Nasz Mały Leksykon Filmowy - Aktorzy i ludzie filmu zmarli w 2019 r. (wybór). Cz. 1

Było ich bardzo wielu. Tu wymienimy - zwyczajem ubiegłego roku - tylko niektórych. Ich dokonania przetrwają, więc nie całkiem odeszli.

Julie Adams (Betty May Adams, ur. 1926). Amerykańska aktorka filmowa i telewizyjna. Wybrana filmografia: Człowiek z Alamo  (reż. Budd Boetticher),  Potwór z Czarnej Laguny (reż. Jack Arnold), Samotny detektyw McQ (reż. John Sturges), World Trade Center (reż. Oliver Stone). Zagrała także w licznych serialach, np. Bonanza (prod. NBC), Alfred Hitchcock przedstawia, Doktor Kildare, Ironside (reż. Collier Young), Ulice San Francisco (prod. Quinn Martin), Sierżant Anderson (prod. Robert E. Collins), Cagney i Lacey (prod. Filmways Pictures i Orion Television), Napisała: Morderstwo (prod. Peter S. Fischer, Richard Levinson, William Link), Beverly Hills, 90210 (prod. Aaron Spelling).

Jed Allan (Brown, ur. 1935). Amerykański aktor telewizyjny. Niektóre filmy: Szpital miejski (twórcy: Frank i Doris Hursley), Stacja arktyczna Zebra (reż. John Sturges), Ulice San Francisco (produkcja: Quinn Martin), Beverly Hills, 90210 (twórca: Darren Star), Port Charles (reż. Jill Ackles i Albert Alarr), Strażnik Teksasu (twórcy: Christopher Canaan, Leslie Greif, Paul Haggis), CSI: Kryminalne zagadki Miami (twórcy: Anthony E. Zuiker, Carol Mendelsohn, Ann Donahue).

Bibi Andersson (Berit Elisabeth Andersson, ur. 1935). Szwedzka aktorka filmowa i teatralna. Grała w wielu filmach Ingmara Bergmana, np. Uśmiech nocy, Tam, gdzie rosną poziomki, Siódma pieczęć, Persona, Sceny z życia małżeńskiego. Także u innych reżyserów, np. Nigdy nie obiecywałem ci ogrodu pełnego róż (reż. Anthony Page), Moja siostra, moja miłość (reż. Vilgot Sjöman), Uczta Babette (reż. Gabriel Axel).

Ewa Andrzejewska (ur. 1957). II reżyser m.in. Zawróconego, Sfory, Rancza, Ojca Mateusza, Dziewczyn ze Lwowa.

Michel Aumont (ur. 1936). Francuski aktor. Niektóre filmy: Kobieta w niebieskim (reż. Michel Delville), Monsieur Balboss (reż. Jean Marboeuf), Pan Klein (reż. Joseph Losey), Śmierć człowieka skorumpowanego (reż. Georges Lautner).

Barbara Bargiełowska (ur. 1934). Aktorka filmowa i teatralna. Niektóre filmy: Odwiedziny prezydenta (reż. Jan Batory), I ty zostaniesz Indianinem (reż. Konrad Nałęcki), Do przerwy 0 : 1 (reż. Stanisław Jędryka), 40-latek (reż. Jerzy Gruza), Rodzina Połanieckich (reż. Jan Rybkowski), Jeśli się odnajdziemy (reż. Roman Załuski), Żegnaj Rockefeller (reż. Waldemar Szarek).

Verna Bloom (ur. 1938). Amerykańska aktorka. Wybrana filmografia: Chłodnym okiem (reż. Haskell Wexler), Mściciel (reż. Clint Eastwood), Droga do Nashville (Honkytonk Man, reż. Clint Eastwood), Po godzinach (reż. Martin Scorsese), Ostatnie kuszenie Chrystusa (reż. Martin Scorsese).

Cameron Boyce (ur. 1999!). Amerykański aktor, tancerz i model. Grał w serialach (np. Obóz Kikiwaka, Poradnik zakręconego gracza, Austin i Ally, Taniec rządzi) i w innych filmach, np. Duże dzieci (reż. Dennis Dugan), Jeszcze większe dzieci (reż. Dennis Dugan), Hania Humorek nie wyjeżdża na wakacje (reż. John Schultz).

Ryszard Bugajski (ur. 1943). Reżyser, pisarz i scenarzysta. Najważniejsze filmy: Przesłuchanie, Clearcut, Gracze, Generał Nil, Układ zamknięty, Zaćma.

Andrzej Buszewicz (ur. 1934). Aktor. Niektóre filmy: Janosik (reż. Jerzy Passendorfer), Ocalić miasto (reż. Jan Łomnicki), Gdzie woda czysta i trawa zielona (reż. Bohdan Poręba), Aktorzy prowincjonalni (reż. Agnieszka Holland), Z biegiem lat, z biegiem dni... (reż. Andrzej Wajda, Edward Kłosiński), Świat według Kiepskich (reż. Okił Khamidow i in.).

Bohdan Butenko (ur. 1931). Ilustrator. Scenarzysta i scenograf kilkunastu filmów animowanych (m.in. twórca postaci Gapiszona oraz Gucia i Cezara). Współpracował też przy realizacji filmów fabularnych, np. I ty zostaniesz Indianinem, Mniejszy szuka dużego (reż. Konrad Nałęcki), Niewiarygodne przygody Marka Piegusa (reż. Mieczysław Waśkowski).

Carmine Caridi (ur. 1934). Amerykański aktor. Niektóre filmy: Ojciec chrzestny II, Ojciec chrzestny III (reż. Francis Ford Coppola), Książę wielkiego miasta (reż. Sidney Lumet), Miliony Brewstera (reż. Walter Hill), Bugsy (reż. Barry Levinson).

Marian Cebulski (ur. 1924). Aktor. Przez całe zawodowe życie związany z Teatrem im. Słowackiego w Krakowie. W filmach grał najczęściej role drugoplanowe i epizody. Najważniejsze z nich, to: Strach (reż.  Antoni Krauze), Spokój (reż. Krzysztof Kieślowski), Wodzirej (reż. Feliks Falk) i Seans (reż. Sławomir Idziak).

Carol Channing (ur. 1921). Amerykańska aktorka i piosenkarka. Wybrana filmografia: Na wskroś nowoczesna Millie (reż. George Roy Hill), Orkiestra klubu samotnych serc sierżanta Peppera (reż. Michael Schultz), Alicja w Krainie Czarów (reż. Harry Harris).

Marlen Chucyjew (ur. 1925). Radziecki i rosyjski reżyser, scenarzysta i aktor gruzińskiego pochodzenia. Wybrana filmografia: Wiosna na ulicy Zarzecznej, Mam 20 lat, Letni deszcz, Infinitas.

Larry Cohen (ur. 1936). Amerykański scenarzysta, reżyser i producent. Wyreżyserował m.in. Ambulans, Powrót do miasteczka Salem, Efekty specjalne, Prywatne akta Hoovera, Bone.

Valentina Cortese (ur. 1923). Włoska aktorka. Niektóre filmy: Bosonoga Contessa (reż. Joseph L. Mankiewicz), Przyjaciółki (reż. Michelangelo Antonioni), Giulietta i duchy (reż. Federico Fellini), Brat Słońce, siostra Księżyc (reż. Franco Zeffirelli), Noc amerykańska (reż. François Truffaut), Jezus z Nazaretu (reż. Franco Zeffirelli), Przygody barona Munchausena (reż. Terry Gilliam).

Zofia Czerwińska (ur.1933). Aktorka. Wybrana filmografia: Pokolenie (reż. Andrzej Wajda), Eroica (reż. Andrzej Munk), Popiół i diament (reż. Andrzej Wajda), Zbrodniarz, który ukradł zbrodnię (reż. Janusz Majewski), Jeszcze słychać śpiew i rżenie koni... (reż. Mieczysław Waśkowski), Poszukiwany poszukiwana (reż. Stanisław Bareja), 40-latek (reż. Jerzy Gruza), Lalka (reż. Ryszard Ber), Miś (reż. Stanisław Bareja), Jeśli się odnajdziemy (reż. Roman Załuski), Alternatywy 4 (reż. Stanisław Bareja) i liczne popularne seriale.

Dick Dale (Richard Anthony Monsour, ur. 1937). Amerykański gitarzysta. W filmie zaznaczył swoją obecność przede wszystkim jako autor słynnej Misirlou wykorzystanej w Pulp Fiction (reż. Quentin Tarantino).

Georgi Danelija (ur. 1930). Radziecki i rosyjski reżyser i scenarzysta pochodzenia gruzińskiego. Wybrana filmografia: Kin-dza-dza!, Jesienny maraton, Mimino, Chodząc po Moskwie.

Doris Day (Doris Mary Ann Kappelhoff, ur. 1922). Amerykańska aktorka i piosenkarka pochodzenia niemieckiego, gwiazda lat 50. i 60. Ważniejsze filmy: Mroczne koronki (reż. David Miller), Nie jedzcie stokrotek (reż. Charles Walters), Telefon towarzyski (reż. Michael Gordon), Calamity Jane (reż. David Butler), W świetle księżyca (reż. David Butler), Herbatka we dwoje (reż. David Butler), Młody człowiek z trąbką (reż. Michael Curtiz).

Stanley Donen (ur. 1924). Amerykański reżyser, znany przede wszystkim z klasycznych musicali. Niektóre filmy: Na przepustce, Królewskie wesele, Deszczowa piosenka, Siedem narzeczonych dla siedmiu braci, Szarada, Arabeska, Funny Face, Dwoje na drodze, Mały Książę, Saturn 3.

Billy Drago (William Eugene Burrows, ur. 1945). amerykański aktor i producent filmowy, piosenkarz muzyki country, model i kaskader pochodzenia rumuńsko-indiańskiego. Niektóre filmy: Łowca demonów (reż. Scott Ziehl), Komandosi śmierci (reż. Menahem Golan), Bohater i Strach (reż. William Tannen), Nietykalni (reż. Brian De Palma), Opowieść skrzydlatego wiatru (reż. Kieth Merrill).

Hanna Dunowska (ur. 1958). Aktorka. Niektóre filmy: 07 zgłoś się (reż. Krzysztof Szmagier), Femina (reż. Piotr Szulkin), Na dobre i na złe (reż. Ryszard Zatorski i in.), Samo życie (reż. Wojciech Nowak i in.), Barwy szczęścia (reż. Natalia Koryncka-Gruz i in.), Przyjaciółki (reż. Grzegorz Kuczeriszka).

Richard Erdman (ur. 1925). Amerykański aktor. Wystąpił w ponad  160 produkcjach kinowych, telewizyjnych i teatralnych. Najczęściej występował w rolach drugoplanowych. Niektóre filmy: Janie (reż. Michael Curtiz), Niebezpieczny sygnał (reż. Robert Florey), Noc i dzień (reż. Michael Curtiz), Bengazi (reż. John Brahm), Beverly Hills 90210 (twórca: Darren Star), Zabawa jak nigdy (reż. H.C. Potter), Mr. Majestyk (reż. Richard Fleischer).

Albert Finney (ur. 1936). Brytyjski aktor, reżyser, scenarzysta, producent teatralny, filmowy i telewizyjny. Wybitnie zasłużony dla brytyjskiej kinematografii. Karierę rozpoczynał jednak w Royal Shakespeare Company. Wybrane filmy: Z soboty na niedzielę (reż. Karel Reisz), Przygody Toma Jonesa (reż. Tony Richardson), Dwoje na drodze (reż. Stanley Donen), Opowieść wigilijna (reż. Ronald Neame), Prywatny detektyw (reż. Stephen Frears), Morderstwo w Orient Ekspresie (reż. Sidney Lumet), Pojedynek (reż. Ridley Scott), Garderobiany (reż. Peter Yates), Papież Jan Paweł II (reż. Herbert Wise), Pod wulkanem (reż. John Houston), Ścieżka strachu (reż. Joel i Ethan Coen), Plac Waszyngtona (reż. Agnieszka Holland), Śniadanie mistrzów (reż. Alan Rudolph), Ultimatum Bourne’a (reż. Paul Greengrass), Dziedzictwo Bourne’a (reż. Tony Gilroy), Skyfall (reż. Sam Mendes).

Peter Fonda (ur. 1940). Amerykański aktor, scenarzysta i reżyser. Najbardziej znany jako współtwórca Easy Rider (reż. Dennis Hopper). Inne filmy, w których zagrał – w wyborze: Lilith (reż. Robert Rossen), Gangsterzy szos (reż. Peter Carter), Złoto Ullego (reż. Vicor Nunez).

Bruno Ganz (ur. 1941). Szwajcarski aktor, reżyser, operator i montażysta. Wybrane filmy w których wystąpił: Amerykański przyjaciel (reż. Wim Wenders), Nosferatu wampir (reż. Werner Herzog), Dama kameliowa (reż. Mauro Bolognini), Niebo nad Berlinem (reż. Wim Wenders), Upadek (reż. Oliver Hirschbiegel), Kandydat (reż. Jonathan Demme), Lektor (reż. Stephen Daldry), Tożsamość (reż. Jaume Collet-Serra), Dom, który zbudował Jack (reż. Lars Von Trier).

Aleksander Gonczarow (ur. 1930). Reżyser i scenarzysta filmów dokumentalnych.

Claude Goretta (ur. 1929). Szwajcarski reżyser i scenarzysta. Do prawie wszystkich wyreżyserowanych przez siebie filmów napisał także scenariusze. Oto wybrane: Nie taki zły, Koronczarka, Prowincjuszka, Śmierć Maria Ricciego, Gdyby słońce nie powróciło, L'ombre.

Valerie Harper (ur. 1939). Amerykańska aktorka telewizyjna, teatralna i filmowa. Wybrane filmy: To cholerne Rio (reż. Stanley Donen), Szaleni detektywi (reż. Richard Rush), Muppet Show (prod. ITV), Dotyk anioła (twórcy John Masius, Martha Williamson).

Rutger Hauer (ur. 1944). Holenderski aktor filmowy, telewizyjny i teatralny, scenarzysta, producent i reżyser. Niektóre filmy, w których wystąpił: Nocny jastrząb (reż. Bruce Malmuth), Łowca androidów (Blade Runner, reż. Ridley Scott), Weekend Ostermana (reż. Sam Peckinpah), Legenda o świętym pijaku (reż. Ermanno Olmi), Krew bohaterów (reż. David Peoples), Ślepa furia (reż. Philip Noyce), Sin City: Miasto grzechu (reż. Frank Miller, Robert Rodriguez, Quentin Tarantino), Samson (reż. Bruce MacDonald).

Katherine Helmond (ur. 1929). Amerykańska aktorka filmowa i teatralna. Wybrana filmografia: Szpital (reż. Arthur Hiller), Hindenburg (reż. Robert Wise), Intryga rodzinna (reż. Alfred Hitchcock), Brazil (reż. Terry Gilliam). Występowała też w licznych serialach.

Stanisław Jędryka (ur. 1933). Reżyser, twórca wielu filmów i seriali dla młodzieży. Wybrana filmografia: Do przerwy 0:1, Wakacje z duchami, Podróż za jeden uśmiech, Stawiam na Tolka Banana, Zielona miłość, Zielone lata, Szaleństwa Majki Skowron.

Krzysztof Kalczyński (ur. 1937). Aktor. Wystąpił w prawie stu filmach. Oto niektóre: Nagrody i odznaczenia (reż. Jan Łomnicki), Doktor Judym (reż. Włodzimierz Haupe). Także liczne seriale, np. Janosik (reż. Jerzy Passendorfer), W labiryncie (reż. Paweł Karpiński), Na Wspólnej (reż. Jacek Gąsiorowski i in.), Pensjonat Pod Różą (reż. Mirosław Bork i in.), Klan (reż. Paweł Karpiński i in.).

Juliette Kaplan (ur. 1939). Brytyjska aktorka. Najbardziej znana z sitcomu Last of the Summer Wine (reż. James Gilbert i in.).

Paweł Kędzierski (ur. 1946). Reżyser głównie filmów dokumentalnych oraz scenarzysta wielu z nich. Oto niektóre: Widziane z dołu, Zdjęcia próbne, Białe tango, Wybory’ 89, Pan Tadeusz, czyli matecznik, Teraz wtedy, My cichociemni. Głosy żyjących, Zdarzyło się tylko w Polsce.

Jan Kobuszewski (ur. 1934). Aktor filmowy i teatralny. Niektóre filmy: Kalosze szczęścia (reż. Antoni Bohdziewicz), Klub kawalerów (reż. Jerzy Zarzycki), Żona dla Australijczyka (reż. Stanisław Bareja), Barbara i Jan (reż. Jerzy Ziarnik, Hieronim Przybył), Poszukiwany poszukiwana (reż. Stanisław Bareja), Hallo Szpicbródka czyli ostatni występ króla kasiarzy (reż. Janusz Rzeszewski, Mieczysław Jahoda), Codzienna 2 m. 3 (reż. Kinga Lewińska, Sławomir Kryński, Sebastian Chondrokostas).

Janusz Kondratiuk (ur. 1943). Reżyser i scenarzysta, także aktor. Wybrana filmografia: Niedziela Barabasza, Dziewczyny do wzięcia, Głowy pełne gwiazd, Klakier, Złote runo, Faceci do wzięcia, Jak pies z kotem.

Leopold Kozłowski (ur. 1918). Muzyk, czasem występujący także w filmach. Napisał m.in. muzykę do Austerii (reż. Jerzy Kawalerowicz). Występował m.in. w Liście Schindlera (reż. Steven Spielberg).

Bożena Krzyżanowska (ur. 1957). Aktorka. Niektóre filmy: Przyłbice i kaptury (reż. Marek Piestrak), Thais (reż. Ryszard Ber), Modrzejewska (reż. Jan Łomnicki).

Michel Legrand (ur. 1932). Francuski kompozytor teatralny i filmowy, dyrygent, autor piosenek, pianista i wokalista jazzowy.  Skomponował muzykę do ponad 200 filmów, seriali i musicali, m.in. do Parasolek z Cherbourga (reż. Jacques Demy), Sprawy Thomasa Crowna (reż. Norman Jewison), Lata roku 1942 (reż. Robert Mulligan), Yentl (reż. Barbra Streisand).

Peggy Lipton (ur. 1946). Amerykańska aktorka. Najbardziej znana z roli w serialach Miasteczko Twin Peaks oraz Twin Peaks: Ogniu krocz ze mną (twórcy Mark Frost i David Lynch).

Carol Lynley (Carole Ann Jones, ur. 1942). Amerykańska aktorka i modelka dziecięca. Wybrana filmografia: Ostatni zachód słońca (reż. Robert Aldrich), Tragedia „Posejdona” (reż. Ronald Neame, Irwin Allen), Kardynał (reż. Otto Preminger).

Ludmiła Łączyńska (ur. 1923). Aktorka. Występowała przede wszystkim w słuchowiskach radiowych i spektaklach teatru TV. Była najdłużej występującą (nieprzerwanie od 1957 roku aż do śmierci) aktorką serialu radiowego Matysiakowie. Wystąpiła w kilku filmach, m.in. w: Nikodemie Dyzmie (reż. Jan Rybkowski), Życiu Kamila Kuranta (reż. Grzegorz Warchoł), Czarodzieju z Harlemu (reż. Paweł Karpiński).

Dokończenie - 30 grudnia (w poniedziałek).