Książki (nie)zapomniane - „Prawdziwa siła nie czyni wrzawy, ona jest i działa. Prawdziwa etyka zaczyna się tam, gdzie milkną słowa”

„Życie” (Die Lehre der Ehrfurcht vor dem Leben) ALBERTA SCHWEITZERA (1875-1965). Malutka książeczka. Niespełna 70 stron. Zawiera podstawy etyki czci dla życia i zbiór myśli z innych dzieł, wybranych przez samego autora (m.in. z autobiografii - TUTAJ) i spisanych w gabońskim Lambaréné.

Sześć tekstów. Pierwszy - „Problem etyki w wyższym stadium rozwoju myśli ludzkiej” – to odczyt wygłoszony we Francuskiej Akademii Nauk, 20 października 1952 roku. Łączy myśl Wschodu i starożytnej Grecji z filozofią Zachodu. Tematycznie oscyluje wokół definicji działania etycznego i pojęć mu towarzyszących: ofiarności, życzliwości, poszanowania życia będącego synonimem etycznej zasady miłości. Kolejny - „Kultura etyczna” – przynosi uwagi o odpowiedzialności. Dwa następne - „Stosunek człowieka do człowieka” i „Stosunek człowieka do stworzenia” – rozszerzają zasięg działania etycznego na wszystko, co żyje. Wreszcie ostatnie teksty - „Pokój czy wojna atomowa” oraz „Zaniechać niehumanitarnego sposobu myślenia! Zaniechać zbrojeń atomowych!” – stanowią żarliwy apel o porzucenie przemocy w stosunkach międzyludzkich.

Schweitzer to jedna z tych osób, które można by nazwać sumieniem świata. Wszystko, co o nim napiszemy, może okazać się za małe. Dlatego oddamy głos jemu samemu. Oto kilka cytatów. Ku rozważeniu. Ku medytacji.

„Prawdziwa siła nie czyni wrzawy, ona jest i działa. Prawdziwa etyka zaczyna się tam, gdzie milkną słowa.”

„Ten, kto zamierza czynić dobro, nie może oczekiwać, iż ludzie będą mu usuwać kamienie z drogi, ale musi być przygotowany na to, że mu będą je rzucać na drogę.”

„Tak jak fala nie może istnieć sama dla siebie, lecz stale uczestniczy w falowaniu oceanu, tak nie możemy przeżyć naszego życia wyłącznie dla samych siebie, lecz zawsze tylko we współprzeżywaniu otaczającego nas życia.”

„Pierwszym naszym etycznym osiągnięciem jest rozszerzenie kręgu solidarności z innymi ludźmi.”

„Etyka poszanowania życia jest etyką miłości rozszerzającą się na cały wszechświat. Jest to wynikająca z przesłanek rozumowych etyka Jezusa.”

„Ten, kto ma odwagę sądzić i osądzać samego siebie, staje się lepszy.”

„Dopóki człowiek nie obejmie współczuciem wszystkich żywych stworzeń, dopóty on sam nie będzie mógł żyć w pokoju.”

„Istotą dobra jest życie utrzymać, życiu sprzyjać, życie wznosić na jego najwyższy stopień. Istotą zła jest życie unicestwiać, życiu szkodzić, a także życie hamować w jego rozwoju.”

„Wydawało mi się niepojęte, że w wieczornej modlitwie mam się modlić tylko za ludzi. Dlatego, gdy moja matka pomodliła się ze mną i obdarzyła pocałunkiem na dobranoc, po kryjomu odmawiałem jeszcze dodatkową ułożoną przez siebie modlitwę za wszystkie stworzenia: Kochany Boże, chroń i błogosław wszystko, co oddycha, zachowaj od wszelkiego zła i daj spokojny sen.”

Albert Schweitzer, Życie, przeł. Jerzy Piechowski, słowo wstępne G. Goetting, Warszawa 1974 (sygn. cz LV-6/5 d).