Literackie podróże w czasie

W bieżącym roku mija 110. rocznica opublikowania "Władcy czasu" Antoniego Langego, 70. rocznica "I uderzył grom" Ray’a Bradbury’ego oraz 65. rocznica "Dzienników gwiazdowych" Stanisława Lema. Czwarty wymiar. Czy jest ktoś, kogo nie interesują (literackie) podróże w czasie? Nie tylko najsławniejszym "Wehikułem czasu" Herberta George’a Wellsa. Chronomocja może odbywać się z pomocą hibernacji, magicznych przedmiotów (jak np. w "Małgosi contra Małgosi" Ewy Nowackiej), wehikułu (np. zmieniacza czasu w cyklu o "Harrym Potterze" Joanne K. Rowling). Jej elementy znajdujemy w wielu utworach, np. w "Opowieści wigilijnej" Charlesa Dickensa, "Mary Poppins" Pameli L. Travers, "Godzinie pąsowej róży" Marii Krüger. Najstarszy tekst o tej tematyce, to (chyba) "Somnium Scipionis" Cycerona. A oto jeszcze kilka utworów (poza wyżej wymienionymi) z tym motywem.

Isaac Asimov, Koniec wieczności (The End of Eternity). Andrew Harlan należy do organizacji Wieczność, istniejącej poza czasem, której celem jest wprowadzanie kosmetycznych zmian w dziejach ludzkości - przeszłych, współczesnych i przyszłych. W tym celu podróżuje w czasie. Jego stosunek do pracy zmienia się, gdy poznaje No - kobietę z przyszłości, a która nie zaistnieje, jeśli on spełni, co do niego należy…

Stanisław Lem, Powrót z gwiazd. Hal Bregg - wraz z załogą statku „Prometeusz” – powraca z międzygwiezdnej wyprawy. Czas kosmiczny różni się od ziemskiego, więc ich powrót nikogo nie interesuje. Minęło bowiem ponad 120 lat od rozpoczęcia wyprawy. Ziemianie bardzo się zmienili. Żyją w dobrobycie i są niezwykle łagodni. Nie interesują ich już niebezpieczne kosmiczne loty… (sygn. 176937).

Louis-Sébastien Mercier, Rok 2440. Marzenie, jeśli kiedykolwiek jakieś było (L'An 2440, rêve s'il en fut jamais). Pewien mieszkaniec Paryża doby oświecenia budzi się w roku 2440. Co tam zastaje? Rzeczywistość lepszą od tej, w której żył do tej pory…

Andre Norton (Alice Mary Norton), Handlarze czasu (The Time Traders). Ross Murdock jest najinteligentniejszym z agentów mających na celu odkrycie źródeł technologicznej przewagi Rosjan w trakcie prowadzonej przez nią ziemnej wojny. A przyczyny sukcesów przeciwnika tkwią w… odległej przeszłości, czyli w wiedzy dawnej cywilizacji. Rosjanie odkryli ją podczas jednej z podróży w czasie…

Antoni Słonimski, Torpeda czasu. Powieść fantastyczna. Rok 2123. Profesor Pankton konstruuje maszynę służącą do podróży w czasie i wyrusza w przeszłość, do epoki przednapoleońskiej. Jego celem jest między innymi zapobieżenie wojnom prowadzonym przez Bonapartego. Udaje mu się to, ale nie w pełni. W podróży powrotnej rozpływa się w nicości, czyli… nigdy go nie było! (Sygn. 42840).

Mark Twain, Jankes na dworze króla Artura (Connecticut Yankee in King Arthur's Court). Hank Morgan został mocno uderzony w głowę, a po dojściu do siebie znajduje w nowej (dawnej!) rzeczywistości, czyli w epoce panowania króla Artura. Usiłując zmodernizować przeszłość, staje się publicznym wrogiem…  

Johan Herman Wessel, Anno 7603. Sztuka teatralna. Komedia, której głównymi bohaterami są Leander i Julia. Żyją w świecie, w którym całkowicie zmieniono role społeczne. Na przykład mężczyźni zajmują się domem, a kobiety służą w wojsku. Wynika z tego wiele nieoczekiwanych sytuacji…

Może kiedyś zaprezentujemy filmy o podobnej tematyce? Ale raczej nie, bo któż nie zna "Terminatora" (reż. James Cameron), "Highlandera" ("Nieśmiertelnego", reż. Russel Mulcahy), "Powrotu do przyszłości" (reż. Robert Zemeckis)? No, może mniej znane są przeurocze "Piękności nocy" (reż. René Clair, TUTAJ).