Odgrywa istotną rolę w naszym życiu. Stosujemy ją nie zawsze świadomie. Czasem nie w pełni od nas zależy. Jak rumieniec zawstydzenia czy drżenie rąk przed egzaminem (maturalnym?). Ale jest też ta całkiem świadoma komunikacja. Gdy piszemy esemesy, listy elektroniczne, życzenia. Gdy co krok potykamy się o reklamę wizualną czy inne piktogramy. One "mówią". Dlatego dzisiejsze opracowanie będzie dotyczyć tylko jej - komunikacji niewerbalnej.
Ćwiczenie
Omów środki, formy i funkcje komunikatów niewerbalnych, wykorzystując przykłady z własnego doświadczenia.
Odpowiedź
Komunikaty niewerbalne - pozasłowne sposoby komunikowania, które uzupełniają, modyfikują i wspomagają komunikaty słowne, nadając im większą wyrazistość i czytelność (wg B. Jamrożek, J. Sobczak).
Niektóre formy komunikatów niewerbalnych:
1/ Cechy osobowe. Nie zawsze są (w pełni) uświadamiane i kontrolowane przez osoby je wysyłające. Niosą sporo ważnych informacji o cechach, opiniach, stanach fizycznych, psychicznych i stosunkach między rozmówcami.
• "Mowa ciała", czyli gesty (60% w całym systemie porozumiewania się), mimika, rodzaje spojrzeń, ruchy oczu i kontakt wzrokowy (lub jego brak), intonacja, brzmienie głosu, gestykulacja, np. życzliwy uśmiech w sytuacji, gdy ktoś opowiada o swoich sukcesach; potakiwanie głową na znak, że rozumiemy; opuszczona żuchwa i szeroko otwarte usta jako wyraz zaskoczenia, zdziwienia; rozłożenie rąk na znak, że nic nie możemy w danej sytuacji poradzić; naśladownictwo motoryczne, czyli wyrażanie (kopiowanie) tego, co odczuwa interlokutor, np. skrzywienie ust jako znak bólu; unikanie wzroku rozmówcy, gdy chcemy coś ukryć lub okłamać.
• Wygląd zewnętrzny - atrakcyjność fizyczna, odzież (styl ubierania się, schludność lub jej brak).
Ciekawostka! "Mowa ciała" to termin z zakresu psychologii społecznej. Jej odczytywaniem zajmuje się synergologia.
"Mowa ciała" to w miarę uniwersalny kod komunikacyjny, łatwiejszy do zrozumienia niż słowa.
Uwaga 1! Znaczna część niewerbalnych komunikatów ma różne znaczenie w zależności od kultury, kręgu geograficznego, narodowości!
Uwaga 2! Niektóre gesty posiadają historyczne lub kulturowe znaczenie i nierzadko wykraczają poza krąg geograficzny (kraj), w którym powstały, np. lekko uniesiona w górę dłoń Chrystusa z wysuniętymi dwoma palcami na wielu obrazach średniowiecznych i renesansowych; ucałowanie ziemi przez papieża Jana Pawła II, jego uniesione dłonie w chwili ogłoszenia wyboru w październiku 1978 r.; "gest Władysława Kozakiewicza" (zgięcie jednej ręki w łokciu i złapanie jej ramienia drugą ręką) po zdobyciu złotego medalu w skoku o tyczce podczas Letnich Igrzysk Olimpijskich w Moskwie w 1980 r.; znak „V” uczyniony dwoma palcami – oznaczający zwycięstwo lub dążenie do niego.
2/ Inne formy komunikacji.
• Cisza, milczenie. Bywa bardzo "wymowna", np. w sytuacji wyrażenia współczucia w wielkim bólu, gdzie nieraz pomaga bardziej od słów; wśród zakonników klauzurowych, którzy dokładnie przestrzegają reguły milczenia, by ćwiczyć się w ascezie i rozwijać duchowo (np. kartuzi).
• Reklama wizualna.
• Ilustracje książkowe. Komiksy (częściowo, gdyż zawierają także elementy słowne).
• Piktogramy i fotografie (zamiast napisów), np. fotografie produktów, dań do nabycia w sieci restauracji McDonald's, zastępujące spis potraw.
• Schematy i instrukcje graficzne.
• Komunikacja za pośrednictwem urządzeń teleinformatycznych - emotikony (znaki typograficzne) i emoji (znaki w wersjach obrazkowych). To powszechne formy komunikowania np. stanów emocjonalnych, jednak nie zawsze stosowne. Nie należy ich używać np. w pismach urzędowych, kancelaryjnych, ulotkach zawierających instrukcje, zasady użycia (i innych bardzo sformalizowanych), naukowych. Nie są też na miejscu w kondolencjach.
• Kody specjalne, np. Alfabet Morse'a, znaki drogowe, kody paskowe.
Ważne! Te ostatnie typy komunikacji są mniej skuteczne niż system językowy, bo mają ograniczony zasięg. Z kolei powszechne i bardziej uniwersalne zastosowanie mają pozostałe wymienione środki komunikacji.
Istotnym, uniwersalnym sposobem porozumiewania się jest również muzyka. Mimo że niektóre kręgi kulturowe wykształciły właściwą sobie muzykę, znaczna część muzycznego dorobku ludzkości jest powszechnie "zrozumiała". Por. np. ogólnoświatowe zainteresowanie "polskimi" kompozycjami (mazurki, polonezy itp.) Fryderyka Chopina. Podobnie - "komunikacja" za pomocą sztuki.
Ćwiczenie
Omów środki, formy i funkcje komunikatów niewerbalnych, wykorzystując przykłady z własnego doświadczenia.
Odpowiedź
Komunikaty niewerbalne - pozasłowne sposoby komunikowania, które uzupełniają, modyfikują i wspomagają komunikaty słowne, nadając im większą wyrazistość i czytelność (wg B. Jamrożek, J. Sobczak).
Niektóre formy komunikatów niewerbalnych:
1/ Cechy osobowe. Nie zawsze są (w pełni) uświadamiane i kontrolowane przez osoby je wysyłające. Niosą sporo ważnych informacji o cechach, opiniach, stanach fizycznych, psychicznych i stosunkach między rozmówcami.
• "Mowa ciała", czyli gesty (60% w całym systemie porozumiewania się), mimika, rodzaje spojrzeń, ruchy oczu i kontakt wzrokowy (lub jego brak), intonacja, brzmienie głosu, gestykulacja, np. życzliwy uśmiech w sytuacji, gdy ktoś opowiada o swoich sukcesach; potakiwanie głową na znak, że rozumiemy; opuszczona żuchwa i szeroko otwarte usta jako wyraz zaskoczenia, zdziwienia; rozłożenie rąk na znak, że nic nie możemy w danej sytuacji poradzić; naśladownictwo motoryczne, czyli wyrażanie (kopiowanie) tego, co odczuwa interlokutor, np. skrzywienie ust jako znak bólu; unikanie wzroku rozmówcy, gdy chcemy coś ukryć lub okłamać.
• Wygląd zewnętrzny - atrakcyjność fizyczna, odzież (styl ubierania się, schludność lub jej brak).
Ciekawostka! "Mowa ciała" to termin z zakresu psychologii społecznej. Jej odczytywaniem zajmuje się synergologia.
"Mowa ciała" to w miarę uniwersalny kod komunikacyjny, łatwiejszy do zrozumienia niż słowa.
Uwaga 1! Znaczna część niewerbalnych komunikatów ma różne znaczenie w zależności od kultury, kręgu geograficznego, narodowości!
Uwaga 2! Niektóre gesty posiadają historyczne lub kulturowe znaczenie i nierzadko wykraczają poza krąg geograficzny (kraj), w którym powstały, np. lekko uniesiona w górę dłoń Chrystusa z wysuniętymi dwoma palcami na wielu obrazach średniowiecznych i renesansowych; ucałowanie ziemi przez papieża Jana Pawła II, jego uniesione dłonie w chwili ogłoszenia wyboru w październiku 1978 r.; "gest Władysława Kozakiewicza" (zgięcie jednej ręki w łokciu i złapanie jej ramienia drugą ręką) po zdobyciu złotego medalu w skoku o tyczce podczas Letnich Igrzysk Olimpijskich w Moskwie w 1980 r.; znak „V” uczyniony dwoma palcami – oznaczający zwycięstwo lub dążenie do niego.
2/ Inne formy komunikacji.
• Cisza, milczenie. Bywa bardzo "wymowna", np. w sytuacji wyrażenia współczucia w wielkim bólu, gdzie nieraz pomaga bardziej od słów; wśród zakonników klauzurowych, którzy dokładnie przestrzegają reguły milczenia, by ćwiczyć się w ascezie i rozwijać duchowo (np. kartuzi).
• Reklama wizualna.
• Ilustracje książkowe. Komiksy (częściowo, gdyż zawierają także elementy słowne).
• Piktogramy i fotografie (zamiast napisów), np. fotografie produktów, dań do nabycia w sieci restauracji McDonald's, zastępujące spis potraw.
• Schematy i instrukcje graficzne.
• Komunikacja za pośrednictwem urządzeń teleinformatycznych - emotikony (znaki typograficzne) i emoji (znaki w wersjach obrazkowych). To powszechne formy komunikowania np. stanów emocjonalnych, jednak nie zawsze stosowne. Nie należy ich używać np. w pismach urzędowych, kancelaryjnych, ulotkach zawierających instrukcje, zasady użycia (i innych bardzo sformalizowanych), naukowych. Nie są też na miejscu w kondolencjach.
• Kody specjalne, np. Alfabet Morse'a, znaki drogowe, kody paskowe.
Ważne! Te ostatnie typy komunikacji są mniej skuteczne niż system językowy, bo mają ograniczony zasięg. Z kolei powszechne i bardziej uniwersalne zastosowanie mają pozostałe wymienione środki komunikacji.
Istotnym, uniwersalnym sposobem porozumiewania się jest również muzyka. Mimo że niektóre kręgi kulturowe wykształciły właściwą sobie muzykę, znaczna część muzycznego dorobku ludzkości jest powszechnie "zrozumiała". Por. np. ogólnoświatowe zainteresowanie "polskimi" kompozycjami (mazurki, polonezy itp.) Fryderyka Chopina. Podobnie - "komunikacja" za pomocą sztuki.
Opracowane wg:
Bartosz Danuta, Usta milczą, ciało mówi, "Przyroda Polska" 2012, nr 12, dodatek: Natura i Zdrowie, s. 5-6.
Jamrożek Bożena, Sobczak Jolanta, Komunikacja interpersonalna. Podręcznik z przedsiębiorczości dla kl. pierwszej liceum technicznego, Poznań 1997.
Licak Tomasz, Komunikacja niewerbalna w kreowaniu wizerunku człowieka, "Wychowawca" 2016, nr 12, s. 21-27.
Mucha Paulina, Komunikacja niewerbalna w nauczaniu i wychowaniu, "Nowa Szkoła" 2003, nr 8, s. 21-23
Nęcki Zbigniew, Komunikacja międzyludzka, Kraków 2000. ISBN 8387493112.
Salamon Danuta, Rozumiemy się bez słów. Środki komunikacji niewerbalnej we współczesnej przestrzeni społecznej. Scenariusz lekcji dla uczniów szkoły ponadgimnazjalnej, "Biblioteka w Szkole" 2010, nr 7-8, wkładka, s. 13-14.
Wrona Beata, Wizualizacja uczuć, doznań i emocji w cyberprzestrzeni : problem emotikonalizacji, „Język Polski w Gimnazjum” 2009/2010, nr 4, s. 26-34.
Zaradna Izabela, Emotikony i emoji jako forma komunikacji i wyrażania uczuć w wiadomościach tekstowych, „Meritum” 2019, nr 3, s. 67-74.
Bartosz Danuta, Usta milczą, ciało mówi, "Przyroda Polska" 2012, nr 12, dodatek: Natura i Zdrowie, s. 5-6.
Jamrożek Bożena, Sobczak Jolanta, Komunikacja interpersonalna. Podręcznik z przedsiębiorczości dla kl. pierwszej liceum technicznego, Poznań 1997.
Licak Tomasz, Komunikacja niewerbalna w kreowaniu wizerunku człowieka, "Wychowawca" 2016, nr 12, s. 21-27.
Mucha Paulina, Komunikacja niewerbalna w nauczaniu i wychowaniu, "Nowa Szkoła" 2003, nr 8, s. 21-23
Nęcki Zbigniew, Komunikacja międzyludzka, Kraków 2000. ISBN 8387493112.
Salamon Danuta, Rozumiemy się bez słów. Środki komunikacji niewerbalnej we współczesnej przestrzeni społecznej. Scenariusz lekcji dla uczniów szkoły ponadgimnazjalnej, "Biblioteka w Szkole" 2010, nr 7-8, wkładka, s. 13-14.
Wrona Beata, Wizualizacja uczuć, doznań i emocji w cyberprzestrzeni : problem emotikonalizacji, „Język Polski w Gimnazjum” 2009/2010, nr 4, s. 26-34.
Zaradna Izabela, Emotikony i emoji jako forma komunikacji i wyrażania uczuć w wiadomościach tekstowych, „Meritum” 2019, nr 3, s. 67-74.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz