9 kwietnia wspomnimy Światowy Dzień Gołębia (World Pigeon Day), zainspirowany amerykańskim National Pigeon Day, przypadającym 13 czerwca. Pomówmy o literackich gołębiach, gdyż ich „kulturowe” znaczenie przedstawił Władysław Kopaliński (bibliografia poniżej).
Są w literaturze od jej początków. Wystarczy przypomnieć Biblię, gdzie wiążą się z pokojem, np. gałązka oliwna przyniesiona Noemu przez ptaka po potopie (Rdz 8,11), ofiarą (Kpł 1,14-17; Łk 2, 24), możliwością ucieczki (Ps 55(54),7), cierpieniem (Iz 38, 14), miłością (Pieśń nad Pieśniami), nieskazitelnością (Mt 10, 16), Duchem Świętym (Łk 3,22; J 1,32), lecz także… z głupotą (Oz 7,11). Są obecne w mitologiach, np. w mitologii greckiej - jako atrybuty Afrodyty, Hery, Demeter, Ateny, Adonisa, Dionizosa, Zeusa, oraz w utworach do niej nawiązujących (np. w "Metamorfozach" Owidiusza).
Mamy je w liryce, np. u Ignacego Krasickiego (Żona modna), Juliusza Słowackiego (Rozłączenie; Duchu Święty, gołębico, zleć!), Kornela Ujejskiego (Do kobiety), Leopolda Staffa (Cyprys), w licznych utworach socrealistycznych („gołąbki pokoju”). Także w dramacie (np. "Hamlet" Williama Szekspira). Najwięcej - w epice. Wspomina je Adam Mickiewicz w "Panu Tadeuszu" (Księga XI, w. 402-403). „Gołąbeczką” nazywa Marysię tytułowy "Znachor" Tadeusza Dołęgi-Mostowicza (sygn. 123858, 123791). Gołębie na ulicy karmi Ptaszniczka z "Mary Poppins" Pameli L. Travers (sygn. 113802). Gołębnik jest ważnym miejscem dla bohatera "Końca wakacji" Janusza Domagalika (sygn. 101834). A oto jeszcze kilka utworów z tym ptakiem:
Andriej Biełyj, Srebrny gołąb. Opowieść w siedmiu rozdziałach. Obraz przedrewolucyjnej wsi rosyjskiej, zawierający sporo ukrytych metafor i symboli (sygn. 117914).
Agatha Christie, Kot wśród gołębi. Julia rozpoczyna edukację w ekskluzywnej szkole dla panien. Wkrótce zamkniętą i – wydawało by się – bezpieczną społecznością wstrząsa morderstwo. Po nim następne. Dziewczynka pojmuje, że ona też może stać się ofiarą. Postanawia poszukać pomocy na zewnątrz… (sygn. 180264).
Kornel Filipowicz, Ulica Gołębia. Obraz przedwojennego Krakowa, a konkretnie jednej z jego najstarszych ulic, przy której mieściła się fabryka wyrobów tytoniowych. Barwny obraz życia mieszkańców w czasach, które bezpowrotnie minęły… (sygn. 45132).
Jarosław Iwaszkiewicz, Dziewczyna i gołębie. Inżynier S. i jego dorastający syn, Edek, nie potrafią się porozumieć. Ojciec z niepokojem patrzy na zainteresowanie chłopaka Basią z sąsiedztwa, gdyż uważa, że miłość stała się przyczyną jego rodzinnej tragedii. Próbując odciągnąć go od dziewczyny, kupuje mu gołębie. Jednak młodzieńcze uczucie jest silniejsze, niż myślał… (sygn. 86981/4, 122800, cz D III-3/12).
Joanna Kulmowa, Serce jak złoty gołąb. Sześć baśni, których wiodącym motywem jest niezgoda na zło i poszukiwanie dobra (sygn. 106677).
Władysław Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 1985 (i wyd. nast.), s. 330-331 (sygn. 121727, 122530, cz VI-5/6 c).
Władysław Kopaliński, Słownik symboli, Warszawa 1990, s. 99-100 (sygn. 132976, cz VI-5/7 c).
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz