Oblicza samotności, wyobcowania, cierpienia. Fatalistyczne przekonanie o ekspansywności zła w człowieku i jego otoczeniu, czyli człowieczeństwo w matni. I rozpaczliwe pragnienie sensu, ładu, harmonii. Po prostu opowiadania i powieści MARKA HŁASKI (1934-1969). Dziś pominiemy najsławniejsze ("Bazę Sokołowską", "Pierwszy krok w chmurach", "Pięknych dwudziestoletnich", "Okna", „Pętlę”), a przypomnimy trzy utwory emigracyjne (w chronologicznej kolejności ich powstawania).
Czy w groźnym oceanie życia znajdzie się miejsce, w którym można zarzucić kotwicę pewności? Oto Izrael i „Ameryka” - dwie Ziemie Obiecane, które nie okażą się przystanią, ale tylko kolejnym potrzaskiem.
"Wszyscy byli odwróceni". „On nie jest zły. On jest tylko nieszczęśliwy.” Izaaka Berga i Ben Dova łączy dziwna więź. Pierwszy jest chwiejnym i słabym człowiekiem, który w imię – właśnie – jakiej idei (?), bierze na siebie winę przestępcy, Ben Dova. A dla tego drugiego nie ma już nigdzie schronienia. Nawet… pustynia nie może nim (chwilowo!) zostać. Bo rozległe piaski – pełne złowrogich szakali – są jedynie odzwierciedleniem większego pustkowia, które jest w nim. Żona zdradziła i ma dziecko z innym. Ojciec i brat nie rozumieją. A ostateczny cios zadaje przyjaciel…
„Drugie zabicie psa”. „Loser to jest taki facet, który ciągle przegrywa”. Mężczyzna opowiadający tę historię ma świadomość klęski. Robert, jego przyjaciel, jeszcze nie. Ma za to poczucie pewnej władzy nad tamtym. Wymyślił sposób, który pozwala im na utrzymanie się na powierzchni. Dzięki jego sprytowi mają nawet pieniądze na pobyt w Hajfie. I na psa, dzięki któremu podbijają serca bogatych zagranicznych turystek, obcych w tym miejscu – jak oni. Czy wierzy we własne słowa, gdy – na przekór prowadzonemu procederowi – mówi: „Ale pewnego dnia uczysz się kochać kobietę, która (…) jest daleko stąd i żyje z innym mężczyzną, a ty jesteś szczęśliwy, że ona gdzieś tam jest, że oddycha, i nie przeszkadza ci nawet, że jest z kim innym. Po prostu dziękujesz Bogu, że dał jej życie i że wolno ci o tym myśleć.” A może opowiada jeden z obejrzanych filmów…
Kontynuacją utworu są: „Nawrócony w Jaffie” i „Opowiem wam o Esther”.
Marek Hłasko, Wszyscy byli odwróceni; Drugie zabicie psa, w: tegoż: Utwory wybrane, t. 3, Warszawa 1985 (sygn. 113453/3, 118786/3).
"Palcie ryż każdego dnia". „Drzewa umierają w ten sposób (…). Raz jeszcze kwitną i wtedy wyglądają tak pięknie jak nigdy.” Federal Aviation Administration jest miejscem spotkania Jacoba Andersona, Mike’a Ryana i Esther Schellenberg. Jacob tylko w powietrzu czuje się dobrze. Na ziemi… traci grunt pod nogami. Prostak próbujący wzlecieć. Ale przeszłość potrafi dogonić. Nawet tam. Nastaje kolejny „zły dzień na lądowanie”. Czy tragedia kobiety i człowieka, któremu nieoczekiwanie – wbrew okolicznościom – stał się bliski, to jego wina? I czy nieustanny uciekinier tylko w niezgłębioną ciemność rzuca rozpaczliwe słowa: „musi być jakaś droga, która nie pozostawia śladu”? Droga bez śladu, czyli droga ku dobru…
Marek Hłasko, Palcie ryż każdego dnia, Warszawa 1983. ISBN 8306009282 (sygn. 104173). Także w: tegoż, Utwory wybrane, t. 4, Warszawa 1989 (sygn. 113453/4, 118786/4, cz D I-6/4 e).
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz