21 marca to Światowy Dzień Poezji. Nie każdy ją lubi, ale mamy nadzieję, że po przeczytaniu kilku poniższych przykładów, Ci, którzy za nią nie przepadają, zmienią zdanie. A może sam zaczną układać rymy? Wierszami można się nie tylko wzruszać, ale też nieźle bawić. Bo, na przykład, ten wiersz. Czyż nie jest piękny i pomysłowo skomponowany? Taki typ utworu nazywa się centon:
Siedzi sobie nad Nilem
Ptaszek zwany krokodylem
I płacze:
„Dziewczę ty, spełń me sny,
Miej serce i patrzaj w serce”.
A dziewczyna jak malina
Niesie koszyk róż
I rzecze:
„Tańcowała ryba z rakiem
A pietruszka z pasternakiem,
Chodził do mnie całe lato,
Dawałam mu buzi za to”…
(Zerwany romans, w: „Kurier Polski”, z 21 maja 1939, wg PD, s. 148)
Jak nietrudno wydedukować, centon to utwór skomponowany z cytatów wyjętych z innych dzieł, na ogół dobrze znanych, a zatem również łatwo rozpoznawalnych.
A oto tautogram, czyli tekst, w którym wszystkie wyrazy rozpoczynają się tą samą literą. Przykład pochodzi spod obrazu Najświętszej Maryi Panny w płockiej katedrze (PD, s. 154):
Pójdźcie, polskie pisklęta, pod płaszcz polskiej Pani,
Prowadź, prowadź, poratuj, prosimy poddani.
Teraz wiersz, w którym pierwsze i ostatnie litery każdej linijki są jednakowe:
Od serdecznego afektu to kołO
Ochotnie toczę ku tobie wesołO
Ode mnie pokłon żebyć oddawałO
O zdrowie prosząc tegoż winszowałO
Okaże tedy łaskawe swe okO,
Obejrzy onym chęci me szyrokO,
Osobie co twej słusznie należałO.
(Jakub Teodor Trembecki, Koło, PD, s. 157)
Carmina figurata, to liryka wizualna. Takie utwory, zwane też kaligramami, pisał Guillaume Appollinaire (zob. TUTAJ). Oto teksty innych pisarzy. Najpierw „mechaniczny ogródek” Tytusa Czyżewskiego (PD, s. 414):
Siedzi sobie nad Nilem
Ptaszek zwany krokodylem
I płacze:
„Dziewczę ty, spełń me sny,
Miej serce i patrzaj w serce”.
A dziewczyna jak malina
Niesie koszyk róż
I rzecze:
„Tańcowała ryba z rakiem
A pietruszka z pasternakiem,
Chodził do mnie całe lato,
Dawałam mu buzi za to”…
(Zerwany romans, w: „Kurier Polski”, z 21 maja 1939, wg PD, s. 148)
Jak nietrudno wydedukować, centon to utwór skomponowany z cytatów wyjętych z innych dzieł, na ogół dobrze znanych, a zatem również łatwo rozpoznawalnych.
A oto tautogram, czyli tekst, w którym wszystkie wyrazy rozpoczynają się tą samą literą. Przykład pochodzi spod obrazu Najświętszej Maryi Panny w płockiej katedrze (PD, s. 154):
Pójdźcie, polskie pisklęta, pod płaszcz polskiej Pani,
Prowadź, prowadź, poratuj, prosimy poddani.
Teraz wiersz, w którym pierwsze i ostatnie litery każdej linijki są jednakowe:
Od serdecznego afektu to kołO
Ochotnie toczę ku tobie wesołO
Ode mnie pokłon żebyć oddawałO
O zdrowie prosząc tegoż winszowałO
Okaże tedy łaskawe swe okO,
Obejrzy onym chęci me szyrokO,
Osobie co twej słusznie należałO.
(Jakub Teodor Trembecki, Koło, PD, s. 157)
Carmina figurata, to liryka wizualna. Takie utwory, zwane też kaligramami, pisał Guillaume Appollinaire (zob. TUTAJ). Oto teksty innych pisarzy. Najpierw „mechaniczny ogródek” Tytusa Czyżewskiego (PD, s. 414):
Teraz Wiersz o kielichu (PD, s. 241):
Kolejne zabawne przykłady różnych zjawisk związanych z poezją - przy kolejnej okazji. Te, które przedstawiłyśmy dzisiaj, pochodzą z: Białoszewski Miron, Sprawdzone sobą. Wybór wierszy, wyd. 2 w tej ed., Warszawa 2014. ISBN 978-83-06-03352-6 (ostatni tekst, sygnatura: 177857) oraz Tuwim Julian, Pegaz dęba, Warszawa 1950 (= PD, pozostałe teksty i skany, sygnatura: 130234).
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz