Czy znikną ze szkoły biologia, chemia, geografia, fizyka jako osobne przedmioty? Czy idea integracji przedmiotów przyrodniczych jest słuszna? Trwa dyskusja. A my dziś przypomnimy kilka szacownych (ze względu na wiek) książek o tej tematyce. W porządku chronologicznym, czyli od najstarszych.
Mieczysław Baranowski (1851-1898), popularyzator przyrody, pedagog, wydał „Specyalną metodykę nauk przyrodniczych w szkole ludowej, obejmującą specyalną metodykę historii naturalnej i fizyki” pod koniec XIX wieku. We wstępie pisze:
„Plan nauki szkół ludowych wszelkiej kategorii, wydany przez c.k. Radę Szkolną Krajową rozporządzeniem z dnia 15. maja 1875 (…) w następujący sposób określa zadania nauki historyi naturalnej:
- „Celem nauki historyi naturalnej jest: 1. wzbudzić w dzieciach ciekawość i zamiłowanie do zajmowania się przyrodą; 2. zaznajomić je z najzwyklejszymi płodami natury; 3. tudzież z budową ciała ludzkiego; 4. i zasadami zachowania zdrowia.”
Następnie podaje kolejne wymagania. Nauki przyrodnicze kształcą: uczucia religijne, estetyczne i patriotyczne. Jak i dlaczego przyroda „jest dla dziatwy nauczycielką różnych cnót”? Kto przeczyta pięćdziesięciostronicową książeczkę, ten się dowie.
Mieczysław Baranowski, Specyalna metodyka nauk przyrodniczych w szkole ludowej, obejmująca specyalną metodykę historii naturalnej i fizyki, Lwów 1893 (ZS 32902).
„Woda i las – to największe ozdoby naszego krajobrazu. Strumyk, szemrzący u stóp pochylonych nad nim starych wierzb lub olch dodaje nieopisanego uroku miejscowości, która bez niego wydawałaby się mniej ożywiona i wesoła. Miły chłód, wiejący z lasu, ciągnie do niego w skwarny dzień letni i ludzi, i zwierzęta. A ileż to stworzeń znajduje w lesie bezpieczną kryjówkę!” Tak zaczyna się urocza książka „Nasz las i jego mieszkańcy” Bohdana Dyakowskiego. Ponad 270 stron, czarno-białe, piękne ryciny, tekst znawcy i miłośnika przyrody napisany naprawdę z sercem.
B. Dyakowski, Nasz las i jego mieszkańcy, rys. F. Jabłczyński i inni, wyd. 4, Warszawa 1923 (sygn.14205).
B. Dyakowski, Nasz las i jego mieszkańcy, rys. i okł. wykonał K. Mackiewicz, wyd. 5, Warszawa 1931 (sygn. 12999, 21359).
Bohdan Dyakowski (1864-1940) to znana postać. Biolog i popularyzator wiedzy przyrodniczej, współzałożyciel Ligi Ochrony Przyrody. Mamy kilka jego książek, m.in. trzyczęściowy „Atlas państwa zwierzęcego”. Każda część liczy około 100 stron, nawet mniej. Treść opatrzona jest pięknymi czarno-białymi, ale także licznymi barwnymi ilustracjami. Książka opiera się treściowo na publikacji Kurta Lamperta (1859-1918).
B. Dyakowski (oprac.), Atlas państwa zwierzęcego. Cz. 1, Zwierzęta ssące. Cz. 2, Ptaki. Cz. 3, Gady, płazy, ryby i zwierzęta bezkręgowe, wg Kurta Lamperta, wyd. 2, Warszawa, ok. 1925 (sygn. ZS 14171/1-3).
Segregacja śmieci? To już było! Na przykład w przedwojennym zbiorku „Śmietnik. Opowiadania przyrodnicze” Wandy Haberkantówny (1871-1930), przyrodniczki i autorki prac metodycznych z zakresu nauczania przyrody. Tytuły krótkich opowiadań: „Antek śmieciarz; Śmietnik na wsi; Gdzie się podział martwy ptaszek; Do broni!; Mieszkańcy pokrzywy; Matki i dzieci (części: Liczna rodzina; Owoce-pociski; Stacja balonów; Podróż na psim ogonie; Jeszcze inne sposoby), Przybysze z dalekich krain; Amatorowie nawozu; Nocne duchy śmietnika”. Jeszcze nigdy śmietnik nie odkrył tylu tajemnic!
Wanda Haberkantówna, Śmietnik. Opowiadania przyrodnicze, wyd. 4 uzup., Lwów, Warszawa 1928 (sygn. 12985).
„Dziwy przyrody” Ellisona Hawksa (1889-1971), popularyzatora nauki, to wartościowe, kompleksowe ujęcie wielu zagadnień. 250 stron, czarno-białe ryciny, dziesięć rozdziałów z podrozdziałami, czyli: Ziemia jako planeta (pomiary i „wymiary” Ziemi); Dziwy skał (wiek Ziemi, pojawienie się człowieka); Natura w roli niszczyciela (denudacja atmosferyczna, rzeczna, lodowcowa, osuwiskowa i morska); Najwyższe góry (wnętrze Ziemi, Himalaje, Kilimandżaro); Trzęsienia Ziemi (przyczyny i skutki, najsławniejsze kataklizmy); Wulkany czynne i wygasłe (np. Wezuwiusz, Etna, Hawai, „Krakatoa”); Gorące źródła, gejzery i znikające wyspy (osobny podrozdział: Jezioro Asfaltowe na Trinidadzie); Płaskowyże, równiny i prerie (podrozdział: Czerwonoskórzy i bawoły); Wielkie pustynie świata; „Krater meteoryczny” w Arizonie.
Ellison Hawks, Dziwy przyrody, przeł. Feliks Rutkowski, Warszawa, 1934 [i wyd. 2 - z 1937], (sygn. ZS 5497, 14061).
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz