„To, co zowiem różą, pod inną nazwą równie by pachniało…”

Niebawem wspomnienie św. Walentego. Ponieważ patronuje epileptykom i zakochanym, dziś skupimy się na tych drugich. Przypomnimy nieśmiertelny cytat z Romea i Julii (Akt II, sc. 2) Williama Shakespeare’a. Oryginał i cztery tłumaczenia: Józefa Paszkowskiego, Jerzego Stanisława Sity, Stanisława Barańczaka i Macieja Słomczyńskiego. Jeśli ktoś chciałby poczynić własne ćwiczenia translatoryczne, zapraszamy do biblioteki, bo mamy wszystkie wspomniane przekłady.

O Romeo, Romeo! wherefore art thou Romeo?
Deny thy father and refuse thy name;
Or, if thou wilt not, be but sworn my love,
And I'll no longer be a Capulet. (…)
Tis but thy name that is my enemy;
Thou art thyself, though not a Montague.
What's Montague? it is nor hand, nor foot,   
Nor arm, nor face, nor any other part
Belonging to a man. O, be some other name!
What's in a name? that which we call a rose
By any other name would smell as sweet;
So Romeo would, were he not Romeo call'd,
Retain that dear perfection which he owes
Without that title. Romeo, doff thy name,
And for that name which is no part of thee
Take all myself.

(źródło)

Romeo! Czemuż ty jesteś Romeo!
Wyrzecz się swego rodu, rzuć tę nazwę!
Lub jeśli tego nie możesz uczynić,
To przysiąż wiernym być mojej miłości,
A ja przestanę być z krwi Kapuletów. (…)
Nazwa twa tylko jest mi nieprzyjazna,
Boś ty w istocie nie Montekim dla mnie.
Jest-że Monteki choćby tylko ręką,
Ramieniem, twarzą, zgoła jakąkolwiek
Częścią człowieka? O! weź inną nazwę!
Czymże jest nazwa? To, co zowiem różą,
Pod inną nazwą równie by pachniało;
Tak i Romeo bez nazwy Romea
Przecież by całą swą wartość zatrzymał.
Romeo! porzuć tę nazwę, a w zamian
Za to, co nawet cząstką ciebie nie jest,
Weź mię, ach! całą!

(Szekspir W., Romeo i Julia, przeł. Józef Paszkowski, sygnatury: 57008, 134914)

Romeo!
O Romeo –
czemu ty nim jesteś?!
Wyrzecz się ojca i zmień swoje imię,
lub jeśli nic chcesz –
przysięgnij jedynie,
że będziesz wierny memu miłowaniu,
 a ja zapomnę siebie... (…)
Jedynie imię twoje jest mi wrogie.
Ty jesteś sobą;
nawet gdybyś nie był żadnym Montekim!
O, zmień to imię.
Kimże jest - Monteki?!
Nie ramieniem,
nie stopą,
ręką
ani twarzą –
żadną cząstką człowieka!
Cóż ci po imieniu?
Powiedz –
czy róża, nazwana inaczej,
mniej słodko pachnie?
Podobnie Romeo –
choć zmieni imię, utrzyma swój kształt
doskonały.
Romeo, porzuć to imię:
w zamian weź
mnie.
Twoje imię nie jest cząsteczką
ciebie!

(Szekspir W., Romeo i Julia, przeł. Jerzy Stanisław Sito, sygnatura: 64892)

Romeo! Czemuż ty jesteś Romeo?
Wyrzecz się ojca i odrzuć nazwisko,
Lub, jeśli nie chcesz, powiedz, że mnie kochasz,
A ja wyrzeknę się swojego rodu. (…)
Tylko nazwisko twoje jest mi wrogiem.
Ty jesteś sobą - nie żadnym Montecchim.
Cóż jest Montecchi? To nie dłoń, nie stopa,
Nie twarz, nie ramię - nie człowiecze ciało.
O, zmień nazwisko, nazwij się inaczej!
Cóż znaczy nazwa? To, co zwiemy różą,
Pod inną nazwą nie mniej by pachniało.
Tak i Romeo, gdyby się nazywał
Inaczej, byłby wciąż tym samym cudem.
Romeo, odrzuć nazwisko, a za ten
Dźwięk, który nie jest nawet cząstką ciebie,
Weźmiesz mnie całą.

(Szekspir W., Romeo i Julia, przeł. Stanisław Barańczak, sygnatura: 132533)

Romeo! Czemu ty jesteś Romeo?
Zaprzyj się ojca i wyrzecz imienia
Lub, jeśli nie chcesz, miłość mi przysięgnij,
A ja wyrzeknę się krwi capuletów. (…)
Jedynie imię twe jest moim wrogiem. –
Ty jesteś sobą, nie jesteś Montekim,
Co to Monteki? Nie jest przecież ręką,
Twarzą ni żadną inną częścią ciała
Ludzkiego. O, weź sobie inne imię!
Czymże jest imię? To co zwiemy różą,
Słodko pachniałoby pod każdym innym
Imieniem. Także i Romeo, gdyby
Nie nosił wcale imienia Romeo,
Zachowałby swą drogą doskonałość
Bez niego. - Odrzuć swe imię, Romeo,
A za to imię, które nic jest tobą,
Zabierz mnie całą.

(Szekspir W., Romeo i Julia, przeł. Maciej Słomczyński, sygnatury: 100071, cz DI-2/18 a)