zależna - subiektywna:
subiektywizacja wizualno-dźwiękowa - obiektyw - "w oku" bohatera (jego oczyma patrzymy), np. Pani jeziora Roberta Montgomery'ego;
komentarz autora - pozakadrowa obecność tego samego narratora, znajdującego się poza miejscem wydarzeń, np. Kanał Andrzeja Wajdy (narrator mówi, że wszyscy bohaterowie, na których patrzymy, zginą);
komentarz bohatera - w 1 osobie, w liczbie pojedynczej, w oderwaniu od czasu wydarzeń, np. Dziennik wiejskiego proboszcza Roberta Bressona (komentarz pokazany w formie kartek z prowadzonego przezeń dziennika);
komentarz postronnego świadka - w 1 osobie, w liczbie pojedynczej, w oderwaniu od czasu wydarzeń, przez naocznego obserwatora, niebędącego żadną z głównych postaci, np. Bosonoga contessa Josepha L. Mankiewicza;
subiektywizm układu retrospekcyjnego - bezsłowny, np. Brzask Marcela Carné (bohater, zabarykadowany w pokoju przed szturmującą policją, opowiada nam swoje życie; po każdym epizodzie pokazywany jest znowu w swoim pokoju);
pozornie zależna - przeplata relacje obiektywne z relacjami poszczególnych bohaterów (lub "z punktu widzenia bohaterów"), np. Obywatel Kane Orsona Wellesa - po śmierci bohatera pokazuje się wycinki prasowe (relacja "obiektywna"), a także wypowiadają się jego przyjaciele (relacje subiektywne). Inne formy:
monolog wewnętrzny bohatera - częsty w adaptacjach sztuk teatralnych;
tryb warunkowy - subiektywne przypuszczenie bohatera, komentatora odnośnie do przyszłości, np. Henrietta Juliena Duviviera;
kłamstwo - prawdę obiektywną pokazuje obraz, kłamstwo - dialog, np. Człowiek na torze Andrzeja Munka (próbujący oczyścić się z zarzutów dróżnik kłamie, że widział maszynistę pijanego, a kamera pokazuje nam tego ostatniego, mijającego dom zeznającego - w stanie trzeźwym);
stany psychiczne - najczęściej pokazywane jako sen (np. Tam, gdzie rosną poziomki Ingmara Bergmana), halucynacje, powrót do świadomości (np. pochylające się nad łóżkiem twarze, sufit itp.) itp.
Figury stylistyczne narracji filmowej (jak w literaturze):
stopniowanie (gradacja) - rozczłonkowanie zamierzonego efektu na kilka powiązanych elementów, uszeregowanych w ciąg rosnący, malejący;
powtórzenie – ponowne (wielokrotne) zastosowanie tego samego środka wyrazowego dla podkreślenia pewnej cechy (zdarzenia);
refren - rodzaj powtórzenia; powracający motyw ma na celu zrytmizowanie fabuły (powtarza się na przestrzeni całego filmu lub jego większej części);
elipsa (wyrzutnia) - opuszczenie elementów fabuły, których widz ma się sam domyślić. Cele: kondensacja narracji, pobudzanie wyobraźni, niespodzianka;
zawieszenie - umieszczenie przed dramatycznym rozwiązaniem ujęć obojętnych, odwlekających, wzmagających napięcie;
eufemizm (złagodzenie) - omówienie zdarzenia, pojęcia drastycznego w sposób łagodniejszy;
antyteza (przeciwstawienie) - zestawienie krańcowo przeciwstawnych elementów dla podkreślenia krańcowości jednego z nich, np. morderca z premedytacją karci syna za pociąganie kota za ogon w Monsieur Verdoux Charlesa Chaplina;
metafora (przenośnia) - nadanie pojęciu nowego, szerszego, przenośnego sensu przez zestawienie go z innym pojęciem, np. Spokojny człowiek Jona Forda - zapłakana Mary patrzy przez szybę na zalaną deszczem ulicę;
metonimia (zamiennia) - oznaczenie przedmiotu, działania przez inny(-e) pozostający(-e) z nim w związku przyczynowym, np. Monsieur Verdoux po uśmierceniu kolejnej żony usuwa ze stołu drugie nakrycie;
synekdocha (ogarnienie) - określenie przedmiotu, zdarzenia przez pokazanie jego fragmentu, np. Wakacje pana Hulot Jacquesa Tati - samochód pana Hulot (główny rekwizyt filmu) czasem jest "pokazywany" tylko przez charakterystyczny dźwięk, który wydaje, a pies, który go zna, nie ucieka z jezdni, ale wesoło macha ogonem;
symbol - podobny do metafory (i tak samo definiowany), ale różniący się od niej tym, że nie zawsze jest zamierzony przez twórcę, np. Ostatnia walka Apacza Roberta Aldricha - uciekający z niewoli Massai, wojownik nienawidzący rolnictwa, wpada w objęcia stracha na wróble;
alegoria - nadanie przenośnego sensu pojęciu sztucznie wtrąconemu w akcję (często znanemu w danej kulturze, np. w filmie japońskim - płatki kwiatu wiśni, spadające do wody, oznaczają śmierć młodego samuraja).
CZAS FILMOWY - naturalną zasadą kina - czas teraźniejszy (na ogół nierównoznaczny z rzeczywistym czasem fizykalnym). Odchylenia czasowe: kondensacja (pomijanie wielu elementów, np. film będący historią całego życia osoby, rodziny), rozciągnięcie (np. Pancernik Potiomkin Siergieja Eisensteina - długie pokazywanie masakry robotników na odeskich schodach).
Inne czasy:
Zatrzymany, np. Wszystko o Ewie Johna L. Mankiewicza - bohaterka otrzymuje nagrodę i w tym momencie zatrzymuje się ruch (i czas), a włącza retrospekcja (pokazanie jej życia).
Rzeczywisty - zrównany z czasem trwania filmu, np. W samo południe Freda Zinnemanna - akcja trwa od kilku minut po 10 do 12, a film - tyle samo.
Upływ czasu - różnie sugerowany, np. zmianą pór roku, dialogami, charakteryzacją bohaterów itp.
Przeszły (retrospekcja) - podkreślenie różnic między czasem narracji a czasem wydarzeń (przesunięcie głównych partii narracji w przeszłość). Cele: 1/ usunięcie napięcia, związanego z nieświadomością rozwiązania, np. Dwunastu gniewnych ludzi Sidney’a Lumeta (akcja jest zbudowana jedynie wokół wydarzeń poprzedzających rozpoczęcie filmu), 2/ spotęgowanie fatalizmu ludzkiego losu, np. Ona tańczyła jedno lato Arne Mattssona (informacja o śmierci młodej bohaterki jest podana na początku filmu), 3/ wyakcentowanie szczególnych chwil z przeszłości, np. Czerwone i czarne Claude’a Autant-Lary (retrospekcja wynika z mowy bohatera w sądzie - i do niej powraca).
Czas przeszły, współobecny w jednym ujęciu z teraźniejszym - np. Panna Julia Alfa Sjøberga (bohaterka na 1 i 2 planie - to ta sama osoba, ale ta z tyłu – ona jako dziecko).
Retrospekcja w retrospekcji, np. Śmierć komiwojażera László Benedeka.
Czas przyszły - w warstwie obrazowej filmu nie istnieje. Jest tylko pozorny czas przyszły - przewidywanie tego, co nastąpi, np. Wszyscy Jesteśmy mordercami André Cayatte'a (więzień z celi śmierci słyszy rano dźwięki zbliżającego się plutonu egzekucyjnego).
Czas cykliczny (częstotliwy) - powtórzenia, sugerujące powtarzalność zdarzeń, sytuacji. Jego szczególny przypadek - konstrukcja spiralna, kolista (ostatnia scena filmu jest repliką pierwszej), np. Rzym, godzina 11 Giuseppe de Santisa.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz