi obuwie)
|
|
|
Keep
me, o Lord, from the hands of the ungodly. Preserve me from the wicked men
who are purposed to overthrow my goings. (...)
The proud have laid a snare for me (...) and spread a net with cords: yea, and set traps in my way. (Old Testament, Psalm 140, 1-4, 6-7) |
Wybaw mię, Panie,
od człowieka złego,
strzeż mnie od gwałtownika: od tych, którzy w sercu knują złe zamiary, każdego dnia wzniecają spory. Ostre jak u węża ich języki, a jad żmijowy pod ich wargami. (...) Pyszni sidło na mnie skrycie zastawiają: złoczyńcy rozciągają powrozy, mieszczają pułapki na mojej drodze. (Ps 140, 1-4, 6-7) |
|
For
rebellion is as the sin of witchcraft and stubborness is as iniquity and
idolatry. Because thou has rejected the word of the Lord he hath also
rejected thee from being king.
(Old Testament, 1 Samuel 15, 23) |
Bo opór jest jak
grzech wróżbiarstwa,
a krnąbrność jak złość bałwochwalstwa. Ponieważ wzgardziłeś nakazem Pana, odrzucił cię On jako króla. (1 Sm 15, 23) |
|
Evil under The
Sun (Zło, które żyje pod
słońcem/ Zło czai się wszędzie/ Hotel na wybrzeżu)
|
|
|
Yea,
also the heart of the sons of men is full of evil, and madness is in their
hearts while they live.
(Old Testament, Ecclesiastes 9, 3) |
To złem jest wśród
wszystkiego,
co się dzieje pod słońcem, że jeden dla wszystkich jest los. A przy tym serce synów ludzkich pełne jest zła i głupota w ich sercu, dopóki żyją. (Koh 9, 3) |
|
Inne
nawiązania:
- Death on the
Nile (Śmierć na Nilu) - nawiązanie Poirota do przypowieści proroka Natana
o bogaczu - posiadaczu wielkiego stada bydła i biedaku - właścicielu jednej
owieczki (2 Sm 12, 1-4).
- The Body in the
Library – porównanie relacji synowej Conway’a Jeffersona z teściem do
przywiązania między Rut i Noemi (Księga Rut).
- They Came to
Baghdad (Spotkanie w Bagdadzie) - porównanie Edwarda, urodziwego i
bezwzględnego bohatera, do Lucyfera (Iz 14, 12).
|
|
|
NAWIĄZANIA
DO WILLIAMA SZEKSPIRA (SHAKESPEARE'A)
Motta:
|
|
|
Taken
at the Flood (Pora przypływu)
|
|
|
There
is a tide in the affairs of men,
Which, taken at the flood, leads on to fortune; Omitted, all the voyage of their life Is bound in shallows and in miseries. On such a full sea are we now afloat, And we must take the current when it serves, Or lose our ventures. (Julius Caesar, IV, 3) |
W zabiegach
ludzkich jest przypływ i odpływ:
Pora przypływu stosownie schwytana Wiedzie do szczęścia; kto oną opuszcza, Ten podróż życia po mieliznach z biedą Musi odbywać. Myśmy teraz właśnie Na tak wezbrane wypłynęli morze: Trzeba nam z fali przyjaznej korzystać, Inaczej okręt nasz zatonie. (Juliusz Cezar, IV, 3, tł. Józef Paszkowski) |
|
Sad Cypress
(Zerwane zaręczyny)
|
|
|
Come
away, come away, death,
And in sad cypress let me be laid; Fly away, fly away, breath! I am slain by a fair cruel maid. My shroud of white, stuck all with yew O prepare it; My part of death no one so true; Did share it. (Twelfth Night, or What You Will, II, 4) |
Śmierci, śmierci,
przybądź po mnie,
Ciało me w cyprysach złóż, Bo dziewczyna, bo dziewczyna W serce moje wbiła nóż. Niech całun biały cisy przystroją, Uczyńcie tak! Bo jakiż lepiej gorzką śmierć moją Opłacze znak. (Wieczór Trzech Króli, II, 4, tł. Stanisław Dygat) |
|
Cytaty:
|
|
|
Appointment
with Death (Rendez-vous ze śmiercią)
|
|
|
How
should I your true love know
From another one? By his cockle hat and staff, And his sandal shoon (…) He is dead and gone, lady, He is dead and gone; At his head a grass-green turf; At his heels a stone. (Hamlet, IV, 5)
*
Fear no
more the heat o' the sun,
Nor the furious winter's rages; Thou the worldly task hast done, Home art gone, and ta'en thy wages... (Cymbeline, IV, 2) |
Jak kochanka twego
poznać
Pomiędzy innymi? Czapkę z muszlami, sandały I kij ma pielgrzymi (…) Droga pani, on nie żyje, Zmarł i złożon w grób, Głowę ma na świeżej darni, Głaz u jego stóp. (Hamlet, IV, 5, tł. Władysław Tarnawski)
*
Już cię nie
strwożą pożogi słońca
Ni zimy ostre podmuchy; Wziąłeś zapłatę u prac twych końca, Poszedłeś spocząć w dom głuchy. (Cymbelin, IV, 2, tł. Leon Ulrich) |
|
The
Moving Finger (Zatrute pióro)
|
|
|
So are
you to my thoughts as food to life
Or as sweet-season'd showers are to the ground. (Sonnet 75) |
Tyś dla mych
myśli, czym pokarm dla ciała
Lub deszcz dla ziemi spalonej pożarem; (Sonet 75, tł. Jerzy Stanisław Sito) |
|
Hercule
Poirot's Christmas (Boże Narodzenie Herkulesa Poirot)
|
|
|
Who
would have thought the old man to have had so much blood in him?
(Macbeth, V, 1) |
… kto by się był
spodziewał tyle krwi w tym starcu!
(Makbet, V, 1, tł. Józef Paszkowski) |
|
Inne
nawiązania:
- The Moving
Finger (Zatrute pióro) - nawiązanie do Króla Leara w rozmowie
Megan z Jerrym Burtonem.
- Murder on the
Orient Express (Morderstwo w Orient Expressie) - nawiązanie do Jak wam
się podoba (jedna z pasażerek, Linda Arden, jako była odtwórczyni roli
Rosalindy).
|
|
|
NAWIĄZANIA
DO INNYCH PISARZY
Motta:
|
|
|
Endless Night
(Noc i ciemność)
|
|
|
Every
Night and every Morn
Some to Misery are born. Every Morn and every Night Some are born to Sweet Delight, Some are born to Sweet Delight, Some are born to Endless Night. (William Blake, Auguries of Innocence) |
Każdego ranka,
każdej nocy
Dla męki ktoś na świat przychodzi. Jedni się rodzą dla radości, Inni dla nocy i ciemności. (William Blake, Wróżby niewinności, tł. Zygmunt Kubiak) |
|
The Mirror
Crack'd from Side to Side (Zwierciadło pęka w odłamków stos)
|
|
|
Out
flew the web and floated wide;
The mirror crack'd from side to side; The curse is come upon me, cried The Lady of Shalott. (Alfred Tennyson, The Lady of Shalott) |
Zerwana nić jak
cienki włos,
Zwierciadło pęka w odłamków stos, "Klątwa nade mną", krzyczy w głos Pani z Chalott. (Alfred Tennyson, Pani z Chalott, tł. Piotr Cholewa) |
|
The
Clocks (Przyjdź i zgiń)
|
|
|
"The
time has come," the Walrus said,
"To talk of many things: Of shoes - and ships - and sealing-wax - Of cabbages - and kings - And why the sea is boiling hot - And whether pigs have wings." (Lewis Carroll, Through the Looking Glass and what Alice found there) |
Nadszedł już czas
- powiedział Mors -
Pogrążyć się w rozmowie O tym, czym but jest, łódź i lak, Kapusta i Królowie, I czemu w morzu woda wrze, A wieprz ma skrzydła sowie. (Lewis Carroll, O tym, co Alicja odkryła po drugiej stronie lustra, tł. Maciej Słomczyński) |
|
Postern
of Fate (Tajemnica Wawrzynów)
|
|
|
Four
great gates has the city of Damascus (…)
Postern of Fate, the Desert Gate, Disaster's Cavern, Fort of Fear (…) Pass not beneath, O Caravan, or pass not singing. Have you heard That silence where the birds are dead yet something pipeth like a bird? (James Elroy Flecker, The Gates of Damascus) |
Cztery bramy ma
miasto Damaszek (…)
Furtkę Przeznaczenia, Wrota Opuszczenia, Grotę Klęski i Przyczółek Strachu (...) Nie przechodź nimi, Karawano, nie przechodź ze śpiewem. Czy słyszałaś Tę ciszę, gdy ptaki umilkły, a jednak coś kwili jak ptak? (James Elroy Flecker, Bramy Damaszku, tł. Agnieszka Bihl) |
|
Cytaty:
|
|
|
Sleeping Murder
(Uśpione morderstwo)
|
|
|
Cover
her face; mine eyes dazzle; she died young.
(John Webster, The Tragedy of the Dutchesse of Malfy) |
Twarz jej
zakryjcie. W oczach mi się mąci. Młodo umarła.
(John Webster, Tragedia księżnej Amalfi, tł. Maciej Słomczyński) |
|
Hercule Poirot's Christmas (Boże
Narodzenie Herkulesa Poirot)
|
|
|
Though
the mills of God grind slowly;
Yet they grind exceeding small (Henry Wadsworth Longfellow, Retribution) |
[przypuszczalnie
poemat nie był tłumaczony na język polski]. Odpowiednik przysłowiowy: Bóg
nierychliwy, ale sprawiedliwy.
|
|
Inne
nawiązania:
- Nemesis
(Nemezis) - nawiązanie do mitologii greckiej (w tytule i w całej warstwie
treściowej).
- Murder
in Mesopotamia (Morderstwo w Mezopotamii) - Louise Leidner czyta Introduction
to Relativity, Who were the Greeks?, Life of Lady Hester Stanhope, Back to
Methuselah, Linda Condon, Crewe Train.
- Evil
under The Sun - Linda Marshall czyta A History of Witchcraft. Sorcery
and of the Compounding of Untraceable Poisons nieznanego autora.
- Taken at the
Flood - zamordowany bohater podaje się w hotelu za Enocha Ardena
(nawiązanie do poematu Alfreda Tennysona pod takim tytułem).
- Sad Cypress
– Poirot mówi o miłości Petera Lorda do Eleanor Carlisle, porównując ją do Cierpień
młodego Wertera Johanna Wolfganga Goethego.
- The
Body in the Library, The Murder on the Links (Morderstwo na polu
golfowym) – nawiązania do Kopciuszka. W pierwszym przypadku – porównanie do niej Ruby
Keene, w drugim – pseudonim sceniczny jednej z bohaterek.
|
|
Najsławniejszym utworem jest wiersz The Ten Soldiers w powieści And Then There Were None (I nie było już nikogo). Ponadto jej bohaterowie... piszą książki, np. Mrs Otterbourne w Murder on the Orient Express (ich tytuły: Snow on the Desert's Face oraz Under the Fig Tree), Ariadne Oliver z licznych powieści, m.in. Cards on the Table (Karty na stół), Mrs McGinty’s Dead (Pani McGinty nie żyje), Dead Man’s Folly (Zbrodnia na festynie) oraz Daniel Michael Clancy z Death in the Clouds (Morderstwo w przestworzach/Śmierć w chmurach) - kryminały, a Luke Fitzwilliam w Murder is Easy (Morderstwo to nic trudnego) - o magii, albo udają, że piszą, np. Poirot w Dumb Witness (Niemy świadek) - o zmarłym bohaterze. I jeszcze jedno: Peter Carmody w The Body in the Library ma autografy Dorothy Sayers, Dicksona Carra, H.C. Bailey i… Agathy Christie!
Suplement
W powieściach Christie często znajdujemy cytaty z dziecięcych rymowanek, np. w A... B... C... - piosenka inspiruje Poirota do rozwiązania zagadki; podobnie w One, Two, Buckle my Shoe; The Clocks; Hickory Dickory Dock (Entliczek-Pentliczek); Five Little Pigs (Pięć małych świnek); Mrs McGinty Dies (Pani McGinty nie żyje); Four and Twenty Blackbirds (Dwadzieścia cztery kosy). Również w powieściach z Miss Marple, np. A Pocket Full of Rye (Kieszeń pełna żyta) oraz w innych, np. Crooked House (Dom zbrodni); The Mousetrap (Pułapka na myszy).
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz