Starożytność w literaturze (pięknej). Część 3

Starożytna Macedonia

Krótkie i burzliwe życie Aleksandra Macedońskiego działa na wyobraźnię filmowców i literatów od stuleci. Był „uprzywilejowanym” bohaterem autorów dawnych. Wspominali o nim np. Diodor Sycylijczyk, Józef Flawiusz, Kurcjusz Rufus, Plutarch z Cheronei, Pseudo-Kallistenes. Pełne opisów jego dokonań są średniowieczne i renesansowe „Aleksandreidy”, „Kronika…” Marcina Bielskiego, anonimowa „Historia o Wielkim Aleksandrze, królu macedońskim i o jego bojowaniu”, ale i dwudziestowieczne  powieści, a wśród nich „Trylogia o Aleksandrze” („Olimpias”, „Parmenion” sygn. 71276, „Aleksander”) Karola Bunscha i „Trylogia o Aleksandrze” („Ogień z niebios”, „Perski chłopiec”, „Igrzyska żałobne”) Mary Renault.

Królestwo Partów

Przez kilka setek lat rywalizujące z Rzymem o Królestwo Palmiry, stało się scenerią dla popularnej powieści „Centurion. Orły imperium” Simona Scarrowa.

Persja

Archeologiczne wykopaliska z tego rejonu wskazują na paleolit. Tak daleko wstecz sięgają dzieje starożytnego Iranu. Persję uwieczniono w klasycznych dziełach, np. w „Cyropedii” Ksenofonta (sygn. 101950, Czytelnia), „Wojnie perskiej, Historii sekretnej” Prokopiusza z Cezarei (sygn. 78477), „Persach” Ajschylosa (sygn. ZS 6998/3-4). Inspiruje również współczesnych pisarzy. Oto niektóre powieści:  „Ogrody Światła” Amina Maaloufa, „Perski chłopiec” – ze wspomnianego cyklu „Trylogia o Aleksandrze” Mary Renault, „Mag ze świątyni ognia” Morisa Simaszki. Coś z poezji? Oto „Dywan perski” (sygn. 76284), „Drugi dywan perski” (sygn. 90325-6), „Trzeci dywan perski” (sygn. 114886), „Pieśni miłosne” Hafiza (sygn. 85033, 87296), „Wiersze pół-perskie” Czesława Miłosza. Orient szczególnie fascynował romantyków i modernistów. Inspirowali się nim w licznych utworach, o czym powstały osobne rozprawy. I jeszcze uroczy fragment z „Przygód Sindbada Żeglarza” Bolesława Leśmiana:

„Czeka cię bajka senna w zaklętej krainie
I Królewna stęskniona, co z urody słynie,
I skarby, i przepychy, i dziwy, i czary!
Pędź na lotnym okręcie przez morza obszary,
Zwiedzaj wyspy, półwyspy, lądy i przylądki,
I najdalsze zatoki, najskrytsze zakątki.”

A kto chciałby zażyć więcej (literackich) przygód, może zajrzeć do „Klechd sezamowych” tego pisarza - we współautorstwie z Janem Lenicą (sygn. 99597, 107738).

Królestwo Saba

Trzy książki o tym samym tytule: "Królestwo Saby". Pierwszą napisał Lee Tosca, a kolejne -  Ewa Kassala i Marek Halter. W obiegu wydawniczym krąży także sporo książeczek zawierających „proroctwa” królowej Saby.

Sparta (Lacedemon)

Wspominana jest w dialogach Platona. Dzieje słynnej „Wojny peloponeskiej” opisał Tukidydes (sygn. 123806, 126289, Czytelnia), ale polis pobudza wyobraźnię do dziś. Wspomnimy np. „Króla Agisa” Haliny Rudnickiej (sygn. 129349) czy „Sokoła spartańskiego” Conna Igguldena. David Gemmell przedstawił „Księcia Mroku” w gatunku fantasy, a Terry Deary zaadresował swą opowieść „O myszy miejskiej w spartańskim domu” do odbiorcy dziecięcego.

Sparta to w tekstach kultury także Termopile i Leonidas, oraz liczne nawiązania do klęski. Wystarczy wspomnieć epos „Leonidas” Richarda Glovera, „Termopile polskie” Tadeusza Różewicza, „Pieśń” Tadeusza Borowskiego i „Grób Agamemnona” Juliusza Słowackiego:

„Na Termopilach - jaką bym zdał sprawę,
Gdyby stanęli męże nad mogiłą?
I pokazawszy mi swe piersi krwawe:
Potem spytali wręcz: - «Wielu was było?» -
Zapomnij że jest długi wieków przedział -
Gdyby spytali tak - cóż bym powiedział?!

Na Termopilach, bez złotego pasa,
Bez czerwonego leży trup kontusza -
Ale jest nagi trup Leonidasa,
Jest w marmurowych kształtach piękna dusza (…)”

Książki (nie)zapomniane - Próba zakotwiczenia "próżni dziejów" w wiecznej aksjologii

Historia. Przemijanie i trwanie. Przeszłość i teraźniejszość. Rozważania o wstędze czasu snute pod niebem Italii. Oto tematyka zbioru wierszy „Hamlet i łabędź” ROMANA BRANDSTAETTERA (1906-1987).

Pisarz zachwyca erudycją i znajomością dziejów kultury. Wspomina wielkich pisarzy i ich dzieła (np. "Winogrona Antygony", "Ugolino"), malarzy ("Apokalipsa brzuchów"), postaci rozpoznawalne w licznych dziełach ("Pogrzeb don Juana"), gatunki ("Bukolika"). Wreszcie - interesuje go samo tworzenie ("Ars poetica", "Poezja").

Wiodącym motywem jest jednak Historia. Widziana przez pryzmat etyki. Dająca prawo do sądu. Nad człowiekiem, dla którego nie jest nauczycielką życia lecz pustym echem. Gdyby miała wymiar wychowawczy, ludzkość nie powtarzałaby uparcie dawnych błędów:

"Na ruinach starego chaosu
Wznoszą nowy chaos,
I tak codziennie odbudowując
Próżnię dziejów,
Zdążam od klęski do klęski (...)
Jak ciężko jest żyć
Na rozdrożu stu negacji
Między szalejącym atomem
A szalejącym człowiekiem."
("Wyspa syren")

"Kości rzucone. Rzucone są kości
Milionów ludzi. (...)
W każdej epoce bije z innych źródeł
Tragedia czasu."
("Faust zwyciężony")

"W historii nie ma
Zwycięstw"
("Pieśń miłosna o Cleo")

Czy jednak rekonstrukcja przeszłości w ogóle jest do wiernego odtworzenia, skoro:

"Odbywa się za pomocą środków,
Które są wyłącznie twoją tajemnicą,
Wierna wyobraźnio"
("Pompes funèbres")

Podobne ograniczenia posiada sztuka i jej kreatorzy:

"nawet mistrz genialny, obrabiając marmur,
Nic nie zdoła talentem stworzyć ponad to,
Co marmur już w zarysie sam w sobie zawiera.
Wiedz bowiem, że natura, która też jest duchem,
Dłoni mistrzowskiej kształty właściwe narzuca."

("Pani z Pescary czyta list Michała Anioła")

Człowiek jest samotny wobec dziejów, ale dystans - paradoksalnie - niesie pocieszenie:

"Samotność (...)
Jest morską latarnią
Na skalistym cyplu
Człowieczeństwa".
("Samotność")

Prawdę o przemijaniu trzeba zaakceptować, bo trwanie i mijanie jednakowo należą do porządku rzeczy:

"życie i śmierć
Są jak dwie ręce,
Biegnące po klawiaturze,
W harmonii i zgodzie,
Lecz w przeciwnych kierunkach."
("Wieczorny koncert na Neusiedlersee")

I tak od praczasu toczą się dzieje:

"Kamień kamieniowi
Przekazuje
W nieskazitelnym kształcie
Słowo
Wypowiedziane szeptem.
Akustyka wieków."
("Ucho Dionizjosa")

A poeta - doświadczony "dzwonnik nieobeszłych marzeń", snujący filozoficzne refleksje - próbuje ocalić to, co z przeszłości najwartościowsze. Co świadczy o człowieczeństwie. Chce zakotwiczyć "próżnię dziejów" w wiecznej aksjologii.

Ps. Dramaty „Powrót syna marnotrawnego” i „Dzień gniewu” tego autora – TUTAJ.

Roman Brandstaetter, Hamlet i łabędź. Wybór wierszy, oprac. graf. Maria Wieczorek-Heidrich, Poznań 1988. ISBN 8321007309 (sygn. 125161).

Starożytność w literaturze (pięknej). Część 2

Starożytny Egipt

Tu też można wymienić sporo utworów. Nie tylko „Faraona” i „Z legend dawnego Egiptu” Bolesława Prusa. Szerzej zagadnienie przedstawiłyśmy TUTAJ. Nie odmówimy sobie jednak zacytowania „Kleopatry” Kazimiery Zawistowskiej:

„Piła dusze, jak perły w rubinowej czarze -
Antonia i Cezara dusze piorunowe -
A zdjęte im ze skroni przepaski laurowe
Przy heleńskiej, złocistej, wieszała cytarze.

Z orłów Romy służalcze poczyniwszy straże,
W szept peanów stroiła ich surmy bojowe -
Na zwycięskich sztandarów zwoje purpurowe
Kładła stopy, twą wargą pieszczone Cezarze?...

Wszystką rozkosz wyssawszy, wszystką słodycz ziemi,
Jak kwiat słońcem przesycon w dzień lata upalny,
Kleopatra oczyma śledzi znużonemi

Śmierć Antonia i tryumf Oktawia brutalny...
A jej piersi królewskie, głośne wieszczów pieniem
Szmaragdowym, śmiertelnym, oplótł gad pierścieniem.”

oraz fragmentu „Kleopatry” Bolesława Leśmiana:

„ (…) pięknem jaśnieje Egiptu królowa,
Oszklona arką dosyć dla cudów przestworną.
Piersi zdobne ma raną, jak wiśnią potworną,
W dłoni - kosz, pełen kwiatów, w kwiatach wąż się chowa.

Ilekroć słodkim jadem wąż jej pierś oślini,
Tylekroć oczy zmarłej znów się w świat odsłonią,
Jak gdyby upojnego konania mistrzyni
Łeb śmierci oswojonej pieściła swą dłonią.”

Królestwo Hetyckie

Wielkie państwo rozciągało się w Anatolii. Wśród pozostałości po nim przebywa nastoletni bohater „W cieniu hetyckiego Sfinksa” Eugeniusza Paukszty (sygn. 116097), rozwiązując fascynującą „kryminalną” zagadkę z odległą historią w tle.

Starożytny Izrael

Wielowiekowe dzieje. Barwne, wyraziste postaci. Już to wystarczy, by powstały wartościowe utwory, np. „Józef i jego bracia” Thomasa Manna (TUTAJ), „Raport o królu Dawidzie” Stefana Heyma (sygn. 137737, TUTAJ) czy „Krąg biblijny” Romana Brandstaettera. Największe, czyli „Boska Komedia” Dantego (sygn. 65786, 82749, 135403), w której po niebieskich pastwiskach spacerują starotestamentowe postaci, np. Juda Machabeusz. I mniej znane, np. „Samson i Dalila” Jana Dobraczyńskiego. Przed laty wydawano w Polsce serię „Ludzie Biblii”, w której ukazały się m.in. „Eliasz - ogień Boży” Jarosława Gałuszki, „Estera”, „Rut”, „Samson” i „Jerozolima - miasto Boga” Ellen Gunderson Traylor, „Debora” i „Lea” Jamesa R. Shotta. Historia często jest tłem do aluzyjnych nawiązań. Tak dzieje się w „Absalomie, Absalomie” Williama Faulknera. Podobnie – wspomnienie mądrości Salomona w jego słynnym sądowym wyroku dotyczącym kobiet-matek – staje się głównym tematem „Kaukaskiego koła kredowego” Bertolta Brechta (TUTAJ).

Salomon inspirował też poetów, m.in. Włodzimierza Zagórskiego i Jerzego Żuławskiego. Obaj stworzyli wiersze pod tym samym tytułem – „Król Salomon”. Oto fragment z utworu  Żuławskiego:

„Z pucharem w dłoni usiadł syn Dawida
i rzecze: Przesyt jest w rozkoszy na dnie,
wszelkie rąk ludzkich dzieło w proch upadnie,
a mądrość? - na cóż mądrość mi się przyda? (…)

Oto rozkoszy syt jestem i jadła,
sok winnych jagód weselił mi serce,
stopa wzorzyste deptała kobierce,

a mądrość wiekom sławy blask odkradła -
i cóż mam?! Życie kocha tylko słaby - -
- W złocie ku niemu szła królowa z Saby. -

Kartagina

Kolejne malownicze tło dla literatury, czyli m.in. „Salambo” Gustave’a Flauberta (sygn. 83166, 150475, TUTAJ), "Nowa Kartagina" Marka Zatwarnickiego, "Miecz Attyli" Davida Gibbinsa, "Africanus. Wojna w Italii" Santiago Posteguillo, "Duma Kartaginy" Davida Anthony'ego Durhama. A teraz coś z poezji – fragment „Ballady o Kartaginie” Kazimierza Wierzyńskiego:

„To było w erze marek i atlasów,
Pierwszej radości i pierwszego żalu,
Kiedym w różowej mgle zamierzchłych czasów
Kochał się w tobie, biedny Hannibalu.

Gimnazjum stało w Syrii czy w Atenach,
A ja nocami, w smutnej twojej glorii,
Grywałem główne role we wszystkich scenach
Śpiącej pod głową powszechnej historii. (…)

Ach, ile czaru miało twoje imię,
Dydo, królowo fenickiej fregaty!
W świętych wyprawach mściłem się na Rzymie
I źle pisałem łacińskie cytaty.”

Ps. Dokończenie - 30 stycznia.

Starożytność w literaturze (pięknej). Część 1

W bieżącym roku mija 150. rocznica urodzin Adam Szelągowskiego i 15. rocznica śmierci Anny Świderkówny. Co łączy te postaci? Były wybitnymi badaczami i znawcami starożytności. Jeśli dodamy jeszcze m.in. 90. rocznicę wydania trzech książek Williama Henry’ego Boultona – „Asyrii”, „Babilonii”, „Elamu, Medii i Persji” – zrozumiała wydaje się konieczność napisania o dawnych państwach. W zbiorach mamy sporo takich pozycji.

„Partowie i Medowie, i Elamici, i mieszkańcy Mezopotamii, Judei oraz Kapadocji, Pontu i Azji, Frygii oraz Pamfilii, Egiptu i tych części Libii, które leżą blisko Cyreny, i przybysze z Rzymu, Żydzi oraz prozelici, Kreteńczycy i Arabowie…” . Cytat pochodzi z Biblii (Dz 2, 9-11). W niej mamy najbarwniejszą mozaikę ludów, narodów i krain. Dzisiaj jednak zajmiemy się nie historycznymi czy naukowymi, ale literackimi ujęciami dawnych państw. Są w wielkich tekstach kultury. W „Księdze tysiąca i jednej nocy” – opartej na dawnych opowieściach arabskich, legendach staroindyjskich, epopejach perskich i przypowieściach babilońsko-asyryjskich. Obficie pojawiają się w „egzotycznych” baśniach. Stanowią tło dla prozy i poezji. Przykłady?

Mezopotamia: Asyria, Babilon, Cesarstwo Palmyry

Z tego regionu wywodzi się „Epos o Gilgameszu” (sygn. 110723). Tutaj prowadzą "Opowieści królowej pustyni" Gertrudy Bell i skoncentrowana jest akcja „Boskiego Planu” Krzysztofa Milczarka, „Królowej Palmyry” Antoine’a B. Daniela i malowniczej powieści Klausa Herrmanna „Noc zapada nad Babilonem” (sygn. 101445, TUTAJ). Do dzieci adresowano „Niewidzialną grę. Zakładników” Roberta Kościuszki oraz „Feniksa i dywan” Edith Nesbit (sygn. 70239, 128206). Kraina jest obecna w prozie poetyckiej, np. w „Zenobii Palmurze” Jarosława Iwaszkiewicza (sygn. 92694, 40053), eposie "Upadek Niniwy" Edwina Atherstone'a, poemacie „Sardanapal” George’a Gordona Byrona i w jego wierszu "Klęska Sennacheryba" (sygn. 116819/1, Czytelnia). Może początek?

„Asyryjczyk na Judeę jako wilk się miota,
Huf jego od szkarłata połyska i złota;
Dzirydy jego błyszczą jako gwiazd szeregi
W morzu, co falą tłucze Galilei brzegi.”
(przeł. Feliks Chlibkiewicz)

I jeszcze pierwsza strofa „Sidi-Numana” Bolesława Leśmiana:

„Słynny w całym Bagdadzie z rycerskiej ogłady
I z płomiennej miłości dla białej Aminy,
Sidi-Numan przeklina szczęk owej godziny,
Kiedy nazwał małżonką - ciało, pełne zdrady!”

Polecamy także zabawną, żartobliwą „Asyrię” Juliana Tuwima, w której okazuje się, że historyczne odniesienia można znaleźć w niepozornej codzienności.

Starożytne Ateny, starożytny Rzym

Te książki znamy chyba najbardziej: „Quo vadis” Henryka Sienkiewicza (TUTAJ), „Ben Hura” Lewisa Wallace’a (sygn. 120465), powieści o gladiatorach (TUTAJ) i Roberta Gravesa o Klaudiuszu, „Przygody Meliklesa Greka” i „Diossosa” Witolda Makowieckiego (obecne niegdyś w spisie lektur). Liczne grono czytelników znalazły trylogie Conna Igguldena i Ewy Nowackiej, „Ostatnie dni Herkulanum” Edwina Atherstone’a, „Król musi umrzeć” Mary Renault i „Antyczni bracia” Władysława Strumskiego (sygn. 94511). Po „Mariamne” Pära Lagerkvista (TUTAJ) oraz dramat „Homer i Orchidea” Tadeusza Gajcego (TUTAJ) sięgną raczej koneserzy. Podobnie – po prozę Hanny Malewskiej („Przemija postać świata”, sygn. 117518 i „Opowieść o siedmiu mędrcach”, sygn. 42930). Szczególnie zaś chyba upodobał sobie tę tematykę Teodor Parnicki. Oto tytuły: „Aecjusz, ostatni Rzymianin”, „Śmierć Aecjusza” (sygn. 81090), „Koniec Zgody Narodów”, „Słowo i ciało. Powieść z lat 201-203” (sygn. 61671), „Twarz księżyca”, „Sam wyjdę bezbronny. Powieść historyczno-fantastyczna w trzech częściach” (sygn. 74811, 74876).

Poeci także często nawiązywali do historii klasycznej. Wystarczy wspomnieć „Epitafium Rzymowi” Mikołaja Sępa Szarzyńskiego (i aluzyjne wobec niego „Epitafium dla Rzymu” Jarosława Marka Rymkiewicza), liczne utwory Cypriana Kamila Norwida i Zbigniewa Herberta, „Rzym” Juliusza Słowackiego czy ten – Jacka Kaczmarskiego („Lekcja historii klasycznej”):

„Nad Europą twardy krok legionów grzmi
Nieunikniony wróży koniec republiki
Gniją wzgórza galijskie w pomieszanej krwi
A Juliusz Cezar pisze swoje pamiętniki (…)
Pozwól Cezarze gdy zdobędziemy cały świat
Gwałcić rabować sycić wszelkie pożądania
Proste prośby żołnierzy te same są od lat
A Juliusz Cezar milcząc zabaw nie zabrania (…)
Cywilizuje podbite narody nowy ład
Rosną krzyże przy drogach od Renu do Nilu
Skargą krzykiem i płaczem rozbrzmiewa cały świat
A Juliusz Cezar ćwiczy lapidarność stylu”

Nie sposób pominąć Bizancjum, czyli Cesarstwa wschodniorzymskiego. Sporo nawiązań znajdujemy np. w literaturze modernizmu. Wystarczy wspomnieć poemat „W mrokach złotego pałacu, czyli Bazylissę Teofanu” Tadeusza Micińskiego (sygn. 86492/2). Interesuje także współczesnych. Ironiczny dialog postaci stworzyła Wisława Szymborska w „Mozaice bizantyjskiej”. Oto początek:

„T – Małżonko Teotropio.
– Małżonku Teodendronie.
– O jakżeś piękna, wąskolica moja.
– O jakżeś urodziwy, sinousty mój.
– Wdzięcznieś znikoma
pod szatą jak dzwon,
którą zdejmować
hałas na całe cesarstwo.”

I jeszcze Pompeje. Nieco starsi Czytelnicy pamiętają fascynujące naukowe dzieło "Wieczność piramid i tragedia Pompei" Williama Henry’ego Boultona. Powieść „Ostatnie dni Pompejów” („Pompei” w nowszym tłumaczeniu) Edwarda Bulwer-Lyttona przedstawiłyśmy TUTAJ, zaś inne powieści o zagładzie miasta – TUTAJ. A może ktoś zechce przeczytać poemat „Pompeja” Cypriana Kamila Norwida?

Nasz Mały Leksykon Filmowy - Aktorzy i ludzie filmu zmarli w 2022 r. (5 - dokończenie)

Tadeusz Talar (ur. ?). Montażysta filmów dokumentalnych.

Krzysztof Talczewski (ur. 1959). Reżyser filmów dokumentalnych.

Alain Tanner (ur. 1926). Szwajcarski reżyser, scenarzysta i producent, Wybrana filmografia: Charles, martwy lub żywy, Lata świetlne, Salamandra, Messidor, Człowiek, który zgubił swój cień.

Joe E. Tata (ur. 1936). Amerykański aktor. Wybrane filmy: Peter Gunn (reż. Blake Edwards), Ulice San Francisco (reż. Virgil W. Vogel, Walter Grauman), Mission: Impossible (serial, reż. Reza Badiyi, Barry Crane, Paul Krasny), Sierżant Anderson (reż. Alvin Ganzer, John Newland, Barry Shear).

Sven-Bertil Taube (ur. 1934). Szwedzki piosenkarz i aktor. Niektóre filmy: Dziewczyna z tatuażem smoka (reż. Niels Arden Oplev), Marionetka na łańcuchu (reż. Geoffrey Reeve, Don Sharp), Na górze, na dole (twórcy: Jean Marsh i in.).

Josephine Tewson (ur. 1931). Brytyjska aktorka. Występowała na scenach w sztukach Szekspira (np. „Koriolan”), Kesselringa („Arszenik i stare koronki”), Wilde’a („Bądźmy poważni na serio”, „Kobieta bez znaczenia”). W telewizji – gościnnie – pojawiła się w kilku filmach, np. w: Morderstwach w Midsomer (twórca: Brian True-May), Co ludzie powiedzą (reż. Harold Snoad), Coronation Street (twórca: Tony Warren).

Zdzisław Tobiasz (ur. 1926). Aktor, reżyser, wykładowca. Niektóre filmy: Ludzie z pociągu (reż. Kazimierz Kutz), Gangsterzy i filantropi (reż. Jerzy Hoffman, Edward Skórzewski), Życie raz jeszcze (reż. Janusz Morgenstern), 07 zgłoś się (reż. Krzysztof Szmagier i in.), Dolina Issy (reż. Tadeusz Konwicki), Przyłbice i kaptury (reż. Marek Piestrak), Krótki film o zabijaniu (reż. Krzysztof Kieślowski). Sporo grał i reżyserował w Teatrze Telewizji.

Andrzej Tomecki (ur. 1932). Występował w spektaklach teatralnych i w kilku filmach, m.in. w: Szczęściarzu Antonim (reż. Halina Bielińska, Włodzimierz Haupe), Barbarze i Janie (reż. Jerzy Ziarnik i in.), 07 zgłoś się (reż. Krzysztof Szmagier i in.), Quo vadis (reż. Jerzy Kawalerowicz).

Isabel Torres (ur. 1969). Hiszpańska aktorka, prezenterka radiowa i telewizyjna. Wystąpiła w 4 filmach.

Janina Traczykówna (ur. 1930). Aktorka. Niektóre filmy: Ludzie z pociągu (reż. Kazimierz Kutz), Barbara i Jan (reż. Jerzy Ziarnik, Hieronim Przybył), Noce i dnie (reż. Jerzy Antczak), Brunet wieczorową porą (reż. Stanisław Bareja), Pogranicze w ogniu (reż. Andrzej Konic), Dzień świra (reż. Marek Koterski). Wystąpiła także w licznych spektaklach Teatru Telewizji.

Jerzy Trela (ur. 1942). Aktor, były rektor krakowskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej. Gustaw-Konrad w legendarnej inscenizacji „Dziadów” Konrada Swinarskiego. Wybrana filmografia: Kolumbowie (reż. Janusz Morgenstern), Noce i dnie (reż. Jerzy Antczak), Sanatorium Pod Klepsydrą (reż. Wojciech Jerzy Has), Układ krążenia (reż. Andrzej Titkow), Znachor, Stara baśń (reż. Jerzy Hoffman), Matka Królów (reż. Janusz Zaorski), Danton (reż. Andrzej Wajda), Blisko, coraz bliżej (reż. Zbigniew Chmielewski – grał tu Wojciecha Korfantego), Przyłbice i kaptury (reż. Marek Piestrak).

Maria Treutz-Kuszyńska (ur. 1930). Aktorka, głównie teatralna, ale wystąpiła też m.in. w „Polskich drogacvh” (reż. Janusz Morgenstern) i „Bezkresnych łąkach” (reż. Wojciech Solarz).

Jean-Louis Trintignant (ur. 1930). Francuski aktor. Najważniejsze filmy: I Bóg stworzył kobietę (reż. Roger Vadim), Piękna Angelika (reż. Bernard Borderie), Kobieta i mężczyzna, Kobieta i mężczyzna: 20 lat później (reż. Claude Lelouch), Konformista (reż. Bernardo Bertolucci), Pustynia Tatarów (reż. Valerio Zurlini), Cudze pieniądze (reż. Christian de Chalonge), Noc w Varennes (reż. Ettore Scola), Trzy kolory: Czerwony (reż. Krzysztof Kieślowski), Miasto zaginionych dzieci (reż. Jean-Pierre Jeunet, Marc Caro), Miłość (reż. Michael Haneke).

Douglas Trumbull (ur. 1942). Amerykański reżyser i twórca efektów specjalnych – m.in. do: 2001: Odysei kosmicznej (reż. Stanley Kubrick), Bliskich spotkań trzeciego stopnia (reż. Steven Spielberg) i Blade Runner (reż. Ridley Scott).

Joe Turkel (ur. 1927). Amerykański aktor. Znany głównie z drugoplanowych ról w: Lśnieniu, Ścieżkach chwały (reż. Stanley Kubrick), Blade Runner (reż. Ridley Scott), Hindenburgu (reż. Robert Wise).

Gaspard Ulliel (ur. 1984). Francuski aktor. Znany m.in. z Zabłąkanych (reż. Nacho G. Velilla), Yves Saint Laurent (reż. Jalil Lespert), To tylko koniec świata (reż. Xavier Dolan),  Hannibala. Po drugiej stronie maski (reż. Peter Webber).

Soňa Valentová (ur. 1946). Słowacka aktorka. Znana m.in. z filmu „Młot na czarownice” (reż. Otakar Vávra).

Vangelis (Evangelos Odysseas Papathanassiou, ur. 1943). Grecki kompozytor. Twórca wielu niezapomnianych melodii filmowych, m.in. do: Rydwanów ognia (reż. Hugh Hudson), Zaginionego (reż. Costa-Gavras), Łowców androidów, 1492. Wyprawy do raju (reż. Ridley Scott), Buntu na Bounty (reż. Roger Donaldson), Alexandra (reż. Oliver Stone).

Leon Vitali (ur. 1948). Angielski aktor, asystent reżysera. Znany głównie jako współpracownik Stanleya Kubricka oraz aktor w jego filmach (np. Barry Lyndon, Oczy szeroko zamknięte).

Monica Vitti (właśc. Maria Luisa Ceciarelli, ur. 1931). Włoska aktorka. Grała głównie w filmach Michelangela Antonioniego, a później także w komediach Mario Monicellego.

Julien Vrebos (ur. 1947). Belgijski reżyser. Najbardziej znane filmy: Bal maskowy, Żona Imperatora.

Robert „Bob” Wall (ur. 1939). Amerykański aktor, znany głównie z filmów ukazujących sztuki walki, m.in. Wejście smoka, Gra śmierci (reż. Robert Clouse), Droga smoka (reż. Bruce Lee), Słoneczny wojownik (reż. J. Lee Thompson), Strażnik Teksasu (twórcy Christopher Canaan, Leslie Greif, Paul Haggis).

Joseph Wandera (ur. 1994!). Angielski aktor. Znany z: Coronation Street (twórca: Tony Warren), Cleo's Choice (reż. Duaine Roberts), oraz Tin Star (twórca: Rowan Joffe).

Fred Ward (ur. 1942). Amerykański aktor, producent i model. Niektóre filmy:  Hollywoodzki kowboj (reż. Howard Zieff), Ucieczka z Alcatraz (reż. Don Siegel), Remo: Nieuzbrojony i niebezpieczny (reż. Guy Hamilton), Dziewczyna z Alabamy (reż. Andy Tennant). 

David Warner (ur. 1941). Brytyjski aktor. Wybrane filmy: Przygody Toma Jonesa (reż. Tony Richardson), Morgan: przypadek do leczenia (reż. Karel Reisz), Omen (reż. Richard Donner).

Dennis Waterman (ur. 1948). Brytyjski aktor i piosenkarz. Wybrana filmografia: Nocny pociąg dla Inverness (reż. Ernest Morris), Snowball (reż. Pat Jackson), Piraci z Krwawej Rzeki (reż. John Gilling), Nigdy za późno (reż. Mark Lamprell).

Kenneth Welsh (ur. 1942). Kanadyjski aktor. Znany głównie z: Pojutrze (reż. Roland Emmerich), Aviatora (reż. Martin Scorsese), Egzorcyzmy Emily Rose (reż. Scott Derrickson).

Ted White (ur. 1926). Amerykański aktor i kaskader. Współpracownik największych reżyserów i aktorów. W niebezpiecznych rolach zastępował m.in. Clarka Gable’a, Lee Marvina, Johna Wayne’a.

Ian Whittaker (ur. 1928). Brytyjski scenograf i dekorator wnętrz. Mianowany do Oscara za dekoracje do filmów: Obcy (reż. Ridley Scott), Okruchy dnia (reż. James Ivory), Anna i Król (reż. Andrew Tennant).

Jadwiga Wiechowska-Kikolska (ur. 1929). Montażystka filmów dokumentalnych i kilku spektakli Teatru TV.

Ryszard Wierzbicki (ur. 1930). Operator. Twórca opracowania graficznego m.in.: Mów mi Rockefeller (reż. Waldemar Szarek), Faustyny (reż. Jerzy Łukaszewicz), Awantury o Basię (reż. Kazimierz Tarnas), Syzyfowych prac (reż. Paweł Komorowski).

Wanda Wieszczycka-Nowisz (ur. 1943). Wybrane filmy: Kochankowie mojej mamy (reż. Radosław Piwowarski), Co dzień bliżej nieba (reż. Zbigniew Kuźmiński), M jak miłość (reż. Ryszard Zatorski i in.), Ostatni dzwonek (reż. Magdalena Łazarkiewicz), Życie wewnętrzne (reż. Marek Koterski).

James Winburn (ur. 1937). Amerykański aktor i kaskader. Najbardziej znany z horroru "Halloween".

Halina Winiarska (ur. 1933). Aktorka. Grała głównie w spektaklach Teatru Telewizji. Niektóre filmy fabularne: Odjazd (reż. Magdalena i Piotr Łazarkiewicz), Awantura o Basię (reż. Kazimierz Tarnas), Garderoba damska (reż. Andrzej Kotkowski I in.).

Maria Wituska (-Tracewska, ur. 1948). Reżyserka i operatorka filmów dokumentalnych.

Adam Wolańczyk (ur. 1936). Aktor (głównie teatralny). Wybrane filmy: Uciec jak najbliżej, Baryton (reż. Janusz Zaorski), Przygrywka (reż. Janusz Łęski), Jańcio Wodnik (reż. Jan Jakub Kolski).

Roman Załuski (ur. 1936). Reżyser i scenarzysta. Wybrane filmy: Wyjście awaryjne; Och, Karol; Kogel-mogel; Galimatias, czyli Kogel-mogel 2; Znaki szczególne.

Eva Zaoralová (ur. 1932). Czeska aktorka, publicystka filmowa i wieloletnia dyrektorka festiwalu filmowego w Karlowych Warach.

Jerzy Zass (ur. 1937). Aktor. Wybrane filmy: Sąsiedzi (reż. Aleksander Ścibor-Rylski), Życie na gorąco (reż. Andrzej Konic), ...Gdziekolwiek jesteś panie prezydencie... (reż. Andrzej Trzos-Rastawiecki), Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy (reż. Jerzy Sztwiertnia), Zabij mnie glino (reż. Jacek Bromski), Psy (reż. Władysław Pasikowski).

Wiktor Zatwarski (ur. 1935). Piosenkarz i aktor. Wystąpił w kilku filmach, m.in.: Kopciuszek (reż. Jerzy Łukaszewicz i in.), M jak miłość (reż. Ryszard Zatorski i in.), Plebania (reż. Wojciech Solarz i in.).

Nick Zedd (ur. 1958). Amerykański reżyser, aktor, malarz i pisarz, twórca pojęcia „kino transgresji”.

Matt Zimmerman (ur. 1934). Kanadyjski aktor. Wystąpił m.in. w: Oto jest głowa zdrajcy (reż. Fred Zinnemann) i Muzeum Margaret (reż. Mort Ransen).

Krzysztof Żurek (ur. 1972). Lektor dwóch filmów dokumentalnych i aktor. Wystąpił w: Pierwszej miłości, Fali zbrodni, Biurze kryminalnym (reż. Okił Khamidow i in.) oraz Warto kochać (reż. Nono Dragović i in.).

Książki (nie)zapomniane – „Jedno z wielkich marzeń, jedna ze świętych bajek ludzkości”

Powiedzieć, że to jedynie bardzo dobrze napisana powieść biograficzna, którą czyta się jak najlepszą powieść przygodową, znaczyłoby powiedzieć za mało. Mamy tu coś więcej. Prozatorski hymn na cześć ludzkiej odwagi, poświęcenia, bohaterstwa. „Magellan” STEFANA ZWEIGA (1881-1942).

Wyruszył – jak wcześniej Kolumb – po przyprawy korzenne, których pragnęła Europa. W podróż dookoła świata zabrał jeszcze 243 osoby na pięciu statkach. Nie był tylko miłośnikiem przygód. Wręcz przeciwnie. Znał doskonale…
… gorycz porażki w służbie wojskowej i innych życiowych niepowodzeń…,
… próżne starania o szacunek wśród swoich…,
… fizyczny ból z powodu odniesionej bardzo poważnej rany…,
… konieczność emigracji z Portugalii do Hiszpanii…,
… życie „najemnika” zmuszonego do pływania pod obcą banderą…,
… materialne ubóstwo…
Nawet po śmierci „doświadczył” odrzucenia, gdy uczestnik jego wyprawy, Juan Sebastian Elcano, szczęśliwie doprowadził „Victorię” (jedyny ocalały statek) do portu i kosztował niezupełnie należnej mu sławy.

Zweig stworzył książkę bogatą faktograficznie, porywającą oddechem wielkich przestrzeni, czasem nawet… patetyczną – jak w „apostrofie”:

„Spróbuj wyobrazić sobie, jak na swych wątłych kutrach rybackich płynęli w niewiadome, nie znając drogi, zagubieni w nieskończonych dalach, stale wystawieni na niebezpieczeństwo, wydani na pastwę każdej słocie oraz wszystkim męczarniom braków... Ani światła w nocy, ani napoju w dzień, prócz zepsutej letniej wody w beczkach lub zebranej deszczowej; brak innego pożywienia prócz stwardniałych sucharów i peklowanej, zjełczałej słoniny, a i tego najnędzniejszego pokarmu nieraz całymi dniami nie było. Ani łóżka, ani choćby pomieszczenia dla odpoczynku, w diabelnym upale, na niemiłosiernym mrozie, a prócz tego świadomość, że jest się samym, samym bez ratunku na tej bezludnej pustyni wodnej. Nikt w ojczyźnie przez całe miesiące, przez całe lata nie wiedział, gdzie się śmiałkowie znajdują, oni zaś nie wiedzieli, dokąd płyną. Płynęła z nimi bieda, a śmierć w tysiącznych odmianach stała przy nich na wodzie i lądzie, niebezpieczeństwo czyhało ze strony ludzi i żywiołu, a miesiącami, latami, wiecznie otaczała ich zewsząd na tych ubogich i godnych politowania statkach przerażająca samotność... (…) jak najdokładniej opisując tę nową Odyseję według wszelkich dostępnych mi dokumentów, miałem przez cały czas dziwne uczucie, że opowiadam coś zmyślonego, jedno z wielkich marzeń, jedną ze świętych bajek ludzkości. (…) Bohaterskie czyny ludzkości zawsze owiane są czymś niepojętym, ponieważ wysoko wznoszą się ponad przeciętność ziemskiej miary; lecz ludzkość odzyskuje wiarę w siebie jedynie dzięki owym niewiarygodnym dziełom, których sama dokonała.”

Magellan nie wrócił z podróży. Został zamordowany przez tubylców w Archipelagu Filipińskim. Ale pozostawił ludzkości coś niesłychanie ważnego. Pewność, że:

„Jeden (…) samotny człowiek, rozporządzający tylko znikomym życiem, może marzenie setek pokoleń zmienić w rzeczywistość i nieprzemijającą prawdę”.

Stefan Zweig, Magellan, tł. Zofia Petersowa, wyd. 2, Katowice 1984. ISBN 8321603742 (sygn. 105699).

Nasz Mały Leksykon Filmowy - Aktorzy i ludzie filmu zmarli w 2022 r. (4)

Manuel Ojeda (ur. 1940). Meksykański aktor. Występował głównie w telenowelach.

Kazuki Ōmori (ur. 1952). Japoński reżyser i scenarzysta. Wybrane filmy: Uczniowie Hipokratesa, Kanał Totto, Godzilla kontra Biollante, Godzilla kontra Mothra, Chłopiec, który widział wiatr.

Gustav Oplustil (ur. 1926). Czeski aktor. Znany m.in. ze „Skowronków na uwięzi” i „Zbrodni w nocnym klubie” (reż. Jiří Menzel).

Lia Origoni (ur. 1919!). Włoska aktorka i piosenkarka. Debiutowała filmem „Kiedy najmniej się tego spodziewasz” (reż. Michele Galdieri). W czasie II wojny światowej śpiewała w Berlinie. Miała też występy dla strażników SS z obozu koncentracyjnego Auschwitz.

Witold Orzechowski (ur. 1941). Reżyser i scenarzysta, twórca scenariusza do serialu Kariera Nikodema Dyzmy (reż. Jan Rybkowski, Marek Nowicki).

Irene Papas (właśc. Leleku, ur. 1926 lub 1929). Grecka aktorka. Niektóre filmy: Działa Navarony (reż. J. Lee Thompson), Elektra, Grek Zorba (reż. Michael Cacoyannis), Anna tysiąca dni (reż. Charles Jarrott), Z (Costa-Gavras), Krwawa linia (reż. Terence Young), Jakub (reż. Peter Hall), Kapitan Corelli (reż. John Madden), Ruchome słowa (reż. Manoel de Oliveira), Chrystus zatrzymał się w Eboli (reż. Francesco Rosi).

Robin Parkinson (ur. 1929). Brytyjski aktor. Znany przede wszystkim z serialu „Allo, Allo” (reż. David Croft i in.).

Witold Paszt (ur. 1953). Piosenkarz, założyciel i wokalista grupy Vox. Wystąpił również w czterech filmach: Klinika Samotnych Serc (reż. Leszek Wosiewicz, Maciej Dejczer), Wesele w kurnej chacie (reż. Zbigniew Lesień), Gwiazdy (reż. Jan Kidawa-Błoński), Planeta singli 2 (reż. Sam Akina).

Virginia Patton (właśc. Virginia Ann Marie Patton Moss, ur. 1925). Najbardziej znana z „Tego wspaniałego życia” (reż. Frank Capra).

Dominique Paturel (ur. 1931). Francuski aktor. Niektóre filmy: Serce i szpada (reż. André Hunebelle), Prowincjuszka (reż. Claude Goretta), Wciąż o miłości (reż. André Cayatte).

Jacques Perrin (ur. 1941). Francuski aktor, scenarzysta i reżyser. Wystąpił m.in. w: Cinema Paradiso (reż. Giuseppe Tornatore), Braterstwie wilków (reż. Christophe Gans) i Panu od muzyki (reż. Christophe Barratier).

Nehemiah Persoff (ur. 1919!). Amerykański aktor. Wybrana filmografia: Na nabrzeżach (reż. Elia Kazan), Al Capone (reż. Richard Wilson), Opowieść wszech czasów (reż. George Stevens), Pół żartem, pół serio (reż. Billy Wilder), Dzień puszczyka (reż. Damiano Damiani), Yentl (reż. Barbra Streisand), Amerykańska opowieść (reż. Don Bluth), Bliźniacy (reż. Ivan Reitman).

Frank Pesce (ur. 1946). Amerykański aktor. Niektóre filmy: Police Story (twórca Józef Wambaugh), Knight Rider (twórca Glen A. Larson), Kojak (twórca Abby Mann), Matlock (twórca Dean Hargrove), Rocky (reż. John G. Avildsen), Top Gun (reż. Tony Scott), Gliniarz z Beverly Hills (reż. Martin Brest), Flashdance (reż. Adrian Lyne).

Wolfgang Petersen (ur. 1941). Niemiecki reżyser. Wybrane filmy: Okręt, Niekończąca się opowieść, Air Force One, Gniew Oceanu, Troja.

Maggie Peterson (Margaret Ann Peterson Mancuso, ur. 1941). Amerykańska piosenkarka i aktorka. Popularność przyniósł jej serial komediowy "The Andy Griffith Show" (twórca: Sheldon Leonard).

Leslie Phillips (ur. 1924). Brytyjski aktor. Wybrane filmy: Venus (reż. Roger Michell), Być jak Stanley Kubrick (reż. Brian W. Cook), Imperium Słońca (reż. Steven Spielberg), Pożegnanie z Afryką (reż. Sydney Pollack).

Franciszek Pieczka (ur. 1928). Aktor. Wystąpił w wielu znanych filmach. Niektóre z nich: Matka Joanna od Aniołów; Austeria (reż. Jerzy Kawalerowicz), Skąpani w ogniu (reż. Jerzy Passendorfer), Rękopis znaleziony w Saragossie (reż. Wojciech Jerzy Has), Walkower (reż. Jerzy Skolimowski), Czterej pancerni i pies (reż. Konrad Nałęcki, Andrzej Czekalski), Chudy i inni; Słońce wschodzi raz na dzień; Doktor Ewa (reż. Henryk Kluba), Żywot Mateusza; Konopielka (reż. Witold Leszczyński), Wesele; Ziemia obiecana (reż. Andrzej Wajda), Perła w koronie; Paciorki jednego różańca (reż. Kazimierz Kutz), Chłopi; Gniazdo (reż. Jan Rybkowski), Potop (reż. Jerzy Hoffman), Placówka (reż. Zygmunt Skonieczny), Królowa Bona; Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny (reż. Janusz Majewski), Matka Królów (reż. Janusz Zaorski), Blisko, coraz bliżej; Wierna rzeka (reż. Zbigniew Chmielewski), Trzy młyny (reż. Jerzy Domaradzki), Jańcio Wodnik (reż. Jan Jakub Kolski), Ranczo (reż. Wojciech Adamczyk).

Gloria Piedimonte (La Guapa, ur. 1955). Włoska aktorka, tancerka i piosenkarka. Niektóre filmy: Terror w Rzymie (reż. Sergio Grieco), Zabójczy pościg (reż. Franco Prosperi), Prywatne występki, publiczne przyjemności (reż. Miklós Jancsó).

Sidney Poitier (ur. 1927). Amerykański aktor, reżyser i dyplomata. Wystąpił m.in. w Polnych liliach (reż. Ralph Nelson), Długich łodziach Wikingów (reż. Jack Cardiff), Nauczycielu z przedmieścia (reż. James Clavell), Dzieciach prerii (reż. David Greene), Szakalu (reż. Michael Caton-Jones), Opowieści wszech czasów (reż. George Stevens).

Marie Poledňáková (ur. 1941). Czeska reżyserka i scenarzystka. Wybrane filmy: Jak wyrwać ząb wielorybowi, Z tobą bawi mnie świat, Dwaj ludzie w ZOO, Jak się tresuje krokodyle.

Henryk Pollak (ur. 1947). Operator filmów animowanych.

Jerzy Połomski (ur. 1933). Piosenkarz. Ukończył szkołę aktorską i początkowo grał w teatrze, m.in. Poetę w „Weselu” Wyspiańskiego i  Jana Kazimierza w "Mazepie" Słowackiego. Jego piosenki odtwarzano m.in. w „Domu złym” (reż. Wojciech Smarzowski) i „Jacku Strongu” (reż. Władysław Pasikowski).

Zofia Posmysz (ur. 1923). Pisarka, autorka scenariuszy, m.in. do “Pasażerki” (reż. Andrzej Munk, Witold Lesiewicz).

Vlasta Pospíšilová (ur. 1935). Czeska reżyserka i autorka filmów animowanych.

Gerald Potterton (ur. 1931). Brytyjsko-kanadyjski reżyser, scenarzysta, animator, producent. Wybrana filmografia: Heavy Metal (reż. Gerald Potterton, Jimmy T. Murakami), Ekoludki i Śmiecioroby (reż. Gerald Potterton), Christmas Cracker (reż. Norman McLaren, Gerald Potterton, Grant Munro, Jeff Hale).

Andrew Prine (ur. 1936). Amerykański aktor. Niektóre filmy: Bandolero! (reż. Andrew V. McLagen), Gettysburg (reż. Ronald F. Maxwell), Daltry Calhoun (reż. Katrina Holden Bronson).

Michał S. Pruski (ur. 1954). Pisarz i dziennikarz związany z Trójmiastem. Scenarzysta i aktor w filmach: Układ zamknięty (reż. Ryszard Bugajski), Kamerdyner (reż. Filip Bajon).

Albert Pyun (ur. 1953). Amerykański reżyser (głównie filmów klasy B) i scenarzysta. Wybrane filmy: Radioaktywne sny, Miecz i czarnoksiężnik, Cyborg, Kapitan Ameryka, Nemesis, Max Havoc: Klątwa smoka.

Juan Antonio Quintana (ur. 1939). Hiszpański aktor. Niektóre filmy: Ślepe słoneczniki (reż. José Luis Cuerda), Życie niczyje (reż. Eduard Cortés), GAL (reż. Miguel Courtois).

Bob Rafelson (ur. 1933). Amerykański reżyser, scenarzysta i producent. Producent “Easy Rider” (reż. Dennis Hopper),  “Ostatniego seansu filmowego” (reż. Peter Bogdanovich). Jako reżyser znany m.in. z filmów: Listonosz zawsze dzwoni dwa razy, Czarna wdowa, Góry Księżycowe, Zakładnik.

Krzysztof Raynoch (ur. 1941). Scenarzysta, reżyser, autor opracowania plastycznego filmów animowanych.

Ivan Reitman (ur. 1946). Kanadyjski reżyser, aktor i producent. Twórca m.in. Ghost Busters, Bliźniaków, Orłów Temidy, Dnia ojca, W chmurach.

Gilles Remiche (ur. 1979). Belgijski reżyser (filmów dokumentalnych) i aktor.

William Richert (ur. 1942). Amerykański aktor. Znany głównie z: Prawa i nieporządku (reż. Iwan Passer), Mojego własnego Idaho (reż. Gus Van Sant), Klienta (reż. Joel Schumacher).

Peter Robbins (ur. 1956). Amerykański aktor. Grał m.in. w Wakacyjnym domku zabaw (twórca: Richard Michaels).

Andrzej Rozhin (ur. 1940). Aktor, reżyser teatralny (także kilku spektakli Teatru Telewizji), scenarzysta, dyrektor teatrów i festiwali teatralnych. Wystąpił w jednym filmie fabularnym („Aktorzy prowincjonalni”, reż. Agnieszka Holland).

Hiszam Rustum (ur. 1947). Tunezyjski aktor. W Polsce znany z roli Mahdiego w drugiej ekranizacji „W pustyni i w puszczy” (reż. Gavin Hood) oraz z filmu „Angielski pacjent” (reż. Anthony Minghella).

Eileen Ryan (właśc. Annucci, ur. 1927). Amerykańska aktorka. Matka Seana Penna. Niektóre filmy: Benny i Joon (reż. Jeremiah S. Chechik), Magnolia (reż. Paul Thomas Anderson), Matka i dziecko (reż. Rodrigo Garcia), seriale: Bonanza, Domek na prerii, Matlock, Nowojorscy gliniarze, Ostry dyżur, Powrót do Providence, CSI: Kryminalne zagadki Las Vegas.

Mitchell Ryan (ur. 1934). Amerykański aktor. Zagrał m.in. w: Mścicielu (reż. Clint Eastwood), Bitwie o Midway (reż. Jack Smight), Zabójczej broni (reż. Richard Donner), Błękicie nieba (reż. Tony Richardson), Zdradzie (reż. Alan J. Pakula).

Bobby Rydell (Robert Louis Ridarelli, ur. 1942). Amerykański piosenkarz i aktor. Wybrane filmy: Bye Bye Birdie (reż. George Sidney), Ta dama z Pekinu (reż. Eddie Davis).

Jarosław Marek Rymkiewicz (ur. 1935). Poeta, eseista, dramaturg, tłumacz, krytyk literacki. Kilkakrotnie wystawiano jego sztuki w Teatrze Telewizji. Napisał też scenariusz do filmu animowanego Manguar (reż. Edward Sturlis).

Jacek Rzehak (ur. 1956). Producent kilku filmów fabularnych i dokumentalnych, autor tekstów piosenek, w latach 80. menadżer zespołu TSA.

Bob Saget (Robert Lane Saget, ur. 1956). Amerykański aktor komediowy i reżyser programów telewizyjnych. Znany głównie z roli w serialu Pełna chata (produkcja: Jeff Franklin).

Hélène de Saint-Père (ur. 1963). Francuska aktorka. Niektóre filmy: Hôtel de France (reż. Patrice Chéreau), Miss Missouri (reż. Élie Chouraqui), Będziesz moim synem (reż. Gilles Legrand).

Tyle Sanders (ur. 2004!). Świetnie zapowiadający się amerykański aktor. Popularność zyskał dzięki rolom w serialach: Fear the Walking Dead (twórcy: Robert Kirkman, Dave Erickson), 9-1-1: Teksas (twórcy: Ryan Murphy, Brad Falchuk, Tim Minear).

Marnie Schulenburg (ur. 1984). Amerykańska aktorka. Znana m.in. z telenoweli „As the World Turns” (prod. Ted Corday i in.).

Liz Sheridan (ur. 1929). Amerykańska aktorka. Niektóre filmy: Star 80 (reż. Bob Fosse), Kim jest ta dziewczyna? (reż. James Foley), Zapomnij o Paryżu (reż. Billy Crystal), Kojak (twórca: Abby Mann).

Yōko Shimada (ur. 1953). Japońska aktorka. W Polsce znana m.in. z serialu „Szogun” (reż. Jerry London).

Anna Sienkiewicz-Rogowska (ur. 1971). Dyrektor Filmoteki Narodowej, kierownik Działu Upowszechniania Kultury PISF.

Henry Silva (ur. 1926). Amerykański aktor włoskiego pochodzenia. Wybrane filmy: Viva Zapata! (reż. Elia Kazan), Kapelusz pełen deszczu (reż. Fred Zinnemann), Ryzykowna gra (reż. Lewis Milestone), Ulice San Francisco (reż. Virgil W. Vogel, Walter Grauman), Obława (reż. Fabrizio De Angelis), Dick Tracy (reż. Warren Beatty).

Tony Sirico (ur. 1942). Amerykański aktor włoskiego pochodzenia. Wybrana filmografia: Chłopcy z ferajny (reż. Martin Scorsese), Dwudziesta dziewiąta ulica (reż. George Gallo), Na karuzeli życia (reż. Woody Allen).

Józef Skwark (ur. 1938). Aktor i reżyser teatralny. Znany głównie z roli Adasia Cisowskiego w „Szatanie z 7-ej klasy” (reż. Maria Kaniewska). Występował też w spektaklach Teatru Telewizji, a także m.in. w: Plebanii (reż. Jerzy Łukaszewicz), Wojennych dziewczynach (reż. Michał Rogalski), Na sygnale (reż. Krzysztof Kasior).

Helen Slayton-Hughes (ur. 1930). Amerykańska aktorka. Niektóre filmy: Hesher (reż. Spencer Susser), Klaus (reż. Sergio Pablos), Moxie (reż. Amy Poehler).

Zdzisław Słowiński (ur. 1928). Aktor i piosenkarz.

Josef Somr (ur. 1934). Czeski aktor. Wybrane filmy: Pociągi pod specjalnym nadzorem;  Cudowni mężczyźni z korbką; Święto przebiśniegu; Wsi moja sielska, anielska (reż. Jiří Menzel), Jak poeci tracą złudzenia (reż. Dušan Klein).

Paul Sorvino (ur. 1939). Amerykański aktor. Niektóre filmy: Miłość w godzinach nadliczbowych (reż. Melvin Frank), Narkomani (reż. Jerry Schatzberg), Star Trek: Następne pokolenie (reż. Gene Roddenberry), Chłopcy z ferajny (reż. Martin Scorsese), Prawo i porządek (twórca: Dick Wolf).

Krzysztof Sowiński (ur. 1948). Reżyser i scenarzysta - głównie filmów dokumentalnych.

Catherine Spaak (ur. 1945). Włoska i francuska aktorka i piosenkarka belgijskiego pochodzenia. Wybrane filmy: Dziura (reż. Jacques Becker), Il sorpasso (reż. Dino Risi), Nuda (reż. Damiano Damiani), Weekend w Zuydcoote (reż. Henri Verneuil), Armia Brancaleone (reż. Mario Monicelli), Hotel (reż. Richard Quine).

Robert Stando (pseud. Władysław Nieoniłło, ur. 1931). Reżyser filmów dokumentalnych.

John Steiner (ur. 1941). Brytyjski aktor. Wybrane filmy: Kaligula (reż. Tinto Brass), Ostatni łowca; Yor, myśliwy z przyszłości (reż. Antonio Margheriti), Striker (reż. Enzo G. Castellari).

Morgan Stevens (ur. 1951). Amerykański aktor (głównie telewizyjny). Wystąpił m.in. w The Waltons (twórca: Earl Hamner Jr.), Roku z życia (twórcy Joshua Bran i John Falsey), Napisała – morderstwo (twórcy: Peter S. Fischer, Richard Levinson, William Link).

Austin Stoker (ur. 1930). Amerykański aktor z Trynidadu. Niektóre filmy: Atak na komisariat 13 (reż. John Carpenter), Lotnisko 1975 (reż. Jack Smight), Mach 2 (reż. Fred Olen Ray).

Larry Storch (ur. 1923). Amerykański aktor (komik). Wybrana filmografia: Wielki wyścig (reż. Blake Edwards), Port lotniczy 1975 (reż. Jack Smight), Milczenie baranów (reż. Ezio Greggio).

Jean-Marie Straub (ur. 1933). Francuski reżyser. Wybrane filmy: Kronika Anny Magdaleny Bach, Niepogodzeni; Sycylia!; Za wcześnie, za późno.

Krystyna Stypułkowska (ur. 1938). Aktorka niezawodowa. Od 1968 r. mieszkała w USA. Pracowała w Instytucie Służby Zagranicznej i uczyła amerykańskich dyplomatów języka polskiego. Wystąpiła m.in. w: Niewinnych czarodziejach (reż. Andrzej Wajda), Dziewczynie z dobrego domu (reż. Antoni Bohdziewicz), Podziemnym froncie (reż. Seweryn Nowicki, Hubert Drapella).

Michel Subor (ur. 1935). Francuski aktor. Niektóre filmy: Frou-Frou (reż. Augusto Genin), Mój kumpel Cygan (reż. François Gir, Guy Lionel), Co nowego kotku? (reż. Clive Donner).

Krzysztof Sułek (ur. 1952). Kierownik produkcji - przede wszystkim filmów dokumentalnych.

Andrzej Szopa (ur. 1952). Aktor. Wybrane filmy: Mniejsze niebo (reż. Janusz Morgenstern), Wielki Szu (reż. Sylwester Chęciński), Miodowe lata (reż. Maciej Wojtyszko i in.), Cześć Tereska (reż. Robert Gliński), Na dobre i na złe (reż. Maciej Pieprzyca i in.), 1920 Bitwa warszawska (reż. Jerzy Hoffman), Głęboka woda (reż. Magdalena Łazarkiewicz i in.), Czas honoru (reż. Michał Kwieciński i in.).

Stefan Szwakopf (ur. 1924). Reżyser filmów animowanych.

Dokończenie - 16 stycznia, zaś 13 stycznia - kolejna pozycja z cyklu Książki (nie)zapomniane.

Nasz Mały Leksykon Filmowy - Aktorzy i ludzie filmu zmarli w 2022 r. (3)

Antonín Kachlík (ur. 1923). Czeski reżyser i scenarzysta. Wybrana filmografia: My, zagubione dziewczyny, Śmierć za kurtyną, Książę Bajaja.

Wojciech Kalwat (ur. 1951). Aktor. Niektóre filmy: Wiedźmin (reż. Marek Brodzki), Pierwsza miłość (reż. Okił Khamidow i in.), Warto kochać (reż. Nono Dragović i in.), Żeby nie było śladów (reż. Jan P. Matuszyński).

Billy Kametz (ur. 1987). Amerykański aktor głosowy, znany z wielu seriali i gier wideo.

Emilian Kamiński (ur. 1952). Aktor, śpiewak, reżyser teatralny. Występował w teatrach warszawskich. Założyciel i dyrektor Teatru Atut i Teatru Kamienica. Brat Doroty Kamińskiej. Wybrane filmy: Biały mazur (reż. Wanda Jakubowska), Tango ptaka (reż. Andrzej Jurga), Szaleństwa panny Ewy (reż. Kazimierz Tarnas), Rodzina Kanderów (reż. Zbigniew Chmielewski), Klan (reż. Paweł Karpiński), M jak miłość (reż. Ryszard Zatorski), Bulionerzy (reż. Andrzej Kostenko), U Pana Boga w ogródku, U Pana Boga za miedzą (reż. Jacek Bromski).

Anna Karen (Ann Harrison McCall, ur. 1936). Brytyjska aktorka. Znana głównie z roli w serialu „W autobusach” (reż. Harry Booth).

Tadeusz Karolak (ur. ?). Dyrygent – także na potrzeby filmów, m.in. Siekierezady (reż. Witold Leszczyński), Panny z mokrą głową (reż. Kazimierz Tarnas), Złota dezerterów (reż.  Janusz Majewski), Żółtego szalika (reż. Janusz Morgenstern), Przedwiośnia (reż. Filip Bajon), Czarnego czwartku (reż. Antoni Krauze), Ach śpij kochanie" (reż. Krzysztof Lang), Ojca Mateusza (reż. Maciej Dejczer i in., w latach 2008-2022).

Kathryn Kates (ur. 1948). Amerykańska aktorka. Znana m.in. z The Dinner Party (produkcja Lindsay Anne Williams, Miles Doleac, James V. Bulian, Wesley O'Mary), Law and Order (twórca Dick Wolf).

Robert A. Katz (ur. 1943). Amerykański producent, założyciel firmy Medcom, zajmującej się edukacją medyczną.

Jack Kehler (ur. 1946). Amerykański actor. Najbardziej znany z “Wielkiego Lebowskiego” (reż. Joel i Ethan Coen).

Sally Kellerman (ur. 1937). Amerykańska aktorka, piosenkarka i producentka. Grała m.in. w MASH (reż. Robert Altman), Raffertym i dziewczynach (reż. Dick Richards), Moim przyjęciu (reż. Randal Kleiser).

Zinaida Kirijenko (ur. 1933). Rosyjska aktorka i piosenkarka. Wybrana filmografia: Los człowieka (reż. Siergiej Bondarczuk), Cichy Don (reż. Siergiej Gierasimow), Spóźniona miłość, Przeznaczenie (reż. Jewgienij Matwiejew).

Dušan Klein (ur. 1939). Czeski reżyser i scenarzysta. Znany z filmów: Jak poeci tracą złudzenia, Jak świat traci poetów, Jak poetom smakuje życie.

Dariusz Kłodowski (ur. 1969). Kierownik produkcji m.in.: Więzów krwi (reż. Marek Nowicki, Wojciech Pacyna), Ratowników (reż. Marcin Wrona), Bogów (reż. Łukasz Palkowski), 11 minut (reż. Jerzy Skolimowski).

Wolfgang Kohlhaase (ur. 1931). Niemiecki scenarzysta. Wybrane filmy: Milcząca gwiazda (reż. Kurt Maetzig), Tu Radio Gliwice (reż. Gerhard Klein), Morderca samotnych kobiet (reż. Gerhard Klein, Helmut Nitzschke), Legenda Rity (reż. Volker Schlöndorff), Whisky z wódką (reż. Andreas Dresen).

Witold Kopeć (ur. 1958). Aktor, reżyser, pedagog, działacz społeczny. Wystąpił m.in. w Komisarzu Alexie (reż. Robert Wichrowski i in.), Wojennych dziewczynach (reż. Michał Rogalski i in.), M jak miłość (reż. Ryszard Zatorski i in.).

Michael Kopsa (ur. 1956). Kanadyjski aktor. Niektóre filmy: Siedem dni (twórcy: Christopher Crowe, Zachary Crowe), 3000 mil do Graceland (reż. Demian Lichtenstein), Countdown (reż. John Stockwell), Profesor (reż. Wayne Roberts).

Serge Korber (ur. 1936). Francuski reżyser i scenarzysta. Wybrane filmy: Siedemnaste niebo, Idiota w Paryżu, Człowiek orkiestra, Zawieszeni na drzewie.

Mildred Kornman (znana też jako Ricki VanDusen, ur. 1925). Amerykańska aktorka i modelka. Niektóre filmy: Pióra wojenne, Przynieś do domu indyka, Ryba Hooky (reż. Robert F. McGowan), Dziesięciolatek (reż. Anthony Mack).

John Korty (ur. 1936). Amerykański reżyser. Niektóre filmy: Kandydat, Boże Narodzenie bez śniegu, Długa droga do domu, Oklahoma City: Historia ocalałego.

Andrzej Korzyński (ur. 1940). Kompozytor, aranżer i pianista. Autor wielu popularnych przebojów muzyki rozrywkowej, np. Do łezki łezka, Żółte kalendarze, Motylem jestem, Szparka sekretarka. Wymyślił postać Franka Kimono, w którą wcielił się Piotr Fronczewski. Twórca muzyki do ponad 150 filmów, m.in. Andrzeja Żuławskiego (np. Trzecia część nocy, Na Srebrnym Globie), Andrzeja Wajdy (Brzezina, wszystko na sprzedaż, Człowiek z marmuru, Człowiek z żelaza), Sylwestra Chęcińskiego (Wielki Szu, Nie ma mocnych, Kochaj albo rzuć), Władysława Ślesickiego (W pustyni i w puszczy), Krzysztofa Gradowskiego (Akademia Pana Kleksa).

Irena Kosecka (ur. 1928). Charakteryzatorka. Niektóre filmy, w których zajmowała się charakteryzacją: Miasto nieujarzmione (reż. Jerzy Zarzycki), Godziny nadziei; Pan Anatol szuka miliona (reż. Jan Rybkowski), Zezowate szczęście (reż. Andrzej Munk), Małżeństwo z rozsądku (reż. Stanisław Bareja), Westerplatte (reż. Stanisław Różewicz), Struktura kryształu (reż. Krzysztof Zanussi), Perła w Koronie (reż. Kazimierz Kutz), Czarne chmury (reż. Andrzej Konic), Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny (reż. Janusz Majewski), cykl o Panu Kleksie (reż. Krzysztof Gradowski).

Barbara Krafftówna (ur. 1928). Aktorka, bardzo ceniona i wielokrotnie nagradzana. Wybrana filmografia: Czterej pancerni i pies (reż. Konrad Nałęcki), Popiół i diament (reż. Andrzej Wajda), Nikt nie woła (reż. Kazimierz Kutz), Przygody pana Michała (reż. Paweł Komorowski), Jak być kochaną, Rękopis znaleziony w Saragossie, Złoto (reż. Wojciech Jerzy Has), Niewiarygodne przygody Marka Piegusa (reż. Mieczysław Waśkowski), M jak miłość (reż. Ryszard Zatorski i in.).

Mária Královičová (ur. 1927). Słowacka aktorka. W teatrze grała najsławniejsze postacie ze sztuk m.in. Szekspira i Schillera. Wybrane filmy: Baron, Pierwsza noc przy zmarłej (reż. František Chmiel), Robak w głowie, Wielkie szczęście (reż. Lubomir Vajdička).

Krishna (Ghattamaneni Siva Rama Krishna, ur. 1944). Indyjski aktor. Zagrał w 350 filmach.

Krystyna Królówna (ur. 1939). Aktorka. Grała głównie w teatrach. Żona Antka w „Chłopach” (reż. Jan Rybkowski).

Jan Krzyżanowski (ur. 1939). Aktor. Niektóre filmy: Znikąd donikąd; Śmierć jak kromka chleba (reż. Kazimierz Kutz), Ocalić miasto; Akcja pod Arsenałem (reż. Jan Łomnicki), Śmierć prezydenta (reż. Jerzy Kawalerowicz), Constans (reż. Krzysztof Zanussi), Karol. Człowiek, który został papieżem (reż. Giacomo Battiato).

Marcin Kudełka (ur. 1963). Aktor i lektor. Występował też w reklamach. Niektóre filmy: Dzień kolibra (reż. Ryszard Rydzewski), Dom (reż. Jan Łomnicki), Święta wojna (reż. Marek Bielecki i in.), Sztos 2 (reż. Olaf Lubaszenko).

Mickey Kuhn (ur. 1932). Amerykański aktor. Wybrane filmy: Przeminęło z wiatrem (reż. Victor Fleming i in.), Tramwaj zwany pożądaniem (reż. Elia Kazan), Rzeka Czerwona (reż. Howard Hawks), Juarez (reż. William Dieterle).

Ilona Kuśmierska (ur. 1948). Aktorka. Najbardziej znana z ról Jadźki Pawlak w „Samych swoich” (reż. Sylwester Chęciński) i Emilki w „Nocach i dniach” (reż. Jerzy Antczak).

Mantas Kvedaravicius (ur. 1976). Litewski reżyser filmów dokumentalnych. Zanany m.in. z filmu „Mariupolis”. Zginął w Mariupolu.

Paweł Kwiek (ur. 1951). Fotograf, operator, reżyser i współpracownik reżysera, Współtwórca Warsztatu Formy Filmowej. Wystąpił także w dwóch filmach – etiudzie szkolnej (Droga – reż. Tomasz Przestępski) oraz dokumencie fabularyzowanym (Święta Faustyna w blasku miłosierdzia – reż. Piotr Weychert).

Alan Ladd Jr. (ur. 1937). Amerykański producent. Jego produkcje to m.in.: Gwiezdne wojny (reż. George Lucas), Obcy - ósmy pasażer „Nostromo”, Blade Runner (reż. Ridley Scott).

Günter Lamprecht (ur. 1930). Niemiecki actor. Najbardziej znany z udziału w filmach “Berlin Alexanderplatz” (reż. Rainer Werner Fassbinder) i “Okręt” (reż. Wolfgang Petersen).

Mario Lanfranchi (ur. 1927). Włoski reżyser filmowy i teatralny, znany m.in. z ekranizacji dzieł operowych.

Angela Lansbury (ur. 1925). Amerykańska aktorka i piosenkarka. Największą sławę przyniosła jej rola w serialu „Napisała – morderstwo”. Inne wybrane filmy: Gasnący płomień (reż. George Cukor), Portret Doriana Graya (reż. Albert Lewin), Czterech jeźdźców Apokalipsy (reż. Vincente Minelli), Błękitne Hawaje (reż. Norman Taurog), Opowieść wszech czasów (reż. George Stevens), Śmierć na Nilu (reż. John Guillermin), Pęknięte zwierciadło (reż. Guy Hamilton).

David Lea (ur. 1955). Amerykański kaskader filmowy. Znany m.in. z: Bardzo dziki Zachód (reż. Barry Sonnenfeld), Tango i Cash (reż. Andriej Konczałowski, Albert Magnoli), Hook (reż. Steven Spielberg).

Gene LeBell (ur. 1932). Amerykański aktor, kaskader filmowy i judoka, autor książek o sportach walki. Występował m.in. z Bruce'em Lee i Chuckiem Norrisem.

Pasha Lee (Pavlo Lee, ur. 1988). Ukraiński aktor. Zginął w ostrzale Irpienia. Występował w filmach fabularnych, ale znany był też z dubbingu „Króla Lwa” oraz „Hobbita” na język ukraiński.

Ray Liotta (ur. 1954). Amerykański aktor. Znany m.in. z „Chłopców z ferajny” (reż. Martin Scorsese).

Sacheen Littlefeather (właśc. Marie Louise Cruz, ur. 1946). Amerykańska aktorka i działaczka na rzecz praw rdzennych Amerykanów. Niektóre filmy: Zimowy Sokół (reż. Charles B. Pierce), Shoot the Sun Down (reż. David Leeds), The Trial of Billy Jack (reż. Tom Laughlin).

Jean-Claude Lord (ur. 1943). Kanadyjski reżyser i scenarzysta. Niektóre filmy: Kijanka i wieloryb, Godziny odwiedzin, Czekoladowy Eclair.

Jolanta Lothe (ur. 1942). Aktorka. Niektóre filmy: Polowanie na muchy (reż. Andrzej Wajda), Rejs (reż. Marek Piwowski), Doktor Ewa (reż. Henryk Kluba), Potop (reż. Jerzy Hoffman), Nie ma róży bez ognia (reż. Stanisław Bareja), Polskie drogi (reż. Janusz Morgenstern), Barwy szczęścia (reż. Natalia Koryncka-Gruz i in.).

Robert LuPone (ur. 1946). Amerykański aktor. Niektóre filmy: Jesus Christ Superstar (reż. Norman Jewison), Palookaville (reż. Alan Taylor), High Stakes (reż. Amos Kollek).

Anna Lutosławska-Jaworska (ur. 1928). Aktorka. Występowała w teatrach krakowskich i wrocławskich, także w Teatrze Telewizji. Wybrane filmy: Ostatni etap (reż. Wanda Jakubowska), Ojciec Mateusz (reż. Maciej Dejczer i in.), Barwy szczęścia (reż. Natalia Koryncka-Gruz i.in.), Na dobre i na złe (reż. Ryszard Zatorski i in.), Lekarze (reż. Filip Zylber i in.), Pierwsza miłość (reż. Okił Khamidow i in.).

Jimmy Lydon (ur. 1923!). Amerykański aktor i producent. Filmografia w wyborze: Tylne drzwi do nieba (reż. William K. Howard), Dni szkolne Toma Browna (reż. Robert Stevenson), Henryk i Dizzy (reż. Hugh Bennett), Tucson (reż. William F. Claxton), Śmierć rewolwerowca (reż. Alan Smithee).

Loretta Lynn (ur. 1932). Amerykańska piosenkarka country. Jej biografia jest podstawą filmu “Córka górnika” (reż. Michael Apted).

Konrad Łatacha (ur. 1957). Aktor. W latach 80. Wyemigrował do Wielkiej Brytanii. Znany z serialu „Dom” (reż. Jan i Marcin Łomniccy).

Andrzej Łągwa (ur. 1944). Aktor. Występował głównie w spektaklach Teatru Telewizji, ale również w filmach, np. w Doktor Ewie (reż. Henryk Kluba), Hubalu (reż. Bohdan Poręba), Chłopach (reż. Jan Rybkowski), Ile jest życia (reż. Zbigniew Kuźmiński), Umarli rzucają cień (reż. Julian dziedzina), Pograniczu w ogniu (reż. Andrzej Konic).

Janusz Łęski (ur. 1930). Scenarzysta, reżyser i aktor, znany głownie jako twórca seriali dla dzieci i młodzieży (np. Urwisy z Doliny Młynów).

Adam Łowicki (ur. 1954). Animator, reżyser filmów animowanych.

Krystyna Maciejewska-Zapasiewicz (ur. 1933). Aktorka, głównie teatralna. Wystąpiła m.in. w Końcu babiego lata (reż. Ewa Kruk), Znaków szczególnych brak (reż. Anatolij Bobrowski), Rzece kłamstwa (reż. Jan Łomnicki).

Ruth Madoc (ur. 1943). Brytyjska aktorka. Najbardziej znana ze „Skrzypka na dachu” (reż. Norman Jewison).

Krzysztof Maj (ur. 1952). II reżyser, asystent i współpracownik reżysera. Współpracował m.in. przy filmach: Cham (reż. Laco Adamik), Limuzyna Daimler – Benz (reż. Filip Bajon), Dreszcze (reż. Wojciech Marczewski), Pensja pani Latter (reż. Stanisław Różewicz), Wierna rzeka (reż. Tadeusz Chmielewski), Wiedźmin (reż. Marek Brodzki).

Mary Mara (ur. 1960). Amerykańska aktorka. Wystąpiła m.in. w: Prawie i porządku (twórca: Dick Wolf), Ostrym dyżurze (reż. Michael Crichton), Świadku oskarżenia (reż. Mick Jackson).

Piotr Marczewski (ur. 1938). Kompozytor, pianista, dyrygent, filmowy konsultant muzyczny. Niektóre filmy, do których skomponował muzykę: Wakacje z duchami (reż. Stanisław Jędryka), Pejzaż z bohaterem (reż. Włodzimierz Haupe), Samochodzik i templariusze (reż. Hubert Drapella), Dyrektorzy; Daleko od szosy; Blisko, coraz bliżej; Rodzina Kanderów (reż. Zbigniew Chmielewski), Biohazard (reż. Janusz Kubik), Kariera Nikodema Dyzmy (reż. Jan Rybkowski, Marek Nowicki), Znachor (reż. Jerzy Hoffman).

Ron Masak (ur. 1936). Amerykański aktor. Niektóre filmy: Napisała: Morderstwo (twórcy: Peter Fischer i in.), Stacja Arktyczna Zebra (reż. John Sturges), Tora! Tora! Tora! (reż. Richard Fleischer), Posłuchaj mnie (reż. Douglas Day Stewart).

Marino Masé (ur. 1939). Włoski aktor. Wystąpił m.in. w „Pięści w kieszeni” (reż. Marco Bellocchio) i  „Karabinierach” (reż. Jean-Luc Godard).

Toralv Maurstad (ur. 1926). Norweski aktor. Najbardziej znany z roli Peera Gynta, którą wielokrotnie odtwarzał w teatrze; zagrał też w filmie pod takim tytułem.

Kazimierz Mazur (ur. 1948). Aktor. Wybrane filmy: Noce i dnie (reż. Jerzy Antczak, rola Tomaszka Niechcica), Panna z mokrą głową (reż. Kazimierz Tarnas), Barwy szczęścia (reż. Natalia Koryncka-Gruz i in.), Blondynka (reż. Mirosław Gronowski i in.), Plebania (reż. Jerzy Łukaszewicz i in.).

Bob McGrath (ur. 1932). Amerykański aktor, piosenkarz, autor książek dla dzieci. Największą popularność zyskał dzięki udziałowi w "Ulicy Sezamkowej" (twórcy: Joan Ganz Cooney i in.).

Kay Mellor (ur. 1951). Angielska aktorka, scenarzystka i reżyserka. Najbardziej znana ze stworzonych przez siebie seriali "Band of Gold" i "The Syndicate".

Francesco Merino (ur. 1931). Hiszpański aktor. Wybrane filmy: Rodzina Serrano (reż. Begoña Álvarez Rojas i in.), Czerwony Orzeł (twórcy: Pilar Nadal, Ernesto Pozuelo), Internat (twórcy: Juan Carlos Cueto, Daniel Écija).

Camillo Milli (ur. 1929). Włoski aktor. Wybrane role: Dzisiejsze dziewczyny (reż. Luigi Zampa), Trener na plaży (reż. Sergio Martino), Mamy papieża (reż. Nanni Moretti).

Yvette Mimieux (ur. 1942). Amerykańska aktorka. Niektóre filmy: Doktor Kildare (prod. James Komack), Statek Miłości (stworz. przez Jeraldine Saunders), Wehikuł czasu (reż. George Pal).

Rena Mirecka (właśc. Irena Kądziołka, ur. 1934). Aktorka Teatru Laboratorium (założonego przez Jerzego Grotowskiego i Ludwika Flaszena), teoretyk teatru, poetka.

Scoey Mitchell (ur. 1930). Amerykański aktor. Wybrane filmy: Teściowie (reż. Desi Arnaz, Elliott Lewis), Carol Burnett Show (prod. Bob Barner, Joe Hamilton), Cindy (reż. William A. Graham).

Grzegorz Młudzik (ur. 1953). Aktor. Niektóre filmy: Znak Orła (reż. Hubert Drapella), Plebania (reż. Jerzy Łukaszewicz i in.), Prawo Agaty (reż. Maciej Migas i in.), W spirali (reż. Konrad Aksinowicz).

Irena Morawska (1954). Dziennikarka, reporterka, autorka scenariuszy filmowych i reżyserka filmów dokumentalnych.

Robert Morse (reż. 1931). Amerykański aktor. Wybrane filmy: Hotel dla nowożeńców (reż. Henry Levin), Gdzie byłeś, gdy zgasły światła? (reż. Hy Averback), Żeglarze (reż. Norman Tokar).

Moses J. Moseley (ur. 1990). Amerykański aktor, pisarz i model. Znany z: Volumes of Blood: Horror Stories (reż. Sean Blevins).

Janusz Mrozowski (ur. 1948). Reżyser filmów dokumentalnych.

Jagoda Murczyńska (ur. 1982). Współtwórczyni festiwalu Pięć Smaków i popularyzatorka kina azjatyckiego.

Zbigniew Namysłowski (ur. 1939). Kompozytor, saksofonista jazzowy. Stworzył muzykę do kilku filmów (animowanych, dokumentu) i spektaklu telewizyjnego.

Marshall Napier (ur. 1951). Australijski aktor. Najbardziej znany z serialu „Córki McLeoda”.

Nick Nemeroff (ur. 1989). Kanadyjski komik. Wystąpił w  „The New Wave of Standup” oraz w dwóch odcinkach „Roast Battle Canada”.  

Olivia Newton-John (ur. 1948). Australijsko-brytyjska piosenkarka i aktorka. Wybrane filmy: Grease (reż. Randal Kleiser), Xanadu (reż. Robert Greenwald), Toomorrow (reż. Val Guest).

Roberto Nobile (ur. 1947). Włoski aktor. Wybrane filmy: Pod słońcem Toskanii (reż. Audrey Wells), Szkoła (reż. Daniele Luchetti), Habemus Papam: Mamy Papieża (reż. Nanni Moretti).

Kazimiera Nogajówna (ur. 1933). Aktorka, znana głównie ze spektakli Teatru Telewizji. Filmy, w których wystąpiła: 07 zgłoś się (reż. Krzysztof Szmagier), Akcja pod Arsenałem (reż. Jan Łomnicki), Hallo Szpicbródka czyli Ostatni występ króla kasiarzy (reż. Janusz Rzeszewski, Mieczysław Jahoda).

Monty Norman (ur. 1928). Brytyjski kompozytor i piosenkarz. Twórca motywu przewodniego do filmów o Jamesie Bondzie.

Włodzimierz Nowak (ur. 1942). Aktor. Wybrane filmy: Wielka miłość Balzaka (reż. Wojciech Solarz), Stawiam na Tolka Banana, Koniec wakacji (reż. Stanisław Jędryka), Sanatorium Pod Klepsydrą (reż. Wojciech Jerzy Has), Zaczarowane podwórko (reż. Maria Kaniewska), Doktor Judym (reż. Włodzimierz Haupe), Miś, Zmiennicy (reż. Stanisław Bareja).

Jan Nowicki (ur. 1939). Aktor. Zagrał wiele znakomitych ról u najlepszych reżyserów, za które był wielokrotnie nagradzany. Wybrane filmy: Popioły (reż. Andrzej Wajda), Pan Wołodyjowski (reż. Jerzy Hoffman), Doktor Ewa (reż. Henryk Kluba), Trzecia część nocy (reż. Andrzej Żuławski), Tylko Beatrycze (reż. Stefan Szlachtycz), Dyrektorzy (reż. Zbigniew Chmielewski), Zaklęty dwór (reż. Antoni Krauze), Spirala (reż. Krzysztof Zanussi), Biała wizytówka, Magnat, Przedwiośnie (reż. Filip Bajon), Wielki Szu (reż. Sylwester Chęciński), Lawa (reż. Tadeusz Konwicki), Apetyt na miłość (reż. Anna Kazejak), Sztos 2 (reż. Olaf Lubaszenko).

Maria Nurowska (ur. 1944). Powieściopisarka. Napisała scenariusze do filmów:  Białe tango (reż. Janusz Kidawa), Boczny tor (reż. Mieczysław Popławski), panny i wdowy (reż. Janusz Zaorski). 

Cd. 9 stycznia.

Nasz Mały Leksykon Filmowy - Aktorzy i ludzie filmu zmarli w 2022 r. (2)

Charlbi Dean (Kriek, ur. 1990!). Południowoafrykańska aktorka i modelka. Znana głównie z udziału w filmach „Spud” (reż. Donovan Marsh), „Trójkąt smutku” (reż. Ruben Östlund), „Nie śpij” (reż. Rick Bieber) i „Czarna Błyskawica” (produkcja: Sarah Schechter i inni).

Emilio Delgado (ur. 1940). Amerykański aktor. Najbardziej znany z „Ulicy Sezamkowej” (twórcy: Joan Ganz Cooney, Jim Henson).

Mylène Demongeot (ur. 1935). Francuska aktorka. Znana głównie z serii filmów o Fantômasie (reż. André Hunebelle), a także m.in. z "Oskara i pani Róży" (reż. Eric-Emmanuel Schmitt) i "36" (reż. Olivier Marchal).

Rossana Di Lorenzo (ur. 1938). Włoska aktorka. Występowała w filmach najsławniejszych włoskich reżyserów, m.in. Ettore Scoli, Vittorio Gassmana, Luigi Zampy.

Juan Diego (Juan Diego Ruíz Montero, ur. 1942). Hiszpański aktor. Wybrane filmy: Twoje nowe życie (reż. Manuel Gutiérrez Aragón), Ciemna noc, Siódmy dzień (reż. Carlos Saura).

Edward Dobrzański (ur. 1929). Aktor. Prodziekan, dziekan i prorektor Wydziału Aktorskiego Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej (obecnie Akademia Sztuk Teatralnych). Już jako student spotkał wiele wybitnych postaci. Jego kolegami z roku byli m.in. Zbigniew Cybulski, Leszek Herdegen, Kalina Jędrusik, Tadeusz Jurasz, Bogumił Kobiela, Tadeusz Śliwiak. Wybrane filmy: Biały niedźwiedź (reż. Jarosław Brzozowski, Andrzej Wróbel), Sól ziemi czarnej, Perła w koronie (reż. Kazimierz Kutz), Układ krążenia (reż. Andrzej Titkow), Z biegiem lat, z biegiem dni... (reż. Edward Kłosiński, Andrzej Wajda).

Barbara Domaradzka (ur. 1952). Operator dźwięku. Niektóre filmy: Wakacje w Amsterdamie (reż. Krzysztof Sowiński), Łagodna (reż. Mariusz Treliński), Fuks (reż. Maciej Dutkiewicz), Chce się żyć (reż. Maciej Pieprzyca).

Susana Dosamantes (właśc. Susana Rue Riesta, ur. 1948). Meksykańska aktorka. Niektóre filmy: Trzy razy Ana (twórcy: Jorge Lozano i in.), Marina (reż. David Posada), Rebeca (telenowela).

Tony Dow (ur. 1945). Amerykański aktor, reżyser, producent i rzeźbiarz. Wybrane filmy, w których wystąpił: Moi trzej synowie (producent wykonawczy: Don Fedderson), Rycerz Rider (twórca: Glen A. Larson), Przygody kapitana Zooma w kosmosie (reż. Max Tash).

Denise Dowse (ur. 1958). Amerykańska aktorka. Najbardziej znana z „Beverly Hills, 90210” (reż. Daniel Attias i inni).

Piotr Dudziński (ur. 1944). Scenograf kilku filmów (głównie telewizyjnych) z lat 70. minionego wieku, zmarły w Australii.

Paul Eenhoorn (ur. 1948). Australijski aktor (pracujący w USA), znany głównie z roli w „To jest Martin Bonner” (reż. Chad Hartigan).

Ralph Eggleston (ur. 1965). Amerykański animator. Znany m.in. z animowania Niesamowitych historii (reż. Steven Spielberg), FernGully: Ostatniego lasu deszczowego (reż. Bill Kroyer), Aladyna (reż. John Musker, Ron Klemens) oraz współpracy przy filmach: Toy Story (reż. John Lasseter), Król Lew (reż. Roger Allers, Rob Minkoff), Pocahontas (reż. Mike Gabriel, Eric Goldberg).

Suzana Faíni (ur. 1933). Brazylijska aktorka. Znana głównie z seriali, m.in.: A Favorita, Życie jak muzyka, Supermodelka.  

Stanislav Fišer (ur. 1931). Czechosłowacki, potem czeski aktor i dubber. Wybrane filmy: Zaginione dzieci (reż. Miloš Makovec), Przygody Robinsona Crusoe, marynarza z Yorku (reż. Stanislav Látal), Trzydzieści przypadków majora Zemana (twórca: Jiří Sequens).

Louise Fletcher (ur. 1934). Amerykańska aktorka. Najbardziej znana z roli pielęgniarki Ratched w „Locie nad kukułczym gniazdem" (reż. Miloš Forman).

Richard Folmer (ur. 1942). Amerykański aktor. Wybrane role: JFK (reż. Oliver Stone), Morderstwo w Heartland (reż. Robert Markowitz), Szalone pieniądze (reż. Callie Khouri).

Maggie Fox (ur. 1963). Brytyjska aktorka. Znana głównie z serialu „Coronation Street” (prod. Phil Collinson).

Gray Fredrickson (ur. 1937). Amerykański producent. Współpracował m.in. z Francisem Fordem Coppolą (Czas Apokalipsy, Ten od serca, Outsiderzy). Zdobył Oscara za "Ojca chrzestnego II".

Mieczysław Gajda (ur. 1945). Aktor, głównie teatralny. Wybrane filmy: Stawka większa niż życie (reż. Janusz Morgenstern, Andrzej Konic), Dzień oczyszczenia (reż. Jerzy Passendorfer), Rycerze i rabusie (reż. Tadeusz Junak).

Marianne Garcia (ur. 1956). Francuska aktorka. Wybrane filmy: W rytmie świąt (twórca:  Henri Debeurme), Niewidzialni (reż. Louis-Julien Petit), Cowboy Camembert (reż. Cédric Tanguy, Nicolas Bellenchombre).

Henri Garcin (właśc. Anton Albers, ur. 1929, niektóre źródła podają rok 1928). Belgijski aktor. Niektóre filmy: Różowa Pantera (reż. Shawn Levy), Ósmy dzień (reż. Jaco Van Dormael), Mój najlepszy przyjaciel (reż. Patrice Leconte).

Rita Gardner (Schier, ur. 1934). Amerykańska aktorka i piosenkarka. Wystąpiła m.in. w  „Nightcap” (reż. Jerry Herman) i „Stalowych magnoliach” (reż. Herbert Ross) oraz w licznych musicalach na Broadwayu.

Przemysław Gąsiorowicz (ur. 1978). Aktor grający głównie w serialach, m.in. w Klanie (reż. Paweł Karpiński i in.), Samym życiu (reż. Wojciech Pacyna i in.), Plebanii (reż. Jerzy Łukaszewicz), M jak miłość (reż. Ryszard Zatorski i in.), Na sygnale (reż. Grzegorz Waller i in.).

Clarence Gilyard Jr. (ur. 1955). Amerykański aktor. Znany m.in. z filmów: Strażnik Teksasu (twórcy: Christopher Canaan, Leslie Greif, Paul Haggis), Szklana pułapka (reż. John McTiernan), Karate Kid II (reż. John G. Avildsen), Top Gun (reż. Tony Scott), Matlock (twórca: Dean Hargrove).

Antonina Girycz-Dzienisiewicz (ur. 1939). Aktorka. Wybrane filmy: Polowanie na muchy (reż. Andrzej Wajda), Bilans kwartalny (reż. Krzysztof Zanussi), Czterdziestolatek, Czterdziestolatek. 20 lat później (reż. Jerzy Gruza), W labiryncie (reż. Paweł Karpiński), Awantura o Basię (reż. Kazimierz Tarnas), Bulionerzy (reż. Andrzej Kostenko), M jak miłość (reż. Ryszard Zatorski i in.).

Marcin Giżycki (ur. 1951). Reżyser filmów dokumentalnych i animowanych, historyk filmu i sztuki, krytyk filmowy.

Jean-Luc Godard (ur. 1930). Francuski reżyser, montażysta, operator, scenarzysta, producent, krytyk filmowy. Jeden z głównych twórców Nowej Fali. Wybrana filmografia: Do utraty tchu, Kobieta jest kobietą, Żyć własnym życiem, Żołnierzyk, Pogarda, Szalony Piotruś, Alphaville, Męski - żeński, Imię: Carmen, Król Lear.

Ignacy Gogolewski (ur. 1931). Wybrane filmy: Król Maciuś I (reż. Wanda Jakubowska), Szyfry (reż. Wojciech Jerzy Has), Jowita (reż. Janusz Morgenstern), Chłopi (reż. Jan Rybkowski), Zamach stanu (reż. Ryszard Filipski), Polonia Restituta (reż. Bohdan Poręba), Na dobre i na złe (reż. Ryszard Zatorski i in.).

Waldemar Goszcz (ur. 1973). Piosenkarz, aktor i model. Wystąpił w serialach: Szpital na perypetiach (reż. Krzysztof Jaroszyński, Tomasz Wiszniewski) oraz Adam i Ewa (reż. Anna Hałasińska i in.).

Gilbert Gottfried (ur. 1955). Amerykański aktor komediowy. Niektóre filmy: Gliniarz z Beverly Hills II (reż. Tony Scott), I kto to mówi 2 (reż. Amy Heckerling), Kochany urwis, Kochany urwis 2, Kochany urwis 3 (reż. Dennis Dugan), Bill Cosby Show (twórcy: Bill Cosby i in.).

Paweł Grabarczyk (ur. 1955). Kostiumograf, grafik. Projektował kostiumy do licznych filmów, m.in. Złotopolskich (reż. Radosław Piwowarski i in.), Sposobu na Alcybiadesa (reż. Waldemar Szarek), Ogniem i mieczem, Starej baśni (reż. Jerzy Hoffman), Quo vadis (reż. Jerzy Kawalerowicz), Statystów (reż. Michał Kwieciński), Wojennych dziewczyn (reż. Michał Rogalski).

Sławomir Grabowski (ur. 1942). Pisarz i scenarzysta filmów - głównie animowanych - dla dzieci. Niektóre animacje: Kocia muzyka, Spacer z psem, Straszny sen majsterkowicza, Piękna filiżanka, Kleks, Przygód kilka wróbla Ćwirka, Filemon i przyjaciele, Kaktus mały.

Robyn Griggs (ur. 1973). Amerykańska aktorka. Wystąpiła m.in. w broadwayowskim musicalu „Annie” i w telenoweli „Inny świat” (twórcy: Irna Phillips, William J. Bell).

Romuald Grząślewicz (ur. 1941). Aktor, scenarzysta, reżyser, literat, animator kultury. Prezes Fundacji Sceny na Piętrze Tespis, inicjator Dni Romana Wilhelmiego.

Anna Grzeszczak-Hutek (ur. 1948). Aktorka. Wybrana filmografia: Przypadek Piekosińskiego (reż. Grzegorz Królikiewicz), Edi (reż. Piotr Trzaskalski), Kryminalni (reż. Ryszard Zatorski i in.), Róża (reż. Wojciech Smarzowski), Powidoki (reż. Andrzej Wajda). 

Clu Gulager (William Martin Gulager, ur. 1928). Amerykański aktor. Niektóre filmy: Powrót żywych trupów (reż. Dan O’Bannon), Koszmar z ulicy Wiązów II: Zemsta Freddy’ego, Ukryty (reż. Jack Sholder).

Andrzej Gutowski (ur. ?). Producent, producent wykonawczy, organizator produkcji, kierownik produkcji. Pracował w produkcji m.in. Matki Królów (reż. Janusz Zaorski), Jan Serce (reż. Radosław Piwowarski), Avalon (reż. Mamoru Oshii), Mistrz i Małgorzata (reż. Maciej Wojtyszko), Porady na zdrady (reż. Ryszard Zatorski).

Rio Hackford (ur. 1970). Amerykański aktor. Wystąpił m.in. w: Wyjściu do Edenu (reż. Garry Marshall), Sejfie (reż. Todd Haynes), Wyspie skarbów (reż. Peter Rowe).

Mike Hagerty (ur. 1954). Amerykański aktor. Znany m.in. z: Speed 2 (reż. Jan De Bont) i Czerwonej gorączki (reż. Walter Hill).

Philip Baker Hall (ur. 1931). Amerykański aktor. Znany głównie z występów w filmach Paula Thomasa Andersona.

Estelle Harris (ur. 1928). Amerykańska aktorka komediowa. Wybrane filmy: Dawno temu w Ameryce (reż. Sergio Leone), To jest moje życie (reż. Nora Ephron), Morska przygoda (reż. Martha Coolidge).

Anne Heche (ur. 1969). Amerykańska aktorka. Znana m.in. z filmów: Pod presją (reż. Brian Gibson), Gdyby ściany mogły mówić (reż. Nancy Savoca, Cher), Sześć dni, siedem nocy (reż. Ivan Reitman), Donnie Brasco (reż. Mike Newell).

Duncan Henderson (ur. 1949, niektóre źródła podają rok 1950). Amerykański producent. Wystąpił także w melodramacie „Za wcześnie umierać” (reż. Joel Schumacher).

Paul Herman (ur. 1946). Amerykański aktor. Wybrane role: Pewnego razu w Ameryce (reż. Sergio Leone), Noc jest naszą własnością (reż. James Gray), Szalone serce (reż. Scott Cooper).

Jan Hesse (ur. 1938). Operator. Twórca zdjęć do filmów fabularnych, dokumentalnych i etiud.

Howard Hesseman (ur. 1940). Amerykański aktor. Niektóre filmy: Słoneczni chłopcy (reż. Herbert Ross), Więzienie hrabstwa Jackson (reż. Michael Miller), Srebrne Niebo (reż. Rosemary Rodriguez).

Dwayne Hickman (ur. 1934). Amerykański aktor. Niektóre filmy: Grona gniewu (reż. John Ford), Kapitan Eddie (reż. Lloyd Bacon), Mój pies Rusty (reż. Lew Landers) – i kilka kolejnych filmów o Rustym.

Marva Hicks (ur. 1956). Amerykańska piosenkarka i aktorka. Wybrane filmy: Terytorium wroga (reż. Peter Manoogian), Obcy naród: ciało i dusza (reż. Kenneth Johnson), Star Trek: Voyager (twórcy: Rick Berman, Michael Piller, Jeri Taylor).

Renate Holm (ur. 1931). Niemiecko-austriacka aktorka i śpiewaczka operowa. Niektóre filmy: Parada hitów (reż. Erik Ode), Operator telefoniczny (reż. Carl-Heinz Schroth), Parada Wielkich Gwiazd (reż. Paul Martin).

Georgia Holt (właśc. Jackie Jean Crouch, ur. 1926). Amerykańska piosenkarka, aktorka, modelka. Matka piosenkarki i aktorki Cher.

Bo Hopkins (ur. 1942). Amerykański aktor. Wybrana filmografia: Dzika banda, Ucieczka gangstera (reż. Sam Peckinpah), Most na Renie (reż. John Guillermin), Amerykańskie graffiti (reż. George Lucas), Midnight Express (reż. Alan Parker), Aniołki Charliego (twórcy: Ivan Goff, Ben Roberts), Dynastia (twórcy: Richard & Esther Shapiro).

Jan Hryniak (ur. 1969). Reżyser, aktor, scenarzysta. Wystąpił m.in. w Kiler-ów 2-óch (reż. Juliusz Machulski) i wyreżyserowanym przez siebie Zenku. Reżyserował też m.in.: Przystań, Miasto długów, Tatuśków.

Marsha Hunt (ur. 1917!). Amerykańska aktorka. Niektóre filmy: Duma i uprzedzenie (reż. Robert Z. Leonard), Komedia ludzka (reż. Clarence Brown), Johnny poszedł na wojnę (reż. Dalton Trumbo).

William Hurt (ur. 1950). Amerykański aktor i producent. Wystąpił m.in. w Odmiennych stanach świadomości (reż. Ken Russell), Dzieciach gorszego Boga (reż. Randa Haines), Telepasji (reż. James L. Brooks), Żarze ciała, Przypadkowym turyście (reż. Lawrence Kasdan), Historii przemocy (reż. David Cronenberg).

Gregory Itzin (ur. 1948). Amerykański aktor. Wybrane filmy: 24 godziny (reż. Kiefer Sutherland i in.), Czy leci z nami pilot? (reż. Jim Abrahams, Jerry i David Zucker), Mali żołnierze (reż. Joe Dante), Lincoln (reż. Steven Spielberg).

Just Jaeckin (ur. 1940). Francuski scenarzysta i reżyser. Niektóre filmy: Madame Claude, Ostatni romantyczny kochanek, Gwendoline.

Jossara Jinaro (ur. 1973). Amerykańska aktorka. Znana głównie z serialu „Ostry dyżur” (twórca: Michael Crichton).

Pat John (ur. 1953). Kanadyjski aktor. Znany głównie z serialu „The Beachcombers” (twórcy: Marc Strange, Lynn Susan Strange), w którym występował 19 lat.

David M. Jones (ur. 1948). Amerykański twórca efektów specjalnych. Najbardziej znany z efektów w filmach: Gwiezdne wojny (reż. George Lucas), Bliskie spotkania trzeciego stopnia (reż. Steven Spielberg), Obcy 3 (reż. David Fincher), Żołnierze kosmosu (reż. Paul Verhoeven), Powrót Batmana (reż. Tim Burton), Air Force One (reż. Wolfgang Petersen), Polowanie na Czerwony Październik (reż. John McTiernan).

L.Q. Jones (właśc. Justice Ellis McQueen Jr, ur. 1927). Amerykański aktor. Wybrane filmy: Ballada o Cable’u Hogue’u, Dzika banda, Major Dundee, Pat Garret i Billy Kid, Strzały o zmierzchu (reż. Sam Peckinpah), Kasyno (reż. Martin Scorsese), Maska Zorro (reż. Martin Campbell), Patriota (reż. Dean Semler).

Leslie Jordan (ur. 1955). Amerykański aktor. Niektóre filmy: John, Georgie i cała reszta (twórcy: Linda Bloodworth-Thomason, Harry Thomason), Will i Grace (Para nie do pary, reż. James Burrows), Służące (reż. Tate Taylor).

Věra Jordánová (ur. 1928). Czeska aktorka i reżyserka. Jej niektóre filmy: Jak Kuba został młynarzem, Kobieta z obrazka, Karkonoskie baśnie.

Cd. - 6 stycznia.