Zbliża się koniec roku. Życzymy radosnych chwil, ale również tego, by w tych ostatnich dniach nikomu niebezpiecznie nie "urwał się film". Dlatego dzisiaj porozmawiamy o pamięci. Najpierw krótko przypomnimy niektóre teksty kultury jej dotyczące, a dalej zaprezentujemy wybór artykułów z naszych zbiorów o tajemnicach pamięci.
 |
| źródło |
Gdy byłam dzieckiem, słyszałam piosenkę: Niezapominajki są to kwiatki z bajki / Rosną nad potokiem i zerkają okiem. Tekst niewyszukany pod względem artystycznym, ale posłuży nam do rozwinięcia wstęgi skojarzeń... To na przykład Memory (Pamięć lub Wspomnienie) - słynna partia Grizabelli z musicalu Koty (muz. Andrew Lloyd Weber, tekst Trevor Nunn), której inspiracją był wiersz Rhapsody on a Windy Night Thomasa Stearnsa Eliota. Śpiewali ją np. Elaine Paige (prawykonanie), Barbra Streisand, Céline Dion, Petula Clark, w Polsce - Zdzisława Sośnicka (piękne tłumaczenie).
Pamięć to oczywiście... pamiętniki. Wielu młodszych Czytelników kojarzy z niedawnej edukacji szkolnej Pamiętnik z powstania warszawskiego Mirona Białoszewskiego. W stronę filozofii i historii prowadzi nas Pamięć i tożsamość św. Jana Pawła II. Prozę powieściową z tym motywem reprezentuje potężne rozmiarami W poszukiwaniu straconego czasu Marcela Prousta. Nieco "lżejsze" w odbiorze (chociaż kryminały!) są Pamiętaj o Róży Ewy Ostrowskiej czy „klasyki”Agathy Christie: Rosemary znaczy pamięć (Sparkling Cyanide lub Remembered Death) oraz Słonie mają długą pamięć (Elephants can remember). O tej autorce pisałyśmy TUTAJ. Nie pomińmy też mitologicznej Mnemozyne! Amnezja jest natomiast tematem dwóch popularnych powieści: Znachor Tadeusza Dołęgi-Mostowicza i Tożsamość Bourne'a Roberta Ludluma.
Pamięć to oczywiście... pamiętniki. Wielu młodszych Czytelników kojarzy z niedawnej edukacji szkolnej Pamiętnik z powstania warszawskiego Mirona Białoszewskiego. W stronę filozofii i historii prowadzi nas Pamięć i tożsamość św. Jana Pawła II. Prozę powieściową z tym motywem reprezentuje potężne rozmiarami W poszukiwaniu straconego czasu Marcela Prousta. Nieco "lżejsze" w odbiorze (chociaż kryminały!) są Pamiętaj o Róży Ewy Ostrowskiej czy „klasyki”Agathy Christie: Rosemary znaczy pamięć (Sparkling Cyanide lub Remembered Death) oraz Słonie mają długą pamięć (Elephants can remember). O tej autorce pisałyśmy TUTAJ. Nie pomińmy też mitologicznej Mnemozyne! Amnezja jest natomiast tematem dwóch popularnych powieści: Znachor Tadeusza Dołęgi-Mostowicza i Tożsamość Bourne'a Roberta Ludluma.
 |
| źródło |
Poezja? Motyw jest w niej obecny od antyku (Exegi monumentum Horacego, Biblia), przez kolejne epoki (np. Treny Jana Kochanowskiego), aż po współczesność, czyli np. Pokolenie [Wiatr drzewa spienia...] Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Ocalony Tadeusza Różewicza (i literatura martyrologiczna), Przesłanie Pana Cogito Zbigniewa Herberta, Gdyby Janusza Stanisława Pasierba, Pamiętajcie o ogrodach Jonasza Kofty. Słabą pamięcią odznaczał się natomiast Słoń Trąbalski Juliana Tuwima.
Pamięć jest częstym tematem filmów. Wystarczy wspomnieć ekranizację wspomnianej powieści Ludluma. Jednak szczególnie przeżyłam film, który obowiązkowo oglądaliśmy w szkole podstawowej. Wstrząsający, oparty na autentycznej biografii obraz Zapamiętaj imię swoje (reż. Siergiej Kołosow, 1974). Jego bohater - obecnie już bardzo wiekowy - żyje do dziś i 29 lipca 2016 r. witał papieża Franciszka, gdy spotkał się z byłymi więźniami KL Auschwitz.
A teraz już artykuły...
Pamięć jest częstym tematem filmów. Wystarczy wspomnieć ekranizację wspomnianej powieści Ludluma. Jednak szczególnie przeżyłam film, który obowiązkowo oglądaliśmy w szkole podstawowej. Wstrząsający, oparty na autentycznej biografii obraz Zapamiętaj imię swoje (reż. Siergiej Kołosow, 1974). Jego bohater - obecnie już bardzo wiekowy - żyje do dziś i 29 lipca 2016 r. witał papieża Franciszka, gdy spotkał się z byłymi więźniami KL Auschwitz.
A teraz już artykuły...
 |
| źródło |
Zimbardo Philip G., Johnson Robert L., Mccann Vivian, 7 grzechów pamięci, [tłum. Małgorzata Guzowska-Dąbrowska, Józef Radzicki, Ewa Czerniawska], "Charaktery" 2010, nr 11, s. 34-38
Dlaczego przypominamy sobie to, o czym chcielibyśmy zapomnieć, a zapominamy to, co chcielibyśmy pamiętać?
Siedem grzechów pamięci (według Daniela Schactera): nietrwałość, roztargnienie, blokowanie, błędna atrybucja, podatność na sugestię, tendencyjność i uporczywość.
Ich szersze omówienie znajdziemy w: Schacter Daniel L., Siedem grzechów pamięci. Jak zapominamy i zapamiętujemy, przeł. Ewa Haman, Joanna Rączaszek, Warszawa 2003. ISBN 83-06-02903-8
Dlaczego przypominamy sobie to, o czym chcielibyśmy zapomnieć, a zapominamy to, co chcielibyśmy pamiętać?
Siedem grzechów pamięci (według Daniela Schactera): nietrwałość, roztargnienie, blokowanie, błędna atrybucja, podatność na sugestię, tendencyjność i uporczywość.
Ich szersze omówienie znajdziemy w: Schacter Daniel L., Siedem grzechów pamięci. Jak zapominamy i zapamiętujemy, przeł. Ewa Haman, Joanna Rączaszek, Warszawa 2003. ISBN 83-06-02903-8
 |
| źródło |
Pąchalska Maria, Słowa bez znaczenia, "Charaktery" 2011, nr 6, s. 64-68
Język jest naszym przewodnikiem po świecie. Kiedy słowa tracą znaczenie, świat staje się dla nas nierozpoznawalny, wręcz nierealny. Pojawiają się halucynacje i urojenia.
Otępienie semantyczne, koproalalia, omamy, prozopagnozja, pamięć epizodyczna… Co to takiego? W artykule omówiono wymienione zjawiska na autentycznych przykładach. Interesująca, przerażająca lektura.
Język jest naszym przewodnikiem po świecie. Kiedy słowa tracą znaczenie, świat staje się dla nas nierozpoznawalny, wręcz nierealny. Pojawiają się halucynacje i urojenia.
Otępienie semantyczne, koproalalia, omamy, prozopagnozja, pamięć epizodyczna… Co to takiego? W artykule omówiono wymienione zjawiska na autentycznych przykładach. Interesująca, przerażająca lektura.
.jpg) |
| źródło |
Bonenberg Krystyna, Błądząc w zakamarkach pamięci, "Aura" 2012, nr 4, s. 34-35
Pamięć węchowa w znacznie większym stopniu opiera się czasowi i różni się znacznie od pamięci wzrokowej i słuchowej. Psychologowie przyjęli – z czym nie wszyscy badacze się zgadzają, że wzrok i słuch są głównymi dostarczycielami informacji o świecie wokół nas.
Dlaczego nie ma zgody naukowców w tej kwestii? Jak funkcjonuje pamięć węchowa? Jak odbieramy sygnały węchowe ze środowiska? Interesujący artykuł z literackim zakończeniem.
Pamięć węchowa w znacznie większym stopniu opiera się czasowi i różni się znacznie od pamięci wzrokowej i słuchowej. Psychologowie przyjęli – z czym nie wszyscy badacze się zgadzają, że wzrok i słuch są głównymi dostarczycielami informacji o świecie wokół nas.
Dlaczego nie ma zgody naukowców w tej kwestii? Jak funkcjonuje pamięć węchowa? Jak odbieramy sygnały węchowe ze środowiska? Interesujący artykuł z literackim zakończeniem.
 |
| źródło |
Zeibig Daniela, Pamięć absolutna, tłum. Magdalena Nowakowska, "Charaktery" 2013, nr 5, s. 74-78
Zaledwie garstka ludzi na świecie może pochwalić się pamięcią doskonałą. Osoby te świetnie pamiętają każdy szczegół ze swojego życia. Wydawałoby się, że taka superpamięć jest godna pozazdroszczenia. A jednak jest ciężarem.
Jill Price z USA pamięta dosłownie każdy dzień ze swojego życia od czasu, gdy miała pięć lat. Obrazy pojawiają się mimowolnie i bardzo utrudniają jej życie. Zwróciła się z tym problemem do doktora. Czy da się „wyleczyć” z hipertymezji?
Zaledwie garstka ludzi na świecie może pochwalić się pamięcią doskonałą. Osoby te świetnie pamiętają każdy szczegół ze swojego życia. Wydawałoby się, że taka superpamięć jest godna pozazdroszczenia. A jednak jest ciężarem.
Jill Price z USA pamięta dosłownie każdy dzień ze swojego życia od czasu, gdy miała pięć lat. Obrazy pojawiają się mimowolnie i bardzo utrudniają jej życie. Zwróciła się z tym problemem do doktora. Czy da się „wyleczyć” z hipertymezji?
 |
| źródło |
Rożek Tomasz, Pamiętać wszystko?, "Gość Niedzielny" 2016, nr 27, s. 9
[Amerykanin, Brad Williams]. Potrafi przypomnieć sobie każdy szczegół swojego życia. Gdy w jednym z wywiadów prasowych dziennikarz zapytał, co (…) robił 18 sierpnia 1965 roku, ten odpowiedział: „To była środa. Podróżując po Michigan, ja i moja rodzina zatrzymaliśmy się, by zjeść obiad. Dostałem hamburgera. Później, w miasteczku Clare, zatrzymaliśmy się na noc – motel był raczej obskurny”. Te informacje, które udało się sprawdzić, okazywały się prawdziwe.
Hipermnezja, czyli wybitna pamięć autobiograficzna. Niektórzy twierdzą, że to coś innego niż wspomniana wyżej hipertymezja. Czym się różnią? Kto przeczyta oba artykuły, zapewne się dowie. Po przeczytaniu obu na pewno nasunie się konkluzja: jak dobrze, że potrafimy zapominać!
Na ten sam temat także: McGaugh James L., LePort Aurora, Jakby to było wczoraj, "Świat Nauki" 2014, nr 3, s. 45-49
[Amerykanin, Brad Williams]. Potrafi przypomnieć sobie każdy szczegół swojego życia. Gdy w jednym z wywiadów prasowych dziennikarz zapytał, co (…) robił 18 sierpnia 1965 roku, ten odpowiedział: „To była środa. Podróżując po Michigan, ja i moja rodzina zatrzymaliśmy się, by zjeść obiad. Dostałem hamburgera. Później, w miasteczku Clare, zatrzymaliśmy się na noc – motel był raczej obskurny”. Te informacje, które udało się sprawdzić, okazywały się prawdziwe.
Hipermnezja, czyli wybitna pamięć autobiograficzna. Niektórzy twierdzą, że to coś innego niż wspomniana wyżej hipertymezja. Czym się różnią? Kto przeczyta oba artykuły, zapewne się dowie. Po przeczytaniu obu na pewno nasunie się konkluzja: jak dobrze, że potrafimy zapominać!
Na ten sam temat także: McGaugh James L., LePort Aurora, Jakby to było wczoraj, "Świat Nauki" 2014, nr 3, s. 45-49
 |
| źródło |
Iskierka-Kasperek Ewa, W rytmie Mozarta, "Charaktery" 2009, nr 11, s. 84-86
Muzyka to nie tylko rozrywka. Dźwięki mają cudowną moc: leczą, zmniejszają ból, stymulują mózgi pacjentów w śpiączce, ale i pomagają w nauce.
Fragment „pomocnika maturalnego”, który przyda się także studentom i wszystkim chcącym skuteczniej zapamiętywać. Rzecz o wpływie muzyki na zapamiętywanie.
Muzyka to nie tylko rozrywka. Dźwięki mają cudowną moc: leczą, zmniejszają ból, stymulują mózgi pacjentów w śpiączce, ale i pomagają w nauce.
Fragment „pomocnika maturalnego”, który przyda się także studentom i wszystkim chcącym skuteczniej zapamiętywać. Rzecz o wpływie muzyki na zapamiętywanie.
 |
| źródło |
Maruszewski Tomasz, Zwodniczy urok wspomnień, "Charaktery" 2014, nr 9, s. 19-27
Cali jesteśmy utkani ze wspomnień. Czy to możliwe, że niektóre z nich są fałszywe?
Trzy główne kategorie zdarzeń - składników pamięci autobiograficznej, wyodrębnione przez naukowców: 1/ związane z życiem osobistym i rodzinnym, 2/ odnoszące się do nauki szkolnej i życia zawodowego oraz 3/ odnoszące się do aktywności społecznej i towarzyskiej. Jednak granice między nimi nie są ostre. Zdarzenia z jednej grupy mogą prowadzić do znaczących konsekwencji w pozostałych obszarach…
Cali jesteśmy utkani ze wspomnień. Czy to możliwe, że niektóre z nich są fałszywe?
Trzy główne kategorie zdarzeń - składników pamięci autobiograficznej, wyodrębnione przez naukowców: 1/ związane z życiem osobistym i rodzinnym, 2/ odnoszące się do nauki szkolnej i życia zawodowego oraz 3/ odnoszące się do aktywności społecznej i towarzyskiej. Jednak granice między nimi nie są ostre. Zdarzenia z jednej grupy mogą prowadzić do znaczących konsekwencji w pozostałych obszarach…
 |
| źródło |
Grelewska Anna, Co robić, by zachować dobrą pamięć, "Przyroda Polska" 2011, nr 7, wkładka: Natura i Zdrowie, s. 2-3
Pytania dotyczące pamięci można mnożyć, jednak mimo rozwoju badań nad ludzkim mózgiem nie na wszystkie znaleziono odpowiedź.
Rodzaje pamięci. Czy pamięć można ćwiczyć? Jak powstają wspomnienia? Jak można wyjaśnić fakt, że pamięć u różnych ludzi jest różna? Dlaczego z wiekiem zaczyna słabnąć? Jak ja chronić? Choroby otępienne.
Pytania dotyczące pamięci można mnożyć, jednak mimo rozwoju badań nad ludzkim mózgiem nie na wszystkie znaleziono odpowiedź.
Rodzaje pamięci. Czy pamięć można ćwiczyć? Jak powstają wspomnienia? Jak można wyjaśnić fakt, że pamięć u różnych ludzi jest różna? Dlaczego z wiekiem zaczyna słabnąć? Jak ja chronić? Choroby otępienne.
 |
| źródło |
Stanisławiak Ewa, Zapamiętać na zawsze, czyli o specyfice wspomnień fleszowych, "Przegląd Psychologiczny" 2002, nr 3, s. 317-329
Wspomnienia fleszowe, zwane też efektem lampy błyskowej, to pojawiające się, jak w świetle blasku tej lampy, niezwykle szczegółowe i żywe obrazy myślowe okoliczności otrzymania zaskakującej i ważnej wiadomości.
Ludzie potrafią opisać ze szczegółami te chwile. Co robili, w jakim byli towarzystwie itp., czyli to, czego nie umieliby podać w odniesieniu do zwykłych zdarzeń. Zatem mechanizm ich zapamiętywania także powinien być specyficzny. Czy jest?
Wspomnienia fleszowe, zwane też efektem lampy błyskowej, to pojawiające się, jak w świetle blasku tej lampy, niezwykle szczegółowe i żywe obrazy myślowe okoliczności otrzymania zaskakującej i ważnej wiadomości.
Ludzie potrafią opisać ze szczegółami te chwile. Co robili, w jakim byli towarzystwie itp., czyli to, czego nie umieliby podać w odniesieniu do zwykłych zdarzeń. Zatem mechanizm ich zapamiętywania także powinien być specyficzny. Czy jest?
 |
| źródło |
Silva Alcino J., Misterna sieć pamięci, „Świat Nauki” 2017, nr 8, s. 22-29
Rewolucja techniczna pozwala na wgląd w to, w jaki sposób mózg wiąże ze sobą wspomnienia – w proces, który ma kluczowe znaczenie dla rozumienia i organizowania świata, który nas otacza.
Założeniem przedstawionej hipotezy badawczej było to, że poszczególne wspomnienia, powstające w niewielkich odstępach czasu, są „przechwytywane” w tej samej części mózgu, w nakładających się na siebie populacjach neuronów. Brzmi to tajemniczo?
Ps. 15 maja będziemy świętować Dzień Niezapominajki. Pamiętajmy o święcie tego niepozornego, ale ślicznego kwiatuszka. A za tydzień - Książka (nie)zapomniana. Czy na temat pamięci, to się okaże...
Rewolucja techniczna pozwala na wgląd w to, w jaki sposób mózg wiąże ze sobą wspomnienia – w proces, który ma kluczowe znaczenie dla rozumienia i organizowania świata, który nas otacza.
Założeniem przedstawionej hipotezy badawczej było to, że poszczególne wspomnienia, powstające w niewielkich odstępach czasu, są „przechwytywane” w tej samej części mózgu, w nakładających się na siebie populacjach neuronów. Brzmi to tajemniczo?
Ps. 15 maja będziemy świętować Dzień Niezapominajki. Pamiętajmy o święcie tego niepozornego, ale ślicznego kwiatuszka. A za tydzień - Książka (nie)zapomniana. Czy na temat pamięci, to się okaże...
 | |
| źródło |
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz