Nauczyciel rysunków, malarz, pisarz. Małomówny mizantrop o niesamowitej wyobraźni, zwinnie poruszający się po obrzeżach swego Universum. Zafascynowany światem i bojący się go. Zjawisko unikatowe w polskiej kulturze. Bruno Schulz. Minęła kolejna rocznica jego śmierci.
Ps. Interpretacja Sklepów cynamonowych TUTAJ.
(Ogólna) filozofia życia, postrzeganie świata
"Schulz odrzuca Heglowską filozofię dziejów, człowiekowi historycznemu przeciwstawia ponadhistorycznego (…) intencjonalnie czyta Arystotelesa, wydobywając z niego to, co bliskie jego filozofii życia, niewątpliwie przefiltrowanej przez myśl Bergsona i Nietzschego."
(Barbara Sienkiewicz, Filozofia życia Brunona Schulza, „Polonistyka” 2003, nr 10, s. 11-19)
Warto przeczytać
Wiktoria Durkalewicz, O Brunona Schulza demitologizacji rzeczywistości, „Roczniki Humanistyczne”, t. 62, z.1: Literatura polska (2014), s. 157-184.
Andrzej Kasperek, Świat według Schulza. Perspektywa socjologiczna, „Opcje” 1998, nr 1, s. 97-102.
Artur Madaliński, Trzymać nic na swoich barkach. O melancholii Brunona Schulza, „Znak” 2012, nr 7-8, s. 103-107.
Metafizyka, transcendencja, sacrum
"Nauczyciele, chcąc pokazać świat Schulzowski, stają (…) często bezradnie, gdyż kategorie stosowane w tradycyjnym dla szkoły procesie hermeneutycznym nie pasują do skomplikowanego świata Sklepów cynamonowych. Schulz wymaga specyficznych narzędzi opisu i analizy literackiej. Jego postać, biografia, typ myślenia i wyobraźni artystycznej odsyłają nas bowiem w krąg kultury judeochrześcijańskiej."
(Sławomir Żurek, Migotanie tajemnicy. O prozie Brunona Schulza interpretowanej sakralnie, „Polonistyka” 1997, nr 7, s. 426-430)
Sotirios Karageorgos, Wątki religijne w twórczości Brunona Schulza. Stan badań i perspektywy badawcze, „Pamiętnik Literacki” 2019, nr 1, s. 17-41.
Władysław Panas, Intryga nieskończoności, „Roczniki Humanistyczne”, t. 15, z. 1: Literatura polska (2007), s. 178-187.
Prowincja, miasto (miasteczko), pogranicze
"W poszukiwaniu marzenia Bruno Schulz przemierzał antykwariaty bylejakości i emocjonalnych zmyśleń podszytych niespotykaną gdzie indziej poezją iluzji, te wszystkie miejsca, które improwizowały własne historie bez początku i końca, zawieszone w bezczasie gdzieś pomiędzy mgnieniem a wiecznością. Chłonął melancholię, jaką roztaczała prowincjonalność zasłuchana w swe opowieści, których lekki pogwar wzbiera miłymi wibracjami nagle odzyskanych wspomnień. W dziwnym upośledzeniu ulic, rynków, kamienic i bogatych architektonicznie willi swego miasta dostrzegał wdzięczną sugestię, przeszywającą zmysły zapowiedzią czegoś jeszcze ciekawszego, choć (…) tracącą rozmach za najbliższym rogiem."
(Robert Suwała, Kronikarz obrzeży rzeczywistości, „Twórczość” 2015, nr 9, s. 125-128)
Wiera Meniok, Prowincja osobliwa. Schulzowska kreacja i interpretacja Miasta, „Akcent” 2007, nr 1, s. 69-74.
Wojciech Pestka, Schulzowskie szlaki w Drohobyczu, „Odra” 2012, nr 11, s. 71-74.
Dorota Wojda, Schulzowskie reprezentacje pogranicza kulturowego w perspektywie postkolonialnej, „Teksty Drugie” 2007, nr 4, s. 233-247.
Twórczość jako deformacja
"Jedną z cech charakterystycznych twórczości Brunona Schulza jest odpodobnienie, czyli przekształcanie zjawisk rzeczywistych. Rzeczywistym światem jest tło powieści, ale w prozie człowiek ulega przemianom i martwe natury ożywają."
(Ariko Kato, Motyw deformacji w prozie Brunona Schulza. Mężczyzna, kobieta, sztuka, „Kresy” 2004, nr 3, s. 132-139)
Jerzy Franczak, Przemiany Schulza, „Polonistyka” 2010, nr 4, s. 40-43.
Jerzy Jarzębski, Schulz i dramat tworzenia, „Teksty Drugie” 2003, nr 5, s. 9-16.
Jerzy Jarzębski, Schulz - ironiczny ład i dyskurs uwodzicielski, „Akcent” 2007, nr 1, s. 25-31.
Ojciec, matka, kobieta, mężczyzna
"Pisarstwo Schulza – jak chyba żadne inne w literaturze polskiej – wyjątkowo chętnie poddaje się najrozmaitszym eksplikacyjnym zabiegom, jest niezwykle wdzięcznym i inspirującym materiałem do zastosowania nowatorskich i nierzadko ekscentrycznych metod badawczych."
(Radosław Kostrzewa, Pater familias - rozważania o wizerunkach ojca w twórczości Brunona Schulza, „Pamiętnik Literacki” 1995, z. 4, s. 29-47)
Urszula Gorzelak, Czy Bruno Schulz był masochistą? Odcienie kobiecości w "Xiędze bałwochwalczej", „Akcent” 2007, nr 2, s. 13-20.
Ariko Kato, Motyw deformacji w prozie Brunona Schulza. Mężczyzna, kobieta, sztuka, „Kresy” 2004, nr 3, s. 132-139.
Marek Zaleski, Masochista na Cyterze, „Teksty Drugie” 2005, nr 3, s. 184-203.
Przekłady
"Bruno Schulz, zaliczany obecnie do awangardy nie tylko modernizmu, lecz także egzystencjalizmu, był jednym z wielkich samotników literatury jak Rimbaud, Lautréamont czy Trakl. Mimo iż pędzili oni swój artystyczny żywot na uboczu ruchów kulturowych, w tym nawet awangardy, ich skromny dorobek jest olśniewający, niemal niczym cud na peryferiach literatury."
(Brian R. Banks, Poza granicami. Bruno Schulz w języku angielskim, tł. Maciej Maryl, „Teksty Drugie” 2008, nr 6, s. 239-251)
Wobec innych pisarzy
Włodzimierz Bolecki, Witkacy - Schulz, Schulz – Witkacy. Wariacje interpretacyjne, „Pamiętnik Literacki” 1994, z. 1, s. 82-101.
Mirosława Iwasiewicz, Wiosna życia i wiosna w przyrodzie w opowiadaniach M. Dąbrowskiej i B. Schulza, „Język Polski w Szkole – Gimnazjum” 1999/2000, z. 3, s. 21-24.
Dariusz Konrad Sikorski, Humorysta przechadza się pośród nieskończoności - Bruno Schulz wobec twórczości Tomasza Manna, „Ruch Literacki” 2006, z. 3, s. 351-366.
Więcej motywów i cytatów: Barbara Michałek, Kronikarz fascynujących obrzeży. Bruno Schulz i jego literacki (Wszech)świat, „Dialogi Biblioteczne” 2022, nr 1(29), s. 48-55. Całość online TUTAJ.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz