"Ważne jest, by nigdy nie przestać pytać. Ciekawość nie istnieje bez przyczyny. Wystarczy więc, jeśli spróbujemy zrozumieć choć trochę tej tajemnicy każdego dnia. Nigdy nie trać świętej ciekawości. Kto nie potrafi pytać, nie potrafi żyć" stwierdził Albert Einstein. Tak, wielkość naukowca czy filozofa poznaje się po właściwie zadanych pytaniach, a niekoniecznie po udzielonych odpowiedziach. Postęp w dziedzinie odkrywania tajników wiedzy polega na pytaniu o to, czego sobie nie uświadamiamy. Dlatego tylko na pozór paradoksalnie brzmi stwierdzenie José Saramago, że "nieprzeliczona liczba odpowiedzi oczekuje na swe pytania." To znaczy, że najpierw została udzielona odpowiedź, potem postawiliśmy pytanie. Bo badacz nie jest kreatorem świata, tylko jego odkrywcą i kodyfikatorem. Czyż np. zasady dynamiki nie istniały przed ich sformułowaniem a mięta nie posiadała właściwości leczniczych, zanim je odkryto?
Dlaczego o tym piszemy? Zbliża się Dzień Dziecka. Obliczono, że przedszkolak zadaje średnio 437 pytań dziennie, co daje znacznie ponad 105 000 pytań rocznie (zob. poz. 1 w bibliografii; o pytaniach uczniów klas początkowych poczytamy w artykule z poz. 2). Do dziecięcej ciekawości nawiązują poeci piszący dla młodego odbiorcy, np. Joanna Papuzińska w „Pytaniach" czy Małgorzata Borkowska w uroczym wierszyku "Tysiące pytań". Bo któż - oprócz najmłodszych - zastanawiałby się, czy można zrobić dziurę w wodzie? A oto "Pytanie" Jana Twardowskiego:
"Co to jest para wodna?
Tylko umysł dziecka
jak źrebak szybki
odpowiedział od razu:
- Dwie małe rybki"
Dorośli też pytają. Kolejne, poważne "Pytania" wspomnianego poety:
"Gdzie się prawda zaczyna a gdzie się rozum kończy
gdzie miłość między nami a gdzie już cierpienie?"
O miłość pytają Konstanty Ildefons Gałczyński w "Rozmowie lirycznej" i Jan Lechoń w „*** [Pytasz, co w moim życiu...]”. Filozoficzne rozważania snuje Wisława Szymborska w „Pytaniach zadawanych sobie”. Podobne obserwacje prowadzą o. Andrzeja Madeja do odmiennych wniosków - do... redukcji pytań, których mnogość zamienia na nieustanne zaskoczenie - zachwycenie:
"mogło mnie na świecie nie być
dlaczego istnieję
pytam
zdumiony
miłością"
Bo droga do zdobycia wiedzy dla każdego inna. Niektórych prowadzi przez gęstwinę pytań. Innych przez iluminacje zdarzeń. Są też nieliczni, którym od razu darmo dano opokę pewności. Pytanie - zadziwienie wyraża Jonasz Kofta w "Kiedy się dziwić przestanę":
"Kiedy się dziwić przestanę (...)
Swe ostatnie, niemądre pytanie
Nie zadane, w połowie przerwę (...)
Lżej mi będzie i łatwiej bez tego
Ścichną szczęście i bóle wyśmiane
Bo nie spytam już nigdy - dlaczego? (...)
Kiedy się dziwić przestanę
Będzie po mnie."
Z nieskrywaną sympatią patrzy w „Ptakach-pytakach" na szukającą odpowiedzi (czy raczej sensu!) młodzież:
”Ptaki pytaki
Głupie pingwiny
Z dziobem otwartym na oścież
Takich rzucają
Mądre dziewczyny
Jak Cezar rzucił kości (…)
Poznacie ich po dobrych chęciach
Serio podejściu do tematu
Po tym że mają głos pisklęcia
Że uciekają z rezerwatów
Ptaki pytaki
Brzydkie kaczątka
Którym łatwizna obrzydła
Kiedyś się pewnie
Dodziobią wątku
Wtedy urosną im skrzydła
Potem
Się wzbiją
Ponad głowami
Innych pożółkłych z zazdrości
Tych którzy pytań
Nie zadawali
I skrzydła im nie urosły"
Piękne! Zakończymy "dydaktyczną" poradą Einsteina:
"Większość nauczycieli traci czas na zadawanie pytań, które mają ujawnić to, czego uczeń nie umie, podczas gdy nauczyciel z prawdziwego zdarzenia stara się za pomocą pytań ujawnić to, co uczeń umie lub czego jest zdolny się nauczyć"
i zwierzeniem wybitnego polityka - Daga Hammarsjölda („Drogowskazy”):
"Nie wiem, co albo kto postawił pytanie. Nie wiem, kiedy zostało postawione. Nie pamiętam, żebym dawał na nie odpowiedź. Ale jednego razu komuś czy czemuś odpowiedziałem "t a k". Od tej chwili wywodzi się moja pewność, że istnienie jest pełne sensu".
Bibliografia
1. Ile pytań może zadać przedszkolak?, "Wiadomości Uczelniane Politechniki Opolskiej [online], dostęp: https://wu.po.opole.pl/ile-pytan-moze-zadac-przedszkolak/ [15 maja 2023]
2. Dominika Depta-Marel, Pytanie jako przemiana - analiza dziecięcych pytań, "Edukacja Wczesnoszkolna" 2018/2019, nr 3, s. 22-34
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz