Od tabliczki do tabletu

„Historia czytelnictwa zatoczyła koło: od tabliczki do tabletu, od zwoju do przewijania” ("Z czego powstaje jabłko?", z rozmów Amosa Oza i Sziry Chadad).

Tablica. Pierwsze skojarzenie: szkoła. Tabliczka. Skojarzenie? Szkoła! Tę drugą uczniowie wykorzystywali w Polsce - zamiast zeszytu - nawet w okresie powojennym. Jednak sięgnijmy głębiej, by przypatrzyć się licznym zastosowaniom tablic i tabliczek oraz niektórym literackim ujęciom, a były i są to między innymi...
... Oczywiście, tablica szkolna, stojąca lub wisząca, także interaktywna, multimedialna, wirtualna (Padlet), np. „Kłótnia na tablicy” Marka Wnukowskiego. 
... Tabliczka do pisania tekstów - kamienna (łupkowa), gliniana, drewniana, woskowa, o której możemy poczytać m.in. we „Wstępie do archeologii” Doroty Ławeckiej i „Piśmie - pamięci ludzkości” Georgesa Jeana.
… Tabliczka losów (przeznaczeń), zapewniająca jej właścicielowi możność kreowania dziejów świata (w mitologii starożytnej Mezopotamii), np. babiloński epos „Poemat o stworzeniu świata” (Enuma elisz), „Mit o ptaku Anzu”.
… Prawo dwunastu tablic (Lex duodecim tabularum), czyli najstarsza kodyfikacja prawa zwyczajowego rzymskiego, o którym pisze m.in. Kazimierz Kolańczyk w „Prawie rzymskim”.
… Tablice z Dziesięciorgiem Przykazań (Dekalogiem) otrzymane przez Mojżesza na Górze Synaj, np. „Księga Wyjścia”(Wj 20, 1-17), „Pustynia” Jana Dobraczyńskiego (TUTAJ), także – metaforycznie - swoisty nakaz moralny, np. „Kamienne tablice” Wojciecha Żukrowskiego (TUTAJ). 
… Malarstwo tablicowe, czyli średniowieczne obrazy tworzone temperą na drewnie, np. „Gotyckie malarstwo tablicowe Małopolski 1460-1500” Jerzego Gadomskiego, „Gotyckie malarstwo tablicowe w Polsce” Marii Otto-Michałowskiej.
… Tablica paschalna - zestawienie dat kolejnych świąt Wielkanocy, służące do stworzenia kalendarza ruchomych świąt kościelnych, np. „Monumenta Poloniae historica” Augusta Bielowskiego.
… Tabliczka mnożenia (Tablica Pitagorasa), np. „Uliczka Tabliczki Mnożenia” Wandy Chotomskiej, "Tabliczka czekolady" Beaty Lipskiej (wierszyki ułatwiające przyswojenie działań matematycznych).
... Układ okresowy pierwiastków (tablica Mendelejewa), np. "Układ okresowy" (The Periodic table) Primo Leviego.
… Tablice edukacyjne, czyli pomoce naukowe - często w formie plansz, rysunków, tekstów, zestawień dat i faktów, np. „Tablice historyczne” Lecha Bielskiego i Mariusza Trąby… Tablice matematyczne – zestaw danych lub wzorów, np. „Wybrane wzory matematyczne na egzamin maturalny z matematyki” (publikacja CKE), „Pięciocyfrowe tablice wartości funkcji sinus i cosinus 360 stopni” Marcelego Sławika, „Podręczne tablice statystyczne” Ryszarda i Wojciecha Zielińskich. Także z innych przedmiotów, np. „Tablice matematyczne, fizyczne, chemiczne i astronomiczne” (Bolechowice 1994).
... Tablica ekonomiczna, zbudowana przez Françoisa Quesnaya (w książce „Tableau économique”), przedstawiająca obieg bogactw w społeczeństwie.
…Tablice klasyfikacji w bibliotekarstwie (UKD), np. „Klasyfikacja dziesiętna. Tablice skrócone”.

Może być także tablica...
… genealogiczna (drzewo genealogiczne) - rodowód przedstawiony graficzne, istotny m.in. w "powieściach-rzekach" (sagach), zob. TUTAJ;
… ilustracyjna (w książce), objaśniająca tekst, dodająca coś do niego, czasem w formie wkładki, np. „Hellenika. Wizerunek epoki od Aleksandra do Augusta” Anny Świderkówny (Warszawa 1987) z naszych zbiorów liczy – oprócz ilustracji, map, rysunków - 408 stron tekstu oraz aż 88 stron tablic, a dodatkowo tablicę złożoną i tablicę złożoną luzem;
… informacyjna, najczęściej budowlana, podająca podstawowe dane o inwestorze, wykonawcy, adresie, numerze pozwolenia, kierownikach budowy i robót itp.;
… nagrobkowa, np. „Niecodziennik” Jana Twardowskiego. Przykład umieszczonego na niej epitafium (z przymrużeniem oka): 

"Dobry z ciebie był parobek, 
więc ci stawiam ten nagrobek" 

i dopisek: 

"Kiedyś stawiał mu nagrobek, 
to już nie był twój parobek, 
ani tyś mu nie był panem. 
Pocałuj go w piszczel. Amen"

… rejestracyjna, np. z okładki „Tablicy z Macondo. Osiemnastu prób wytłumaczenia, po co i dlaczego się pisze” Stanisława Barańczaka (wyd. Londyn 1990);
… urzędowa – z oficjalną nazwą urzędu, często z godłem;
… w koszykówce (sport) – płyta, do której przymocowany jest kosz;
… w mediach społecznościowych - miejsce, w którym użytkownicy zbierają interesujące ich treści.

Może jeszcze dwie tabliczki? Znamionowa, przymocowana trwale do urządzenia czy pojazdu, na której znajdują się jego podstawowe dane (nazwa, producent, rok produkcji, numer seryjny, parametry itp.) oraz smaczniejsza, czyli tabliczka czekolady, np. "Czekolada" Joanne Harris.

Od tabliczki do tabletu… A kto napisze – dość krótką na razie - historię tabletu?