Dzisiaj znowu pochylimy się nad stylistyką, gdyż wiedza z tej dziedziny bardzo przydaje się zarówno w trakcie egzaminu zarówno pisemnego, jak i ustnego.
Ćwiczenie 1
Jakie są funkcje i odmiany powtórzeń w tekście?
Ćwiczenie 2
Podaj minimum dziesięć synonimów do słowa wspaniały.
Ćwiczenie 3
Co to jest "forma wypowiedzi"? Jakie znasz formy wypowiedzi?
Ćwiczenie 4
Jaki środek stylistyczny zastosował Tadeusz Miciński (poeta młodopolski) w tytule utworu Białe róże krwi?
Ćwiczenie 5
Jaki środek stylistyczny stanowi absolutną dominantę w wierszu Zbereźnicy ze Zbaraża Stanisława Barańczaka?
Zbereźnikom ze Zbaraża
zaraźliwy zez zagraża:
zje, zuch, zwykły zraz zbaraski -
zaraz zieją zeń zarazki;
zjadacz zrazu, zrazu zdrów -
zezem zarażony znów!
Zdaniem znawców zagadnienia,
ze zwykłego zagapienia
zbarażanin zbaraniały
(znaki zawsze zabraniały
zajadania zrazów!) zrazy
zeżre, zdrowe zaś zakazy -
,,ZRAZ (ZRAZ ZWŁASZCZA ZAWIJANY)
ZASADNICZO ZAKAZANY!'' -
zlekceważy. Zatem: zaliż
znak zakazu znowu zwalisz,
zbirze ze Zbaraża, zjesz
zraz złowrogi? - (Zeżre, zwierz.)
Ćwiczenie 1
Jakie są funkcje i odmiany powtórzeń w tekście?
Ćwiczenie 2
Podaj minimum dziesięć synonimów do słowa wspaniały.
Ćwiczenie 3
Co to jest "forma wypowiedzi"? Jakie znasz formy wypowiedzi?
Ćwiczenie 4
Jaki środek stylistyczny zastosował Tadeusz Miciński (poeta młodopolski) w tytule utworu Białe róże krwi?
Ćwiczenie 5
Jaki środek stylistyczny stanowi absolutną dominantę w wierszu Zbereźnicy ze Zbaraża Stanisława Barańczaka?
Zbereźnikom ze Zbaraża
zaraźliwy zez zagraża:
zje, zuch, zwykły zraz zbaraski -
zaraz zieją zeń zarazki;
zjadacz zrazu, zrazu zdrów -
zezem zarażony znów!
Zdaniem znawców zagadnienia,
ze zwykłego zagapienia
zbarażanin zbaraniały
(znaki zawsze zabraniały
zajadania zrazów!) zrazy
zeżre, zdrowe zaś zakazy -
,,ZRAZ (ZRAZ ZWŁASZCZA ZAWIJANY)
ZASADNICZO ZAKAZANY!'' -
zlekceważy. Zatem: zaliż
znak zakazu znowu zwalisz,
zbirze ze Zbaraża, zjesz
zraz złowrogi? - (Zeżre, zwierz.)
Odpowiedzi
Ćwiczenie 1
Powtórzenie - środek stylistyczny natury fonetycznej lub (i) składniowej.
Funkcje powtórzeń:
1. Podkreślenie treści powtórzonych słów lub całych wypowiedzi, np. uwypuklenie sytuacji zagrożenia, osaczenia we fragmencie Pana Wołodyjowskiego Henryka Sienkiewicza:
Tamci już, już dobiegają, już słychać grzmiący oddech koni - zniszczenie leci, zguba leci, śmierć leci.
Spotykamy je także w życiu codziennym, np. w wyrazach: mama, tata, dzidzi, bobo, lala.
Dla zainteresowanych. Podobny zabieg widzimy także w innych językach, np. we francuskich zdrobnieniach: la fille = córka, la fifille = córeczka, le chien = pies, le chien-chien = piesek.
2. Wzbogacenie treści wypowiedzi o nowe, dodatkowe elementy, np. w Potopie Sienkiewicza:
Pod Białymstokiem Kmicic porwał karoce i kredensy Bogusławowe. Wojsko jego znużył, rozprzęgł, ogłodził. Wyborne piechoty niemieckie i rajtarie szwedzkie, które Bogusław z sobą przywiódł, wracały, do idących kościotrupów podobne, w obłędzie, w przerażeniu, w bezsenności.
Rytm - powtarzanie elementów w ustalonej kolejności i w stałych odstępach czasu. Jego funkcją jest tworzenie specyficznego nastroju i brzmienia utworu, np. sylabotonizm Deszczu jesiennego Leopolda Staffa. Spotykamy go też w życiu codziennym, np. tykot zegara, bicie serca, obroty kół maszyny.
Refren - powtórzenie na końcu kilkuwierszowych grup lub na końcu zwrotek.
Pleonazm - zbędne powtórzenie, np. ubogi nędzarz, jeden i ten sam. Najczęściej jest uznawany za błąd i wyraz nieudolności w wypowiadaniu się, ale może też być w pełni zamierzony: 1/ w utworze literackim, w którym celowo chce się pokazać nieporadność językową bohatera; 2/ jako amplifikacja (rozwijanie, dopełnienie treści), np. Rwanie bzu Juliana Tuwima:
Narwali bzu, naszarpali,
Nadarli go, natargali,
Nanieśli świeżego, mokrego,
Białego i tego bzowego.
Opracowałam wg: Stanisław Skorupka, Język polski. Dla klasy III liceum ogólnokształcącego, techników i liceów zawodowych, Wyd. 14, Warszawa 1987, s. 33-37 oraz własnej wiedzy:).
Ćwiczenie 1
Powtórzenie - środek stylistyczny natury fonetycznej lub (i) składniowej.
Funkcje powtórzeń:
1. Podkreślenie treści powtórzonych słów lub całych wypowiedzi, np. uwypuklenie sytuacji zagrożenia, osaczenia we fragmencie Pana Wołodyjowskiego Henryka Sienkiewicza:
Tamci już, już dobiegają, już słychać grzmiący oddech koni - zniszczenie leci, zguba leci, śmierć leci.
Spotykamy je także w życiu codziennym, np. w wyrazach: mama, tata, dzidzi, bobo, lala.
Dla zainteresowanych. Podobny zabieg widzimy także w innych językach, np. we francuskich zdrobnieniach: la fille = córka, la fifille = córeczka, le chien = pies, le chien-chien = piesek.
2. Wzbogacenie treści wypowiedzi o nowe, dodatkowe elementy, np. w Potopie Sienkiewicza:
Pod Białymstokiem Kmicic porwał karoce i kredensy Bogusławowe. Wojsko jego znużył, rozprzęgł, ogłodził. Wyborne piechoty niemieckie i rajtarie szwedzkie, które Bogusław z sobą przywiódł, wracały, do idących kościotrupów podobne, w obłędzie, w przerażeniu, w bezsenności.
Rytm - powtarzanie elementów w ustalonej kolejności i w stałych odstępach czasu. Jego funkcją jest tworzenie specyficznego nastroju i brzmienia utworu, np. sylabotonizm Deszczu jesiennego Leopolda Staffa. Spotykamy go też w życiu codziennym, np. tykot zegara, bicie serca, obroty kół maszyny.
Refren - powtórzenie na końcu kilkuwierszowych grup lub na końcu zwrotek.
Pleonazm - zbędne powtórzenie, np. ubogi nędzarz, jeden i ten sam. Najczęściej jest uznawany za błąd i wyraz nieudolności w wypowiadaniu się, ale może też być w pełni zamierzony: 1/ w utworze literackim, w którym celowo chce się pokazać nieporadność językową bohatera; 2/ jako amplifikacja (rozwijanie, dopełnienie treści), np. Rwanie bzu Juliana Tuwima:
Narwali bzu, naszarpali,
Nadarli go, natargali,
Nanieśli świeżego, mokrego,
Białego i tego bzowego.
Opracowałam wg: Stanisław Skorupka, Język polski. Dla klasy III liceum ogólnokształcącego, techników i liceów zawodowych, Wyd. 14, Warszawa 1987, s. 33-37 oraz własnej wiedzy:).
Ćwiczenie 2
Np. bajeczny, boski, cudowny, fantastyczny, fenomenalny, genialny, imponujący, nieziemski, olśniewający, piękny, (prze)świetny, rewelacyjny, śliczny, wymarzony, w wielkim stylu, zachwycający, znakomity, znamienity, super, ekstra, zarąbisty.
Ćwiczenie 3
Forma wypowiedzi - sposób konstruowania wypowiedzi. Może być bezpośrednio związana z formą przekazu (ustną lub pisemną) albo nie. Wśród pisemnych form przekazu wyróżniamy:
1/ Opis:
a/ przedmiotu, miejsca (też: krajobrazu), sytuacji;
b/ osób, czyli charakterystyka postaci:
- zewnętrzna (wygląd),
- wewnętrzna (psychika, światopogląd, postawa moralna).
Przyjmuje kształt charakterystyki bezpośredniej (wprost) lub pośredniej (przez przytoczenie wypowiedzi i opis zachowań charakteryzowanej osoby);
c/ definiowanie (zjawisk);
d/ porównywanie: kontrastowe (skupione na różnicach), analogiczne (skupiona na podobieństwach).
2/ Opowiadanie. Wymaga narratora, który opowiada w czasie teraźniejszym. Może przybierać postać opowiadania unaoczniającego (wykorzystującego czas teraźniejszy).
Ćwiczenie 4
Oksymoron.
Ćwiczenie 5
W całym tekście (łącznie z tytułem) dominuje aliteracja.
Np. bajeczny, boski, cudowny, fantastyczny, fenomenalny, genialny, imponujący, nieziemski, olśniewający, piękny, (prze)świetny, rewelacyjny, śliczny, wymarzony, w wielkim stylu, zachwycający, znakomity, znamienity, super, ekstra, zarąbisty.
Ćwiczenie 3
Forma wypowiedzi - sposób konstruowania wypowiedzi. Może być bezpośrednio związana z formą przekazu (ustną lub pisemną) albo nie. Wśród pisemnych form przekazu wyróżniamy:
1/ Opis:
a/ przedmiotu, miejsca (też: krajobrazu), sytuacji;
b/ osób, czyli charakterystyka postaci:
- zewnętrzna (wygląd),
- wewnętrzna (psychika, światopogląd, postawa moralna).
Przyjmuje kształt charakterystyki bezpośredniej (wprost) lub pośredniej (przez przytoczenie wypowiedzi i opis zachowań charakteryzowanej osoby);
c/ definiowanie (zjawisk);
d/ porównywanie: kontrastowe (skupione na różnicach), analogiczne (skupiona na podobieństwach).
2/ Opowiadanie. Wymaga narratora, który opowiada w czasie teraźniejszym. Może przybierać postać opowiadania unaoczniającego (wykorzystującego czas teraźniejszy).
Ćwiczenie 4
Oksymoron.
Ćwiczenie 5
W całym tekście (łącznie z tytułem) dominuje aliteracja.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz