poniedziałek, 30 stycznia 2023

Starożytność w literaturze (pięknej). Część 3

Starożytna Macedonia

Krótkie i burzliwe życie Aleksandra Macedońskiego działa na wyobraźnię filmowców i literatów od stuleci. Był „uprzywilejowanym” bohaterem autorów dawnych. Wspominali o nim np. Diodor Sycylijczyk, Józef Flawiusz, Kurcjusz Rufus, Plutarch z Cheronei, Pseudo-Kallistenes. Pełne opisów jego dokonań są średniowieczne i renesansowe „Aleksandreidy”, „Kronika…” Marcina Bielskiego, anonimowa „Historia o Wielkim Aleksandrze, królu macedońskim i o jego bojowaniu”, ale i dwudziestowieczne  powieści, a wśród nich „Trylogia o Aleksandrze” („Olimpias”, „Parmenion” sygn. 71276, „Aleksander”) Karola Bunscha i „Trylogia o Aleksandrze” („Ogień z niebios”, „Perski chłopiec”, „Igrzyska żałobne”) Mary Renault.

Królestwo Partów

Przez kilka setek lat rywalizujące z Rzymem o Królestwo Palmiry, stało się scenerią dla popularnej powieści „Centurion. Orły imperium” Simona Scarrowa.

Persja

Archeologiczne wykopaliska z tego rejonu wskazują na paleolit. Tak daleko wstecz sięgają dzieje starożytnego Iranu. Persję uwieczniono w klasycznych dziełach, np. w „Cyropedii” Ksenofonta (sygn. 101950, Czytelnia), „Wojnie perskiej, Historii sekretnej” Prokopiusza z Cezarei (sygn. 78477), „Persach” Ajschylosa (sygn. ZS 6998/3-4). Inspiruje również współczesnych pisarzy. Oto niektóre powieści:  „Ogrody Światła” Amina Maaloufa, „Perski chłopiec” – ze wspomnianego cyklu „Trylogia o Aleksandrze” Mary Renault, „Mag ze świątyni ognia” Morisa Simaszki. Coś z poezji? Oto „Dywan perski” (sygn. 76284), „Drugi dywan perski” (sygn. 90325-6), „Trzeci dywan perski” (sygn. 114886), „Pieśni miłosne” Hafiza (sygn. 85033, 87296), „Wiersze pół-perskie” Czesława Miłosza. Orient szczególnie fascynował romantyków i modernistów. Inspirowali się nim w licznych utworach, o czym powstały osobne rozprawy. I jeszcze uroczy fragment z „Przygód Sindbada Żeglarza” Bolesława Leśmiana:

„Czeka cię bajka senna w zaklętej krainie
I Królewna stęskniona, co z urody słynie,
I skarby, i przepychy, i dziwy, i czary!
Pędź na lotnym okręcie przez morza obszary,
Zwiedzaj wyspy, półwyspy, lądy i przylądki,
I najdalsze zatoki, najskrytsze zakątki.”

A kto chciałby zażyć więcej (literackich) przygód, może zajrzeć do „Klechd sezamowych” tego pisarza - we współautorstwie z Janem Lenicą (sygn. 99597, 107738).

Królestwo Saba

Trzy książki o tym samym tytule: "Królestwo Saby". Pierwszą napisał Lee Tosca, a kolejne -  Ewa Kassala i Marek Halter. W obiegu wydawniczym krąży także sporo książeczek zawierających „proroctwa” królowej Saby.

Sparta (Lacedemon)

Wspominana jest w dialogach Platona. Dzieje słynnej „Wojny peloponeskiej” opisał Tukidydes (sygn. 123806, 126289, Czytelnia), ale polis pobudza wyobraźnię do dziś. Wspomnimy np. „Króla Agisa” Haliny Rudnickiej (sygn. 129349) czy „Sokoła spartańskiego” Conna Igguldena. David Gemmell przedstawił „Księcia Mroku” w gatunku fantasy, a Terry Deary zaadresował swą opowieść „O myszy miejskiej w spartańskim domu” do odbiorcy dziecięcego.

Sparta to w tekstach kultury także Termopile i Leonidas, oraz liczne nawiązania do klęski. Wystarczy wspomnieć epos „Leonidas” Richarda Glovera, „Termopile polskie” Tadeusza Różewicza, „Pieśń” Tadeusza Borowskiego i „Grób Agamemnona” Juliusza Słowackiego:

„Na Termopilach - jaką bym zdał sprawę,
Gdyby stanęli męże nad mogiłą?
I pokazawszy mi swe piersi krwawe:
Potem spytali wręcz: - «Wielu was było?» -
Zapomnij że jest długi wieków przedział -
Gdyby spytali tak - cóż bym powiedział?!

Na Termopilach, bez złotego pasa,
Bez czerwonego leży trup kontusza -
Ale jest nagi trup Leonidasa,
Jest w marmurowych kształtach piękna dusza (…)”

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz