7 kwietnia będziemy świętować Światowy Dzień Zdrowia (World Health Day).
Choroba, brak pełnej sprawności, cierpienie. Zmaga się z nimi niejedna postać literacka. Wystarczy wspomnieć "Oskara i panią Różę" Erica-Emmannuela Schmitta, "Lot nad kukułczym gniazdem" Kena Keseya, "Tajemniczy ogród" Frances Hodgson Burnett, "Niecierpliwość serca" Stefana Zweiga, "Heidi" Johanny Spyri, "Spotkanie nad morzem" Jadwigi Korczakowskiej. Z prezentowanych przez nas na tym blogu - na przykład "Salę nr 6" Antona Czechowa (TUTAJ), "Ślepców" Maurice'a Maeterlincka (TUTAJ), "Szklaną menażerię" Tennessee Williamsa (TUTAJ), "Symfonię Pastoralną" André Gide'a (TUTAJ), "Tajemniczy szyfr" Nancy Faulkner (TUTAJ), "Con amore" Krystyny Berwińskiej (TUTAJ), nieśmiertelne "Love story" Ericha Segala (TUTAJ). Także wspaniały pod względem stylistycznym dokument "Więksi niż miłość" Dominique'a Lapierre'a (TUTAJ), przedstawiający epopeję walki z AIDS.
Temat zdrowia i choroby pojawiał się już w literaturze średniowiecza. Przykłady? "Antigameratus", "Antipokras", "Versus de mensibus". Renesans dodał kolejne. Oto kilka: "O ziołach i mocy ich" Stefana Falimirza, "Do doktora", "Na zdrowie", "O doktorze Hiszpanie" Jana Kochanowskiego, "Medicina" oraz "O doktorach medyckich" Jana z Kijan, "Wizerunk własny żywota człowieka poczciwego" Mikołaja Reja, w którym autor wspomina, że "obżarstwo więcej zabija niż miecz". Kilka utworów o medycznej tematyce przynoszą barokowe "Moralia" Wacława Potockiego ("Naprzód zdrowie, potym uroda, trzecie bogactwo"; "łusty brzuch nie rodzi subtelnego konceptu"; "Przeciwne rzeczy przeciwnymi leczą").
Oświecenie lubiło nauczać (pouczać?) i piętnować wady. Nie dziwią więc takie utwory: "Pijacy" Franciszka Bohomolca, "Człowiek i zdrowie" Ignacego Krasickiego, "Oda IV: Do pijaków" Adama Naruszewicza.
Kolejne epoki również nie stroniły od tematyki zdrowotnej. Oto kilka tekstów: "Brudasek" Teofila Lenartowicza, "Gorzałka" Adolfa Dygasińskiego, nowele Elizy Orzeszkowej, Bolesława Prusa, "Z chałupy" Jana Kasprowicza, "Zdrowie" Leopolda Staffa. Wielkie powieści: "Ludzie bezdomni" Stefana Żeromskiego (TUTAJ) i "Granica" Zofii Nałkowskiej.
Sporo tej tematyki w literaturze dla dzieci i młodzieży, ujętej najczęściej w dydaktyczną formę i nierzadko z bohaterem zwierzęcym, np. "Chory kotek" Stanisława Jachowicza, "Komedia przy myciu" Marii Konopnickiej, "Brudas", "Żołądek" Jana Brzechwy, "Brudasek", "Tu mydło, tam gąbka" Ewy Szelburg-Zarembiny, "Chory kotek", "Chory nosorożec", "Chory żuczek" Wandy Grodzieńskiej...
Wreszcie czasy nowe i najnowsze. Powstają kolejne interesujące utwory, np. "Obłęd" Jerzego Krzysztonia, "Reszta świata" Marii Nurowskiej, "Poczwarka" Doroty Terakowskiej...
Wymieniłyśmy sporo utworów. Gdyby jednak pozostał niedosyt, można zajrzeć do pozycji, w których znajdziemy jeszcze więcej przykładów. Są to:
Beata Fingas-Śniegoń, Chory kotek i chora Urszulka. W kręgu problematyki chorób i niepełnosprawności w polskiej literaturze dla dzieci do 1939 roku, "Guliwer" 2021, nr 1, s. 9-23.
Krystyna Rózga, Motyw choroby w literaturze dziecięcej i młodzieżowej, "Guliwer" 2021, nr 1, s. 24-30.
Cezary Stypułkowski, Motywy kultury zdrowotnej w literaturze polskiej, Kraków 2002. ISBN 8373081372 (sygn. 164581).
Marzenna Zaorska, Kategorie poważnej choroby i niepełnosprawności w Nowym Testamencie - percepcja istoty oraz wymiary interpretacji, "Szkoła Specjalna" 2018, nr 1, s. 21-32.
Alina Zielińska, Z chorobą można żyć, "Guliwer" 2021, nr 1, s. 79-81.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz