środa, 19 lutego 2020

Kącik Maturzysty - 128: Jukstapozycja. Paronimy

Ćwiczenie 1
Co to jest „jukstapozycja”?

Ćwiczenie 2
Jaka forma jest poprawna: "pełny" czy "pełen"?

Ćwiczenie 3

Paronimy to wyrazy, które ze względu na podobieństwo brzmienia, budowy lub pisowni, są ze sobą mylone i często używane zamiast właściwych, np. adaptować (dostosować, przystosować) – adoptować (przysposobić), efektywny (skuteczny) – efektowny (zwracający na siebie uwagę).
Wyjaśnij znaczenia paronimów: apostrof – apostrofa, batut – batuta, bynajmniej – przynajmniej, formować - formułować, hospitacja – hospitalizacja, juwenalia - juwenilia, konserwacja – konwersacja, konserwatorium - konwersatorium, kulturalny – kulturowy, pośledni - pośredni, sanator – senator, ułamek – ułomek, wapń – wapno, zamieszkały - zamieszkany.
 Odpowiedzi

Ćwiczenie 1
Inna nazwa – „zestawienie”. To stałe powiązanie dwóch lub więcej wyrazów zachowujących samodzielność gramatyczną i znaczeniową, ale wspólnie tworzących nową jednostkę znaczeniową, np. konik polny, babie lato.

Ćwiczenie 2

Na ogół wyrazy można stosować zamiennie. Tak dzieje się, gdy stoją w pozycjach orzecznika lub rozwiniętej przydawki po rzeczowniku, np. Postawił przed sobą kubek pełny (pełen) wody. Jednak lepiej nie stosować formy pełen jako przydawki, gdy nie jest rozwinięta własnym dopełnieniem lub gdy stoi przed rzeczownikiem; forma poprawna brzmi więc np. Postawił przed sobą pełny kubek (wyjaśnienie wg: Słownik Języka Polskiego - TUTAJ).

Ćwiczenie 3
Apostrof – znak graficzny w kształcie przecinka, umieszczany w górnym indeksie (‘). 
Apostrofa - figura retoryczna; bezpośredni zwrot do osoby, bóstwa, idei, wydarzenia, pojęcia lub przedmiotu.

Batut – trampolina.
Batuta – przyrząd dyrygenta orkiestry.

Bynajmniej – partykuła wzmacniająca przeczenie zawarte w wypowiedzi.
Przynajmniej - partykuła wyznaczająca minimalny, możliwy do zaakceptowania przez mówiącego zakres czegoś.

Formować - nadawać kształt.
Formułować - definiować, nazywać.

Hospitacja – obserwacja lekcji przez dyrektora, innych nauczycieli, wizytatorów.
Hospitalizacja – umieszczenie osoby chorej w szpitalu.

Juwenalia - święto studentów.
Juwenilia - wczesne utwory, wczesna twórczość pisarza.

Konserwacja - 1. zabiegi mające na celu utrzymanie czegoś (np. przedmiotów) w dobrym stanie. 2. przetwarzanie żywności w celu nadania jej większej trwałości.
Konwersacja – rozmowa.

Konserwatorium - wyższa szkoła muzyczna,
Konwersatorium - rodzaj zajęć w szkole wyższej.

Kulturalny – posiadający ogładę, obycie.
Kulturowy - związany z kulturą (całokształtem duchowego i materialnego dorobku ludzkości).

Pośledni - gorszy od innych tego samego rodzaju.
Pośredni - 1. niedotyczący czegoś bezpośrednio; 2. w porównaniu z dwiema rzeczami, dwoma zjawiskami itp.: mający niektóre cechy wspólne im obu; 3. mający charakter przejściowy, znajdujący się między dwoma etapami, elementami, stopniami jakiegoś procesu, zjawiska itp.

Sanator – przedstawiciel sanacji (obozu zwolenników Józefa Piłsudskiego w międzywojennej Polsce).
Senator – deputowany, parlamentarzysta.

Ułamek – termin matematyczny.
Ułomek – fragment.

Wapń – pierwiastek chemiczny.
Wapno – związek będący spoiwem w budownictwie.

Zamieszkały – mieszkający gdzieś na stałe.
Zamieszkany - taki, w (na) którym ktoś mieszka, żyje.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz