Biało-czerwona

W szkole podstawowej uczyłyśmy się wiersza Barwy Ojczyste Czesława Janczarskiego. Jeszcze dziś mogę go wyrecytować z pamięci:

Powiewa flaga,
gdy wiatr się zerwie.
A na tej fladze
biel jest i czerwień.

Czerwień to miłość
biel -  serce czyste...
Piękne są nasze
Barwy ojczyste.

Ustawa o zmianie ustawy o godle, barwach i hymnie RP z 1980 r. (z 20 lutego 2004 r.) ustanowiła 2 maja Dniem Flagi Rzeczypospolitej Polskiej. Dlaczego? Ponieważ:
•    jest to jedyny dzień występujący między dwoma dniami wolnymi od pracy;
•    nawiązuje do nakazu zdejmowania 2 maja flag narodowych w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej - po obowiązkowym ich wywieszaniu 1 maja (w Święto Pracy) - aby nie czcić święta Konstytucji 3 Maja (od 1920 r. także święta religijnego), zniesionego przez władze w 1951 r.;
•    przypomina wydarzenie z ostatnich dni II wojny światowej, gdy rankiem 2 maja żołnierze polscy z 1 Dywizji im. Tadeusza Kościuszki zatknęli biało-czerwoną flagę na pruskiej Kolumnie Zwycięstwa w Berlinie;
•    w tym dniu obchodzi się światowy Dzień Polonii.

W zbiorach od wielu lat mamy czasopismo "Geografia w Szkole". W 4 numerze z minionego roku ukazał się bardzo interesujący artykuł Jerzego Wrony Sto lat biało-czerwonej, w którym autor umieścił wiele informacji o naszym godle i fladze, a także niemało ciekawostek. Przytoczymy niektóre, a z całością można (i warto) zapoznać się w Czytelni.

Początki naszego godła sięgają początku XIII stulecia, czyli okresu rozbicia dzielnicowego, gdy pojawiło się na herbach niektórych książąt Piastowskich.

1 sierpnia 1919 r. sejm uchwalił ustawę o godłach i barwach Rzeczypospolitej Polskiej. W artykule 1 był zapis, że barwy narodowe to kolory biały i czerwony umieszczone na fladze o podłużnych pasach równoległych, z których górny jest biały, a dolny – czerwony. Stosunek szerokości do długości wynosi 5:8. Ten rozmiar obowiązuje do dziś. Flagi o takich proporcjach współcześnie posiada jeszcze 5 państw: Argentyna, Dominikana, Gwatemala, Palau i Szwecja. Ustawa nie precyzowała odcienia czerwieni, a rysunek był czarno-biały. Osiem lat później podano, że ma to być kolor cynobrowy. W 1980 r. (w ustawie o godle, barwie i hymnie PRL) zmieniono go na karmazynowy.

Określenie „flaga państwowa” pojawiło się w 1928 r., w obwieszczeniu prezesa Rady Ministrów. Po II wojnie o wyglądzie flagi stanowiły: dekret z 1955 r. i ustawa z 1990 r.

 20 lipca 1969 r. kosmonauci amerykańscy - Neil Armstrong i Edwin Aldrin - pozostawili na Księżycu nie tylko amerykańską flagę, ale również miniatury flag 135 państw świata, w tym Polski. Polska flaga była w kosmosie także w 1978 r., gdy Mirosław Hermaszewski odbył (wraz z Piotrem Klimukiem) lot na pokładzie statku kosmicznego Sojuz-30 oraz w 1998 r., gdy miał ją ze sobą na pokładzie promu Columbia James Pawelczyk, amerykański kosmonauta polskiego pochodzenia. Później przekazał ją w Belwederze prezydentowi Aleksandrowi Kwaśniewskiemu.

17 lutego 1980 r. Leszek Cichy i Krzysztof Wielicki, pierwsi zdobywcy Mount Everestu w warunkach zimowych, zatknęli na jego szczycie biało-czerwoną flagę.

16 marca 1999 r. na maszcie przed kwaterą główną paktu NATO w Brukseli pojawiły się flagi trzech nowych członków - Polski, Czech i Węgier.

Flagi czasem umieszcza się na różnych artykułach. Na przykład w Danii zawiesza się je na  bożonarodzeniowych choinkach. W Czechosłowacji pojawiały się czerwone bombki w kształcie sierpa i młota. W Stanach Zjednoczonych, w roku zamachów na World Trade Center, importowano z Polski sporo bombek z nadrukami amerykańskiej flagi. Polskie barwy widniały zaś na ozdobach świątecznych w Watykanie w 1997 r.

Kto jeszcze na świecie posiada biało-czerwoną flagę (pomijając jej rozmiar i odcienie barw)? Czechy (kraina historyczna), niemiecka Turyngia, austriackie prowincje – Tyrol i Górna Austria. Flagę czerwono-białą mają Indonezja i Monako.

Wykorzystano: Wrona Jerzy, Sto lat biało-czerwonej, „Geografia w Szkole” 2019, nr 4, s. 18-23 (sygnatura: cz M XII-5/38)