"Targowisko próżności. Powieść bez bohatera" (Vanity Fair. A Novel without a Hero) WILLIAMA MAKEPEACE'A THACKERAYA (1811-1863). Tytuł w zleksykalizowanej formie wszedł do kultury popularnej. Utwór w istocie zdaje się nie mieć (pozytywnego) bohatera, zaś karierowiczów, zarozumialców, egoistów jest tu niebywały urodzaj.
Chiswick. Początek XIX stulecia. Z pensji panien Pinkerton odchodzą Amelia Sedley i Rebecca Sharp. Pierwsza jest córką bogatego kupca, druga - dzieckiem artystów. Amelia w szkole pilnie się uczyła i zdobyła sympatię oraz laury. Rebecca tęskniła za swobodą i więcej osiągnęła dzięki wrodzonemu sprytowi i inteligencji, niż ślęcząc nad książkami. Po zakończeniu edukacji obie jadą do Sedleyów. Tutaj przybywa też narzeczony Amelii - George Osborne i jej brat - Joseph. Przebiegła Rebecca natychmiast przystępuje do działania. Zdobywa sympatię domowników, ale nie potrafi podbić serca Josepha, co stanowi jej główny cel. Opuszcza więc rodzinę naiwnej i wpatrzonej w nią przyjaciółki.
Kolejny dom, w którym Becky czyni spore zamieszanie, należy do sir Pitta Crawleya. Dziewczyna uczy jego córki i potajemnie poślubia syna gospodarza, Rawdona. Przedwcześnie, bo bogaty Pitt sam jest nią zainteresowany. Całkiem realnie rysuje się jednak perspektywa zdobycia sporego majątku bogatej ciotki Crawleyów. Ale okazuje się, że chętnych do otrzymania fortuny jest więcej. Zaczynają się rodzinne podchody, czytaj: intrygi i obmowy.
U Amelii dzieje się coś odwrotnego. Jej ojciec traci pieniądze, a rodzic narzeczonego usiłuje doprowadzić do zerwania zaręczyn ze zubożałą panną. Dobroduszna, prostolinijna Amelia znajduje powiernika w osobie przyjaciela George'a, a zarazem zakochanego w niej Williama Dobbina. Mężczyzna potrafi wznieść się ponad swoje pragnienia i pomaga w doprowadzeniu do ślubu tamtych dwojga.
Amelia uczyniła zły wybór. Małżonek uważa, iż wyświadczył jej przysługę poślubiając ją, i niemal natychmiast zaczyna romansować z pozbawioną skrupułów Rebeccą. Gdy sprawy zaczynają się niebezpiecznie komplikować, wszyscy trzej - George, Rawdon i Dobbin - otrzymują informację o wymarszu armii do Belgii. George ginie pod Waterloo. Amelia tonie we łzach, ale niebawem rodzi syna. Becky i Rawdon chwilowo jadą do Francji, gdzie także rodzi im się chłopiec. Po powrocie do Londynu rzucają się w wir rozrywek, żyjąc wesoło na kredyt. Gdy biedna Amelia jest zmuszona oddać krewnym na wychowanie ukochane dziecko, bo nie stać jej na jego godne utrzymanie, wyrachowana "przyjaciółka" pnie się po szczeblach towarzyskiej kariery. Dzięki szczęśliwym zbiegom okoliczności i brakowi moralnych oporów w dążeniu do celów, bywa w salonach coraz bardziej wpływowych osobistości. Wreszcie osiągnęła to, o czym się nawet dobrej Amelii w dawnych latach nie śniło - zdobyła więcej niż tamta. Pokonała dziewczynę, z którą jeszcze na pensji po cichu rywalizowała. Amelia dostała na odchodnym ze szkoły książkę. Rebecca - nic, a teraz ma u swych stóp towarzyską elitę. Umie oszukać, pochlebić, skłamać. Ludzie nie dostrzegają jej dwulicowości. Jest lubiana i zapraszana. Jest władczynią targowiska próżności. Smutne, prawda?
William M. Thackeray, Vanity Fair. A novel without a hero, shortened and adapted by Wanda Skarżyńska, Warszawa 1978 (sygn. 82493, 83473).
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz