„Moje filmy ogląda się jak rzeźby” mówił MICHELANGELO ANTONIONI (1912-2007). Tak, jego postaci są małomówne, posągowe. Akcja niespieszna, jeśli w ogólne można o niej mówić. Wydarzenia bardziej ważne i zupełnie nieistotne sąsiadują ze sobą. Jak w życiu.
„Przygoda” (L'avventura) „Noc” (La notte) i „Zaćmienie” (L'eclisse) uważa się za trylogię. Poruszają temat nietrwałości ludzkich związków, braku prawdziwej miłości (z jednoczesną tęsknotą za nią), samotności (wśród ludzi), bolesnego wyobcowania. Uzupełnia je pod tym względem „Czerwona Pustynia” (Il deserto rosso). Czyli jednak tetralogia?
„Przygoda”. Claudia, Sandro, Giulia i Anna - młodzi, majętni Rzymianie - postanawiają urządzić morską przejażdżkę po Morzu Śródziemnym. Zatrzymują swą łódkę na bezludnej wysepce. Wkrótce Anna oddala się. Ucieka? Gdy przeszukanie terenu kończy się fiaskiem, Sandro (kochanek dziewczyny) i Claudia (jej przyjaciółka) kontynuują poszukiwania na stałym lądzie. Także bez rezultatu. Bo czy tym dwojgu naprawdę zależy na jej znalezieniu w sytuacji, gdy coraz bardziej… zajmują się sobą, zafascynowani nieoczekiwaną sytuacją zgotowaną przez wydarzenie już teraz odległe, nieważne…
Przygoda (L'avventura). 1960. Francja, Włochy. 145 min. Reż. Michelangelo Antonioni. Główne role: Monica Vitti, Gabriele Ferzetti, Lea Massari, Dominique Blanchar.
„Noc”. Giovanni (znany literat) i Lidia (jego żona) odwiedzają w mediolańskim szpitalu przyjaciela. Zaraz potem idą na spotkanie promujące nową książkę pisarza. Gdy mąż jest zajęty konwersacjami, kobieta – smutna, jakby nieobecna - spaceruje po mieście. Ożywia się tylko na widok przypadkowego mężczyzny. Małżonkowie spotykają się po kilku godzinach w domu, który już nie jest dla nich schronieniem, więc znowu go prędko opuszczają. Po wspólnej wizycie w klubie odwiedzają jeszcze lokalnego bogacza. Giovanni ma napisać książkę o jego firmie. Tutaj znowu ich drogi się rozchodzą. Każde podejmuje niezobowiązujący flirt. A nad ranem dowiadują się, że Tommasi – przyjaciel – zmarł. W swych ostatnich godzinach był w szpitalu równie osamotniony, jak tamci we dwoje. Ale w ich sytuacji jednak coś się zmieniło. Lidia zrozumiała, że nie kocha męża. Odchodzi. Jak Anna z „Przygody”?
Noc (La notte). 1961. Włochy, Francja. 122 min. Reż. Michelangelo Antonioni. Główne role: Marcello Mastroianni, Jeanne Moreau, Monica Vitti, Bernhard Wicki, Rosy Mazzacurati, Maria Pia Luzi.
„Zaćmienie”. Rzymskie przedmieście. Jeden dzień. Od świtu do zmierzchu. Vittoria, młoda tłumaczka, rankiem oznajmia kochankowi, Riccardo, że się z nim rozstaje. Bez powodu, bez zbędnych słów. Po prostu nie wie, dlaczego. Zaraz potem udaje się na giełdę, gdzie jej matka pomnaża majątek (lub tak się jej wydaje). Ale odszukanie jednej osoby w tłumie nie jest łatwe. Z pomocą spieszy makler Piero - przystojny, męski, pewny siebie profesjonalista. Ich krótki związek nie będzie miał dalszego ciągu. Ot, kilka spotkań. Pewnego dnia znowu się umówią, ale żadne nie przyjdzie w ustalone miejsce. Nastaje zmierzch, czyli „zaćmienie”. Nieznośnie długa, męcząca sekwencja. Czy tylko realistyczna?
Zaćmienie (L'eclisse). 1962. Francja, Włochy. 126 min. Reż. Michelangelo Antonioni. Główne role: Alain Delon, Monica Vitti, Francisco Rabal, Louis Seigner, Lilla Brignone, Rossana Rory, Mirella Ricciardi.
Można przeczytać
Ireneusz Siwiński, Odnaleziony język. Analiza ostatniej sekwencji Zaćmienia Michelangelo Antonioniego, w: Alicja Helman (red.), Analizy i interpretacje. Film zagraniczny, Katowice 1986, s. 101-114 (sygn. cz K II-2/733).
„Czerwona pustynia”. Giuliana i Ugo mieszkają w Rawennie, w pobliżu zakładów przemysłowych, w których mężczyzna jest zatrudniony na kierowniczym stanowisku. On przez cały dzień ma zajęcie, ona samotnie spędza dłużące się dnie w dużym i pustym domu. Noce też nie przynoszą jej ukojenia, bo cierpi na bezsenność. Ale jeden dzień wyróżnia się spośród innych. Ten, w którym – strapiona i smutna - spotyka inżyniera Corrado Zellera. Szuka u niego czułości i zrozumienia, ale jedyne, co on jej potrafi ofiarować, to kilka chwil fizycznej bliskości. I przystojniak wkrótce wyjeżdża bardzo daleko, by realizować zawodowe i życiowe plany, a ona pozostaje na swojej pustyni…
Czerwona pustynia (Il deserto rosso). 1964. Francja, Włochy.112 min. Reż. Michelangelo Antonioni. Główne role: Monica Vitti, Richard Harris, Carlo Chionetti, Xenia Valderi, Rita Renoir, Lili Rheims.
Można przeczytać
Michelangelo Antonioni, Scenariusze, przeł. z wł. Wanda Gall, wyd. 2, 1989. ISBN 8322103468 (sygn. 126240). Przygoda, s. s. 21-95; Noc, s. 97-150; Zaćmienie, s. 151-209; Czerwona pustynia, s. 211-264.
Jacek Fuksiewicz, Humaniści w fotoplastykonie, Warszawa 1970, s. 112-115, 188-191 (sygn. 130274).
Aleksander Jackiewicz, Mistrzowie kina współczesnego, Warszawa 1977, s. 7-10 (sygn. cz XXVI-8/44).
Hanna Książek-Konicka, Michelangelo Antonioni, Warszawa 1970 (sygn. 48438).
Zbigniew Pitera, Leksykon reżyserów filmowych. Reżyserzy zagraniczni, wyd. 2 rozszerz., Warszawa 1984, s. 16-17 (sygn. 109558).
Barbara Szczekała, Ostatnie spojrzenie Michelangela Antonioniego, „Kino” 2012, nr 10, s. 32-34 (Czytelnia).
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz