Ćwiczenie
Inspirując się cyklem obrazów Cztery pory roku (Wiosna, lato, Jesień, Zima) Nicolasa Poussina, fragmentem Chłopów (t. 1, Jesień) Władysława Stanisława Reymonta oraz wybranym przez siebie utworem literackim (prezentującym porę roku inną niż ukazana we fragmencie z powieści Reymonta), omów zagadnienie kreowania pór roku w tekstach kultury.
Inspirując się cyklem obrazów Cztery pory roku (Wiosna, lato, Jesień, Zima) Nicolasa Poussina, fragmentem Chłopów (t. 1, Jesień) Władysława Stanisława Reymonta oraz wybranym przez siebie utworem literackim (prezentującym porę roku inną niż ukazana we fragmencie z powieści Reymonta), omów zagadnienie kreowania pór roku w tekstach kultury.
Źródło: Wielcy malarze. Ich życie, inspiracje i dzieło. Cz. 70: Nicolas Poussin, Warszawa 2003. Obrazy: Górny rząd: 1. Wiosna (Raj ziemski), 2. Lato (Rut i Booz). Dolny rząd: 3. Jesień (Kiść winogron z Ziemi Obiecanej), 4. Zima (Potop), s. 22-23.
Szły nieskończone, zimne, przenikające szarugi jesienne.
Siwe, lodowate bicze deszczów siekły bezustannie ziemię i przemiękały do głębi, aż drzewo każde, źdźbło każde dygotało w bezmiernym bólu. (…)
Umilkły pola, przycichły wsie, ogłuchły bory.
Wsie poczerniały i jakby silniej przywarły do ziemi, do płotów, do tych sadów nagich, poskręcanych i jęczących z cicha.
Szara kurzawa deszczów przysłoniła świat, wypiła barwy, zgasiła światła i zatopiła w mrokach ziemię, że wszystko wydało się jakby sennym majaczeniem, a smutek wstawał z pól przegniłych, z borów zdrętwiałych, z pustek obumarłych i wlókł się ciężkim tumanem; przystawał na głuchych rozstajach, pod krzyżami, co wyciągały rozpacznie ramiona, na pustych drogach, gdzie nagie drzewa trzęsły się z zimna i łkały w męce - do opuszczonych gniazd zaglądał pustymi oczami, do rozwalonych chałup - na umarłych cmentarzach tłukł się wśród mogił zapomnianych i krzyży pogniłych i płynął światem całym; przez nagie, odarte, splugawione pola, przez wsie zapadłe i zaglądał do chat, do obór, do sadów, aż bydło ryczało z trwogi, drzewa się przyginały z głuchym jękiem, a ludzie wzdychali żałośnie w strasznej tęsknocie - w nieutulonej tęsknocie za słońcem.
Szły nieskończone, zimne, przenikające szarugi jesienne.
Siwe, lodowate bicze deszczów siekły bezustannie ziemię i przemiękały do głębi, aż drzewo każde, źdźbło każde dygotało w bezmiernym bólu. (…)
Umilkły pola, przycichły wsie, ogłuchły bory.
Wsie poczerniały i jakby silniej przywarły do ziemi, do płotów, do tych sadów nagich, poskręcanych i jęczących z cicha.
Szara kurzawa deszczów przysłoniła świat, wypiła barwy, zgasiła światła i zatopiła w mrokach ziemię, że wszystko wydało się jakby sennym majaczeniem, a smutek wstawał z pól przegniłych, z borów zdrętwiałych, z pustek obumarłych i wlókł się ciężkim tumanem; przystawał na głuchych rozstajach, pod krzyżami, co wyciągały rozpacznie ramiona, na pustych drogach, gdzie nagie drzewa trzęsły się z zimna i łkały w męce - do opuszczonych gniazd zaglądał pustymi oczami, do rozwalonych chałup - na umarłych cmentarzach tłukł się wśród mogił zapomnianych i krzyży pogniłych i płynął światem całym; przez nagie, odarte, splugawione pola, przez wsie zapadłe i zaglądał do chat, do obór, do sadów, aż bydło ryczało z trwogi, drzewa się przyginały z głuchym jękiem, a ludzie wzdychali żałośnie w strasznej tęsknocie - w nieutulonej tęsknocie za słońcem.
Odpowiedź
Cykl Nicolasa Poussina (najwybitniejszego przedstawiciela nurtu klasycznego we francuskim malarstwie XVII wieku) ukazuje pory roku w sposób alegoryczny, czyli poprzez nawiązanie do Biblii – Starego Testamentu (1 i 4 – Księga Rodzaju, 2 – Księga Rut, 3 – Księga Wyjścia).
Wiosna 0brazuje Adama i Ewę chwilę po popełnieniu grzechu pierworodnego. Lato – Booza i Rut proszącą o zbieranie kłosów z pola. Jesień – wysłanników Mojżesza wracających z Kanaanu z winogronami i brzoskwiniami. Zima – potop; małe światełko z lewej strony to arka Noego, czyli blask nadziei.
Każda pora roku pokazana jest w innej porze dnia i jest inaczej oświetlona (brzask, pełnia dnia, zachód, mrok). Kolorystyka kolejnych obrazów też jest nieco inna (chociaż dominują zielenie i barwy ciepłe). Najbardziej odmienna jest ostatnia (dominacja szarości). Obrazy różnią się też liczbą przedstawionych osób: Wiosna i Jesień mają ich niewiele, zaś Lato i Zima – znacznie więcej.
Pory roku symbolizują okresy życia ludzkiego: dzieciństwo, młodość, dojrzałość i starość. Każdemu obrazowi patronuje także jeden z bogów mitologii greckiej: wiośnie - Apollo (bóg słońca), latu - Ceres (bogini urodzaju), jesieni – Bachus (bóg wina), zimie - Pluton (bóg otchłani).
Cykl różni się szczegółami, ale kompozycja całości jest bardzo wyraźnie zaznaczona i jednorodna. Wszystkie obrazy mają podobną organizację przestrzeni, tzn. „rozmieszczenie postaci na dwóch planach, wyraźnie zaznaczoną głębię oraz pojawiającą się zawsze na tym samym poziomie linię horyzontu” (wg opracowania w pozycji, z której pochodzą reprodukcje).
Ważne! Jeśli nie będziemy znali wszystkich biblijnych i mitologicznych odniesień, skupmy się na tym, co najważniejsze: alegorii i symbolu (np. kłosy, czyli lato; dorodne owoce, czyli jesień itp.), ogólnej kolorystyce i ujęciu całości, cykliczności i tym, co te cztery obrazy łączy (ostatni akapit).
Fragment z Chłopów ukazuje jesień. W zacytowanym fragmencie dominuje personifikacja. Inne środki stylistyczne i ich funkcję szczegółowo przedstawiłam TUTAJ (tekst w niebieskim kolorze).
Inne utwory, z których można wybierać:
- Wszystkie pory roku przedstawiono m.in. w mitologii greckiej (mit o Demeter i Persefonie), we wspomnianych Chłopach, w baśni O dwunastu miesiącach Janiny Porazińskiej, Nocach i dniach Marii Dąbrowskiej, Żywocie człowieka poczciwego [Kapitulum XVI, 27. Rok na cztery części rozdzielon] Mikołaja Reja, Hymnie [Czego chcesz od nas, Panie] Jana Kochanowskiego.
- „Synkretyczne” ujęcie pór roku, np. Pan Tadeusz Adama Mickiewicza – zob. TUTAJ.
- Poszczególne pory roku:
• Wiosna, np. Siedem wiosen Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Zmierzch majowy Bolesława Leśmiana, Brudna wiosna Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, Czarna wiosna Antoniego Słonimskiego, Przedwiośnie [tytuł przenośny] Stefana Żeromskiego.
• Lato, np. Pieśń świętojańska o Sobótce Jana Kochanowskiego, Sen nocy letniej Williama Szekspira, Śpiew żniwiarzy Leopolda Staffa, Strofy o późnym lecie Juliana Tuwima.
• Jesień (podaję tylko dla przykładu, bo w temacie wyraźnie zaznaczono, by tę porę pominąć), np. Deszcz jesienny, Jesienne liście Leopolda Staffa.
• Zima, np. Królowa Śniegu Hansa Christiana Andersena, Ballada zimowa Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Zima z wypisów szkolnych Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Zimowa opowieść, Wieczór Trzech Króli Williama Szekspira, Zima miejska Adama Mickiewicza, Opowieść wigilijna Charlesa Dickensa, Mroźny ranek, W śniegu Bolesława Leśmiana.
Cykl Nicolasa Poussina (najwybitniejszego przedstawiciela nurtu klasycznego we francuskim malarstwie XVII wieku) ukazuje pory roku w sposób alegoryczny, czyli poprzez nawiązanie do Biblii – Starego Testamentu (1 i 4 – Księga Rodzaju, 2 – Księga Rut, 3 – Księga Wyjścia).
Wiosna 0brazuje Adama i Ewę chwilę po popełnieniu grzechu pierworodnego. Lato – Booza i Rut proszącą o zbieranie kłosów z pola. Jesień – wysłanników Mojżesza wracających z Kanaanu z winogronami i brzoskwiniami. Zima – potop; małe światełko z lewej strony to arka Noego, czyli blask nadziei.
Każda pora roku pokazana jest w innej porze dnia i jest inaczej oświetlona (brzask, pełnia dnia, zachód, mrok). Kolorystyka kolejnych obrazów też jest nieco inna (chociaż dominują zielenie i barwy ciepłe). Najbardziej odmienna jest ostatnia (dominacja szarości). Obrazy różnią się też liczbą przedstawionych osób: Wiosna i Jesień mają ich niewiele, zaś Lato i Zima – znacznie więcej.
Pory roku symbolizują okresy życia ludzkiego: dzieciństwo, młodość, dojrzałość i starość. Każdemu obrazowi patronuje także jeden z bogów mitologii greckiej: wiośnie - Apollo (bóg słońca), latu - Ceres (bogini urodzaju), jesieni – Bachus (bóg wina), zimie - Pluton (bóg otchłani).
Cykl różni się szczegółami, ale kompozycja całości jest bardzo wyraźnie zaznaczona i jednorodna. Wszystkie obrazy mają podobną organizację przestrzeni, tzn. „rozmieszczenie postaci na dwóch planach, wyraźnie zaznaczoną głębię oraz pojawiającą się zawsze na tym samym poziomie linię horyzontu” (wg opracowania w pozycji, z której pochodzą reprodukcje).
Ważne! Jeśli nie będziemy znali wszystkich biblijnych i mitologicznych odniesień, skupmy się na tym, co najważniejsze: alegorii i symbolu (np. kłosy, czyli lato; dorodne owoce, czyli jesień itp.), ogólnej kolorystyce i ujęciu całości, cykliczności i tym, co te cztery obrazy łączy (ostatni akapit).
Fragment z Chłopów ukazuje jesień. W zacytowanym fragmencie dominuje personifikacja. Inne środki stylistyczne i ich funkcję szczegółowo przedstawiłam TUTAJ (tekst w niebieskim kolorze).
Inne utwory, z których można wybierać:
- Wszystkie pory roku przedstawiono m.in. w mitologii greckiej (mit o Demeter i Persefonie), we wspomnianych Chłopach, w baśni O dwunastu miesiącach Janiny Porazińskiej, Nocach i dniach Marii Dąbrowskiej, Żywocie człowieka poczciwego [Kapitulum XVI, 27. Rok na cztery części rozdzielon] Mikołaja Reja, Hymnie [Czego chcesz od nas, Panie] Jana Kochanowskiego.
- „Synkretyczne” ujęcie pór roku, np. Pan Tadeusz Adama Mickiewicza – zob. TUTAJ.
- Poszczególne pory roku:
• Wiosna, np. Siedem wiosen Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Zmierzch majowy Bolesława Leśmiana, Brudna wiosna Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, Czarna wiosna Antoniego Słonimskiego, Przedwiośnie [tytuł przenośny] Stefana Żeromskiego.
• Lato, np. Pieśń świętojańska o Sobótce Jana Kochanowskiego, Sen nocy letniej Williama Szekspira, Śpiew żniwiarzy Leopolda Staffa, Strofy o późnym lecie Juliana Tuwima.
• Jesień (podaję tylko dla przykładu, bo w temacie wyraźnie zaznaczono, by tę porę pominąć), np. Deszcz jesienny, Jesienne liście Leopolda Staffa.
• Zima, np. Królowa Śniegu Hansa Christiana Andersena, Ballada zimowa Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Zima z wypisów szkolnych Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Zimowa opowieść, Wieczór Trzech Króli Williama Szekspira, Zima miejska Adama Mickiewicza, Opowieść wigilijna Charlesa Dickensa, Mroźny ranek, W śniegu Bolesława Leśmiana.
Dla zainteresowanych! Pory roku mamy także w muzyce (np. Cztery pory roku Antonia Vivaldiego) i w filmie. W tym przypadku bardzo interesujące jest ich ujęcie w La Stradzie Federica Felliniego. Bohaterowie (Gelsomina i Zampano) wsiadają na motocykl i jadą przed siebie. Za ich plecami – w tle – widzimy rozkwitające kwiaty, pola, spadające liście, śnieg. Tak pokazany jest upływ czasu (w istocie – wszystkie pory roku). Innymi sposobami pokazania jego zmienności są napisy (np. 5 lat później), charakteryzacja (postarzenie) bohaterów itp. O kreowaniu czasu w filmie – więcej TUTAJ.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz