Kontynenty, państwa, miasta... Niektórzy przemierzają je podczas urlopów i wakacji. Bo ciągnie ich dalej niż pod najbliższą gruszę. Można również poznawać świat poprzez literaturę. Od najbliższych okolic (np. „Katowice” Zofii Kossak), po antypody (np. „Opowiadanie z krainy Papuasów” Jarosława Iwaszkiewicza). Wyruszymy w literacką podróż przez kontynenty, wspominając po kilka najważniejszych krajów i ze dwa lub trzy istotne miasta? Pominiemy kraje i miasta antyczne – są TUTAJ, TUTAJ i TUTAJ. Skupimy się na epice i dramacie. Przy okazji: test wiedzy „Z książką przez kontynenty” jest TUTAJ.
Wypada zacząć od EUROPY. To „Jadąc do Babadag” Andrzeja Stasiuka, czyli mniej zamożne regiony… Książka podróżnicza „Europo, piękna Europo!” Grażyny Jopek-Kurek… "Europejka" Manueli Gretkowskiej, czyli wizerunek Polki… Z Polski blisko do Czech, więc wspomnimy np. „Skandal w Czechach” Arthura Conan Doyle’a (z „Przygód Sherlocka Holmesa”). Prędzej w alfabecie jest Belgia. Tu mieszkała „Marzycielka z Ostendy” Érica-Emmanuela Schmitta. Nie sposób pominąć Francji, czyli np. „Francuskiego łącznika” Robina Moore’a. Spośród miast najczęściej jest "portretowany" Paryż. Tylko kilka przykładów: Epilog „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza, „Katedra Marii Panny w Paryżu” i „Nędznicy” Victora Hugo, „Tajemnice Paryża” Eugeniusza Sue (TUTAJ), „Brzuch Paryża” Emila Zoli, „Opowieść o dwóch miastach” Charlesa Dickensa (TUTAJ), „Ojciec Goriot” Honoré de Balzaca, „Pachnidło” Patricka Süskinda, „Lalka” Bolesława Prusa (TUTAJ), „Ludzie bezdomni” Stefana Żeromskiego (TUTAJ), katastroficzna wizja w "Palę Paryż" Brunona Jasieńskiego i dziś raczej zapomniany „Czarny Paryż” Jana Brzękowskiego i Jolanty Fuchsówny.
Wyspiarska Wielka Brytania z jej sercem - Londynem. Tu toczy się akcja „Samotni”, „Opowieści wigilijnej” i wspomnianej „Opowieści o dwóch miastach” Charlesa Dickensa. Pełne zagadek są – jak wskazuje tytuł - “Tajemnice Londynu” Paula Févala. Brytyjska stolica to też tło wydarzeń „Pigmaliona” George’a B. Shawa, „Portretu Doriana Graya” Oscara Wilde’a, “Pani Dalloway” Virginii Wolf, a z polskiej literatury - „Wampira” Władysława St. Reymonta. Wątek kryminalny zawierają „Tajny agent” Josepha Conrada, opowiadania o Sherlocku Holmesie -Artura Conan Doyle’a, „Hotel Bertram” Agathy Christie. Pod ziemią rozgrywają się wydarzenia w “Nigdziebądź” Neila Gaimana.
Włochy. Kto wie, o którym kraju pisano więcej: o nim czy o Francji... Przykłady? „Kroniki włoskie” oraz „Rzym, Neapol i Florencja” Stendhala, powieść gotycka „Marmurowy faun” Nathaniela Hawthorne (TUTAJ), „Pod słońcem Toskanii” Frances Mayes, „Nowele włoskie”, „Kongres we Florencji”, „Koronki weneckie I” i „Koronki weneckie II” Iwaszkiewicza. Ten polski pisarz był chyba rekordzistą w pisaniu o Italii. Kraj zachwycił też Artura Międzyrzeckiego („Opowieści mieszkańca namiotów. Powrót do Sorrento”) i Gustawa Herlinga-Grudzińskiego („Cud”), a spośród obcokrajowców, np. Williama Szekspira („Dwaj panowie z Werony”) i Thomasa Manna („Śmierć w Wenecji”). Dla porządku wypada wymienić choćby jeden utwór rodowitego Włocha. Wybór padł na „Rzymiankę” Alberto Moravii... Nie pominiemy Rzymu, czyli „Rzymianki”, „Nudy” i „Pogardy” Moravii (adaptacja filmowa TUTAJ), „Śmierci w starych dekoracjach” Tadeusza Różewicza czy romansów i prozy obyczajowej - „Moich rzymskich wakacji” Kristin Harmel oraz „Spotkajmy się w Rzymie” Karen Swan.
O innych kontynentach może już nieco krócej? AFRYKA. „Listy z Afryki” oraz „W pustyni i w puszczy” Henryka Sienkiewicza, „Pożegnanie z Afryką” Karen Blixen, „Afrykańska Królowa” Cecila Scotta Forestera, „Zielone wzgórza Afryki” Ernesta Hemingwaya, „Pięć tygodni w balonie” Jelesa Verne’a, „Przygody Tomka na Czarnym Lądzie” Alfreda Szklarskiego… Madagaskar pokochał Arkady Fiedler („Jutro na Madagaskar!”, „Madagaskar, okrutny czarodziej”, „Wyspa kochających lemurów”, „Żarliwa wyspa Beniowskiego” - zob. TUTAJ). Egipski Kair także doczekał się wielu przedstawień (np. w „Opowieściach starego Kairu” i „Sugar Street” Nadżiba Mahfuza, “Tajemnicy Klejnotu Nefertiti” Agnieszki Stelmaszyk, „Tancerce z Kairu” Cameron DeAnny).
AMERYKA PÓŁNOCNA, ŚRODKOWA I POŁUDNIOWA również pociąga. Rozległością, różnorodnością krajobrazów, bogactwem kultur. To m.in. „Listy z podróży do Ameryki” Henryka Sienkiewicza i „Listy z podróży do Ameryki Południowej” Iwaszkiewicza, piękno Kanady zobrazowane przez Fiedlera („Kanada pachnąca żywicą”, „I znowu kusząca Kanada”) i Stany Zjednoczone: „Ameryka, Ameryka” Elii Kazana, początek wojny wietnamskiej, czyli „Spokojny Amerykanin” Grahama Greene’a, przygodowy „Tomek na Alasce” Szklarskiego i Macieja Dudziaka, westernowe ujęcia Karola Maya i Wiesława Wernica.
Nowy Jork. Miasto fascynujące filmowców i literatów. Klasyka i prawie klasyka: „Dom przy Placu Waszyngtona” Henry’ego Jamesa (TUTAJ), „Wielki Gatsby” Francisa Scotta Fitzgeralda, „Śniadanie u Tiffany'ego” Trumana Capote’a, „Buszujący w zbożu” Jerome’a Davida Salingera, „Manhattan Transfer” Johna Dos Passosa... Mroczna konfrontacja świata rzeczywistego z marzeniami - “Requiem dla snu” Huberta Selby’ego… Powieści obyczajowe („Inny kraj” Jamesa Baldwina, „Pewnego dnia o zmierzchu świata” Williama Saroyana - TUTAJ, „Nocny kowboj” Jamesa Leo Herlihy'ego - TUTAJ, “Wybór Zofii” Williama Styrona)… Proza sensacyjna („Zegarmistrz” Jeffery’ego Deavera, „Tajemny szyfr” Terry Brennana, „American Psycho” Breta Eastona Ellisa, „Upiór Manhattanu” Fredericka Forsytha)… Romanse (“Bezsenność na Manhattanie” Sarah Morgan, „Niania w Nowym Jorku” Rebeki Winters)… Fantasy („Miasto kości” Cassandry Clare)… Nawet sztuka teatralna (“Antygona w Nowym Jorku” Janusza Głowackiego)!
Wędrujemy na południe. Meksyk i dwa ważne utwory: powieść „Pod wulkanem” Malcolma Lowry’ego oraz opowiadanie „Meksykanin” Jacka Londona z fascynującym opisem walki bokserów. Kuba, czyli „Nasz człowiek w Hawanie” Grahama Greene’a. Brazylia, Argentyna i inne kraje regionu oczarowały m.in. dwóch Polaków: Fiedlera („Bichos, moi brazylijscy przyjaciele”, „Rio de Oro”, „Piękna, straszna Amazonia”, „Ryby śpiewają w Ukajali”, „Spotkałem szczęśliwych Indian”) i Iwaszkiewicza („Opowiadanie brazylijskie”, „Opowiadanie argentyńskie”).
ANTARKTYDA. Zimna, groźna, tajemnicza. Białe śniegowe powierzchnie i ogromne tafle lodu. Wśród tego niegościnnego krajobrazu… ludzie, próbujący go oswoić, ujarzmić. „Kierunek - Antarktyda”, „Tajemnice szóstego kontynentu” Aliny i Czesława Centkiewiczów. „Ostatnia wyprawa Scotta” (TUTAJ) - wstrząsający dziennik podróży… „Wdowy Antarktydy. Kobiety, których mężowie nie wrócili z ostatniej wyprawy Scotta” Anny Fletcher (TUTAJ) – tren prozą po zmarłych i zaginionych… Ekstremalne lektury, jak kraina będąca ich tematem.
AUSTRALIA I OCEANIA. Kontynent i ponad siedem i pół tysiąca wysp rozsianych jak barwne, migotliwe punkty na wodach Oceanu Spokojnego. Australię i Nową Zelandię odwiedza m.in. załoga „Duncana” z „Dzieci kapitana Granta” Julesa Verne’a. Nowa Zelandia jest ojczyzną zaradnych chłopaków z „Dwóch lat wakacji” tego autora… Wyspy Pacyfiku pobudziły wyobraźnię Thora Heyerdahla („Aku-Aku: tajemnica Wyspy Wielkanocnej”, „Wyprawa Kon-Tiki” - TUTAJ) i Fiedlera („Nowa przygoda: Gwinea”)… Terra Australis Incognita – jak ją dawniej nazywano – oraz wyspy położone na południe od niej pojawiają się w prozie przygodowej (np. „Tomek w krainie kangurów” Szklarskiego), obyczajowej („Żywe morze snów na jawie” Richarda Flanagana, „Czas ognistych kwiatów” Sarah Lark), romansowej („W krainie białych obłoków” Sarah Lark), finezyjnym thrillerze („Piknik pod wiszącą skałą” Joan Lindsay), ale też w powieści katastroficznej – to jest właśnie ów tytułowy „Ostatni brzeg” Nevila Shute’a (TUTAJ)…
AZJA. Najrozleglejszy kontynent. Chyba najbardziej zróżnicowany. To przecież pogranicze Europy, czyli Turcja z historycznym Stambułem oraz Bliski Wschód z Irakiem i jego stolicą, równie starym Bagdadem (od obrazów baśniowych po literaturę współczesną, czyli np. „Z Bagdadu do Stambułu” Karola Maya, „Pociąg do Stambułu” Grahama Greene’a, „Spotkanie w Bagdadzie” Agathy Christie, „Stambuł. Wspomnienia i miasto” Orhana Pamuka, „Ulisses z Bagdadu” Érica-Emmanuela Schmitta). To też Azja Centralna i Daleki Wschód… Chiny (np. “Przypadki pewnego Chińczyka” Verne’a) z często obrazowanym w literaturze popularnej Szanghajem (m.in. „Dziewczęta z Szanghaju” Lisy See, „Siostry z Szanghaju” Jung Chang, „Ostatnia róża Szanghaju” Weiny Dai Randel)… Indie, czyli czytana dawniej w szkołach podstawowych “Droga do Agry” Aimée Sommerfelt lub sfilmowana “Droga do Indii” Edwarda Morgana Forstera… Japonia pachnąca kwitnącą wiśnią: „Listy z Japonii. Anglik na dworze szoguna” Williama Adamsa, cykl „Wojna Lotosowa” Jay Kristoff, „Japoński wachlarz” Joanny Bator, „Kobieta w białym kimonie” Any Johns, „Wyznania gejszy” Arthura Goldena. I wspomnienia nieodległej bolesnej historii: popularna dawniej książka „Kamikadze - boski wiatr” Bohdana Arcta oraz „Dzienniki kamikadze” Emiko Ohnuki-Tierney (TUTAJ).
Szybko i nie ruszając się z miejsca odbyliśmy podróż dookoła świata (więcej o nich TUTAJ i TUTAJ). Pamiętamy także, iż „cel podróży to nie miejsce do którego zmierzasz, a nowa perspektywa z jaką patrzysz na świat“ (Henry Miller).
Ps. Podróże w filmie są TUTAJ.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz