"Najważniejsze jest, by gdzieś istniało to, czym się żyło. I zwyczaje. I święta rodzinne. I dom pełen wspomnień." (Antoine de Saint-Exupéry)
Zbliża się Boże Narodzenie. Mówimy, że to rodzinne święta. Spieszymy do siebie z najdalszych zakątków świata. Chcemy być razem. Rodzina. W literaturze poświęcono jej specjalną odmianę powieści - sagę. O niektórych sagach pisałyśmy TUTAJ. Ale rodzina to...
Przodkowie. Jeden z nich, dowcipny i pomysłowy protoplasta, "odzywa się" zza grobu w uroczym "Liście z tamtego świata" Kornela Makuszyńskiego (TUTAJ).
"Domu drogi, gdzie nie ma już mnie (...) domu mój drogi, najlepsza, najbliższa łez tęsknota moja jest zawsze przy tobie!" (Zofia Nałkowska, "Dom nad łąkami").
Babcie i dziadkowie. Najbardziej wyrazisty - Polikarp Białopiotrowicz, czyli "Straszny dziadunio" Marii Rodziewiczówny... Bardziej "przystępni", łagodniejsi pojawiają się często w literaturze dziecięcej (np. „Babcia na jabłoni” Miry Lobe, "Marcel i czas" Emilii Becker).
Matki i ojcowie. Niektórych przypomniałyśmy TUTAJ i TUTAJ.
"Rodzina to miejsce, gdzie życie się zaczyna a miłość się nie kończy." (Autor nieznany).
Rodzeństwo - bracia i siostry. Zasługują na osobny tekst. Obecnie wymienimy tylko kilka tytułowych: prowincjonalne "Trzy siostry" Antona Czechowa, daremnie marzące o życiu w stolicy... "Bracia Karamazow" Fiodora Dostojewskiego... Walczący z dziką przyrodą "Bracia z Olsøya" Olava Duuna (TUTAJ)... Wzruszający "Bracia Lwie Serce" Astrid Lindgren... Wielki moralitetowy traktat "Józef i jego bracia" Thomasa Manna (TUTAJ)... I bliźniacy, np. skrajnie różni charakterologicznie Zanetto i Tonino z "Bliźniaków weneckich" Carla Goldoniego lub także różni Jason i James, czyli "Bliźniacy" Catherine Coulter...
"Cudowność domu polega nie na tym, że zapewnia schronienie, ogrzewa czy daje poczucie własności! Ale na tym, że powoli gromadzi w nas zasoby słodyczy. Że tworzy w głębi serca tajemne złoża, skąd płyną, jak wody źródlane - sny..." (Antoine de Saint-Exupéry).
Krewni – ciotki i wujkowie, kuzynki i kuzyni. Chyba najsławniejszy - "Wujaszek Wania" Antona Czechowa... Krewne z wiersza "Ciotki" Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej... Dyptyk „Ubodzy krewni” Honoré de Balzaca, czyli "Kuzyn Pons" i "Kuzynka Bietka" - kolekcjoner, po którego śmierci rodzina zażarcie walczy o spadek, wydzierając go jedynemu prawowitemu spadkobiercy, oraz kobieta poniżana przez najbliższych, pewnego dnia zaczynająca myśleć o zemście...
"Dom - to są ściany cztery
To kwiatów uśmiech szczery
To furtka otwarta gościnnie
Ogród piękniejszy niż inne"
(Anonim).
Teściowie. Sporo biblijnych postaci, np. Jetro – teść Mojżesza, ojciec siedmiu córek (Wj 4, 18; 18, 1-12), przebiegły Laban - ojciec Racheli i Lei - wuj i teść Jakuba (Rdz 29), Annasz -teść Kajfasza (J 18, 12-13), obaj siebie warci... Monarchowie, np. królowa Bona („Barbara Radziwiłłówna” Alojzego Felińskiego)... I "zwykli" ludzie, np. zabawny w przesadnej trosce o córkę Stanley Banks, czyli "Ojciec panny młodej" Edwarda Streetera... Szczególny hołd złożył teściowej Tadeusz Różewicz w wierszu o podniosłym tytule "Dytyramb na cześć teściowej"!
"Więc zabierz mnie pod tamten dach,
Gdzie pachnie chleb, gdzie cisza gra"
("Niebo z moich stron", z repertuaru Czerwonych Gitar, słowa Krzysztof Dzikowski, muz. Seweryn Krajewski).
Rodzice chrzestni. Może wystarczy jeden przykład? „Nie-Boska komedia” Zygmunta Krasińskiego?
"Tęskniłam za moim domem. A oto jestem tu znów i jeszcze raz. (...) Odejdę znów, ale wrócę, A kiedyś wreszcie wrócę i już zostanę." (Zofia Nałkowska, "Dom nad łąkami").
Sąsiedzi. To wprawdzie nie krewni, ale znajomi (wiadomo, że przypomina nam to "Kubusia Puchatka" A.A. Milne'a). Mowa o nich już w literaturze dawnej, np. w „Do Pawła" ("Pawle, rzecz pewna, u twego sąsiada...") Jana Kochanowskiego, „Sąsiedztwie” Ignacego Krasickiego. Często są skłóceni, np. Manc i Marti z „Romea i Julii na wsi” Gottfrieda Kellera (TUTAJ), bohaterowie „Pawła i Gawła” oraz „Zemsty” Aleksandra Fredry, zaścianek Dobrzyńskich w „Panu Tadeuszu” Adama Mickiewicza, Bohatyrowicze i Korczyńscy w „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej. Rzadziej - żyją przykładnie, np. Maćko z Bogdańca i Zych ze Zgorzelic z „Krzyżaków” Henryka Sienkiewicza, Ania i Diana z „Ani z Zielonego Wzgórza” Lucy Maud Montgomery.
