„W drogę z bagażem zdarzeń
Chociaż w kieszeni wiatr”
(autorzy: Janusz Kondratowicz, Seweryn Krajewski, z repertuaru Czerwonych Gitar)
Znowu zbliżają się pogodne dni. Wiosna rozkwita. Musi więc być DROGA.
Jest Droga Mleczna i Droga Krzyżowa. Są drogi wodne, lądowe, powietrzne i… oddechowe. Popularny gatunek to filmy drogi. A czy istnieje „literatura drogi”? Takiego terminu raczej się nie używa, ale motyw często pojawia się w prozie. Kilka „klasycznych” przykładów? „Na drodze” (On the Road) Jacka Kerouaca, „Grona gniewu” (Gappes of the Wrath) Johna Steinbecka, „Hobbit, czyli tam i z powrotem” (The Hobbit or There and Back Again) J. R. R. Tolkiena, “Droga” (Road) Cormaca McCarthy’ego (TUTAJ), „Cała jaskrawość” Edwarda Stachury (TUTAJ). Motyw jest też obecny w poezji, np. w „Dzisiaj tu, jutro tam” (Passing Thru) Leonarda Cohena. Właśnie, poezja. Na niej się dzisiaj skupimy. Na niektórych poetyckich ujęciach POLSKICH dróg.
„Znów wędrujemy ciepłym krajem,
malachitową łąką morza.”
(Krzysztof Kamil Baczyński, Piosenka)
Droga to nie tylko dosłowna podróż, jak np. „Sonety krymskie” Adama Mickiewicza, ale też życiowa wędrówka:
„Jeśli wybierasz się w podróż niech będzie to podróż długa
wędrowanie pozornie bez celu błądzenie po omacku
żebyś nie tylko oczami ale także dotykiem poznał szorstkość ziemi
i abyś całą skórą zmierzył się ze światem”
(Zbigniew Herbert, Podróż)
nabywanie doświadczeń, poszukiwanie, dorastanie, np. „To najdalsze” Jonasza Kofty, „Odys” i „Wędrówka wesołego pielgrzyma” Leopolda Staffa:
„Każdy sam siebie ciągle jeno śni,
Przeżywa swoją własną baśń o sobie...
Im piękniej złoci mi się cel mych dni,
Tem większym drogę swą urokiem zdobię!”
czasem połączone z utratą, np. „Przydrożny rów” Kofty, ale pełne sensu. W tym wymiarze odnajdziemy praktycznie całą twórczość Stachury, np. „Wędrówką życie jest człowieka”, "Piosenka dla Potęgowej", "Piosenka dla zapowietrzonego", ""Piosenka szalonego jakiegoś przybłędy", "Dookoła mgła", "Piosenka nad piosenkami", "Może się stanie raz jeden cud", "Z nim będziesz szczęśliwsza", "Idź dalej":
"Nic nie jest stracone, skończone też nie,
Gdy droga przed tobą, a sam jesteś w tle."
Droga to też pielgrzymka – w sensie podstawowym i metaforycznym, np. „Pielgrzym” Cypriana Kamila Norwida i „Pielgrzym” Kazimierza Przerwy-Tetmajera. Ku miłości (np. „W nicość śniąca się droga” Bolesława Leśmiana, „Podróżą każda miłość jest” Kofty) i ku (po!) śmierci (np.” Wędrowcy” Tetmajera, „Bliscy i oddaleni” Jana Twardowskiego). Stąd już blisko do sakralizacji drogi i trudu związanego z jej pokonywaniem – jak w "Sanctus" (z "Missa Pagana") Stachury:
"Święty kurz na drodze
Święty kij przy nodze
Święte krople potu
Święte wędrowanie
Święty kamień w polu
Przysiądź na nim, panie
Święty płomyk rosy
Święta święta święta - ziemia co nas nosi."
Podobnie jest w końcówce poematu ("Ite Missa est"). I u Twardowskiego (np. „Zaufałem drodze”, „Jak się nazywa”). W „Bezdrożu” Anny Kamieńskiej (np. TUTAJ i TUTAJ) też odnajdujemy czytelną aluzję biblijną:
„Widzę jak kroczy po wodzie po chmurach
to szczególne załamanie światła
jakiego nie odnalazł nikt z Rembrandtów
naszą sprawą jest tonąć i krzyczeć
a On spokojny nie boi się naszego zwątpienia
idzie każdym bezdrożem
bo jest drogą”
Droga. Jeden z najpiękniejszych literackich motywów. Czas więc znowu wyruszyć… A jako post scriptum – kilkanaście związków frazeologicznych z drogą w roli głównej.
Być na dobrej (do czegoś) – być blisko zamierzonego celu; ciernista droga – pełna trudności droga do celu; chodzić własnymi drogami – być samodzielnym; droga przez mękę – droga (przenośnie) pełne trudności; droga usłana różami – łatwa droga do celu; droga życiowa – życie, koleje losu; (czyjeś) drogi rozchodzą się - zerwać z kimś kontakt; krzyżyk na drogę – ironiczne pożegnanie: ulga z powodu czyjegoś odejścia; nie tędy droga - niewłaściwy sposób postępowania; stać na rozstajnych drogach – być niezdecydowanym; swoją drogą – właśnie, jednak; wejść (komuś) w drogę - ingerować w czyjeś sprawy; wszystkie drogi prowadzą do Rzymu – przenośnie: do jednego miejsca, celu można dojść różnymi drogami, sposobami; zamknąć drogę (do czegoś) - uniemożliwić; zejść (komuś) z drogi - ustąpić; zejść na złą drogę – ulec demoralizacji; życzyć szerokiej drogi – życzyć bezpiecznej podróży.
Literackie podróże dookoła świata przedstawiłyśmy TUTAJ, literackich włóczykijów – TUTAJ, a filmowe środki lokomocji – TUTAJ.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz