"Danie dziecku wolności nie oznacza pozostawienia go samemu sobie"

Rozpoczyna się nowy rok szkolny. Dobrze byłoby przypomnieć jakieś ponadczasowe cytaty dotyczące oświaty i wychowania. Nadarza się świetna okazja, gdyż dzisiaj mija 150. rocznica urodzin Marii Montessori (1870-1952), włoskiej lekarki i twórczyni metody wychowawczej znanej pod jej nazwiskiem. Metoda - zakładająca swobodny rozwój dzieci i ich aktywności - okazuje się także zadziwiająco skuteczna w pracy... z seniorami. Oto kilka fragmentów z pism Montessori.

źródło

Spostrzegliśmy ze zdumieniem instynktowne zamiłowanie do wiedzy w małych dzieciach, chociaż według zadawnionego przesądu sądziliśmy, że są one całkowicie oddane bezmyślnym zabawom.

Jak dla rozwoju fizycznego dziecka niezbędne jest umożliwienie mu kontaktu z życiodajnymi siłami natury, tak też dla jego rozwoju psychicznego potrzebny jest kontakt jego duszy z wszelkim stworzeniem.

Chcielibyście się dowiedzieć, tak w kilku słowach, czyni naprawdę jest ta Metoda Montessori? Gdyby udało nam się wyeliminować nie tylko słowo „metoda", ale również jego powszechne znaczenie, sprawa byłaby znacznie prostsza. Musimy wziąć pod uwagę osobowość człowieka, a nie metodę edukacji. Słowo „metoda" powinniśmy zastąpić następującym wyrażeniem: „pomoc oferowana, ażeby osobowość ludzka mogła osiągnąć swoją samodzielność".

Danie dziecku wolności nie oznacza pozostawienia go samemu sobie, a już w żadnym wypadku zaniedbywania go. Pomoc, którą dajemy dziecięcej duszy, nie powinna być pasywną obojętnością w obliczu spotykających ją trudności. Powinna być czułym i uważnym wspieraniem jej rozwoju.

(…) prawdziwej i wewnętrznej swobody nie można komuś dać, nie można jej nawet zdobyć. Każdy może ją sam rozwinąć jako część swojej osobowości.

Najlepszą instrukcją jest ta, która używa najmniej słów do jej przekazania.

Kto jest obsługiwany, a nie wspomagany, ten w pewien sposób jest ograniczony w swojej niezależności. Dla godności ludzkiej to sprawa zasadnicza: Nie chcę być obsługiwany, ponieważ nie jestem bezradny, ale musimy sobie pomagać, ponieważ jesteśmy istotami społecznymi. Oto, co należy zrozumieć, by móc poczuć się naprawdę wolnym.

Zbędna pomoc jest przeszkodą w rozwoju w stopniu proporcjonalnym do swojej bezużyteczności.

Pomóż mi zrobić to samemu.

Kiedy mówimy o otoczeniu, mamy na myśli wszystko to, co dziecko może swobodnie w nim wybrać i używać w takim stopniu, w jakim tego pragnie, to znaczy odpowiednio do swoich predyspozycji i swoich potrzeb.

Cytaty wg: "Na Temat. Zeszyty dla Profesjonalnie Pomagających" 2018 nr 3. Tu także można przeczytać artykuły dotyczące zastosowania metody Montessori w pracy z seniorami.
Cytaty z pism innego wybitnego pedagoga, Johanna Heinricha Pestalozziego, TUTAJ.