Władysław Nałęcz-Gostomski (1862-1937). Interesująca postać. Urodzony w rodzinie ziemiańskiej, studiował w Akademii Wojskowo-Technicznej w Wiedniu i tam ukończył Wyższy Kurs Inżynierii. Służył w cesarskiej i królewskiej armii, karierę kończąc w randze pułkownika. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości - przyjęty do Wojska Polskiego. Przeniesiony w stan spoczynku (1921 r.), dwa lata później został awansowany do stopnia tytularnego generała brygady. Zmarł w Katowicach, ale pochowano go na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
Katowice. Znał je, bo czasowo tu mieszkał. W 1926 roku ukazała się sporych rozmiarów książka pod jego redakcją: Dzieje i rozwój Wielkich Katowic jako ośrodka górnośląskiego przemysłu i stolicy autonomicznego woj. śląskiego. Całość (oprócz autorskiego wstępu) posiada cztery rozdziały i załącznik.
Rozdział I obejmuje głównie zagadnienia historyczne i gospodarcze, czyli: Katowice jako stolica Górnego Śląska według „Traktatu wersalskiego”, Śląsk na tle dziejów Polski przedrozbiorowej i odrodzonej, odrębności rozwojowe na Górnym Śląsku i w Poznańskiem w stosunku do innych dzielnic Polski oraz ich wpływ na rozwój miast śląskich (ze szczególnym uwzględnieniem Katowic jako pogranicznego węzła kolejowego).
Rozdział II zawiera charakterystykę i znaczenie Katowic jako ośrodka przemysłu górniczego, hutniczego i pokrewnych.
Rozdział III przedstawia rozwój miasta pod wpływem polityki zaborców i za czasów polskich. Znajdujemy w nim m.in. statystykę handlową i przemysłową na obszarze Wielkich Katowic, zestawienie najważniejszych zakładów przemysłowych Górnego Śląska (kopalń, hut, fabryk i innych).
Rozdział IV to sporo danych statystycznych miasta oraz wykaz zakładów użyteczności publicznej. Także informacje o załodze wojskowej, kolejnictwie, kościołach, wreszcie - spis miast, miasteczek i wiosek Górnego Śląska.
Oto dwie ciekawostki. Może zachęcą do przeanalizowania książki? … Zaludnienie Katowic w 1925 r. wynosiło 130 000 mieszkańców … Majątek i budżet miasta, na który składały się domy czynszowe, gmachy publiczne, zakłady miejskie (rzeźnia, Hala targowa, Łaźnia Miejska i in.), place niezabudowane, bruki, szosy, drogi „nieumocowane”, sieć kanalizacyjna, wodociągowa, gazowa i urządzenia świetlne – wyniósł ogółem w rzeczonym roku 8 175 000 dolarów.
Kto chce wiedzieć…, kiedy i za ile (w złotych) miasto kupiło konkretne grunty…, jakie szkoły działały w obwodzie Wielkich Katowic (ile miały oddziałów oraz ilu uczniów i nauczycieli)…, jaką kwotą wsparto zakłady dobroczynne (np. „Kuchnie Mleczne”, „Stacje Porady dla matek”, szkółki)…, ile wynosiły zapomogi dla ubogich…, jak wysokie były wydatki miasta na szpitale… - Tak, musi zajrzeć do książki. Tam wszystko jest ujęte przejrzyście i wyczerpująco! Całości dopełnia załącznik: „Karta geograficzna przemysłowa Górnego Śląska (powiatów: katowickiego, świętochłowickiego i tarnogórskiego)”.
W skrócie – dzieło Nałęcz-Gostomskiego to świetna lektura dla historyków, regionalistów, nauczycieli, nawet – samorządowców. Dla każdego, kto chce o przeszłości miasta wiedzieć jak najwięcej.
Wł. Nałęcz-Gostomski (oprac.), Dzieje i rozwój Wielkich Katowic jako ośrodka górnośląskiego przemysłu i stolicy autonomicznego woj. śląskiego 1926, Katowice, Nakładem Magistratu W. Katowic, 1926 (sygnatura: ZS 15540).
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz