piątek, 21 sierpnia 2020

„Reprezentuje najważniejszą polską szkołę filozoficzną”

Senat ustanowił rok 2020 Rokiem Ojca Innocentego Marii, czyli Józefa Franciszka Emanuela Bocheńskiego (1902-1995). Uchwała wskazuje, że Bocheński:

Wśród polskich uczonych zajmuje (…) miejsce wyjątkowe. Reprezentuje najważniejszą polską szkołę filozoficzną, zwaną lwowsko-warszawską.

Był także wielkim Polakiem. Studiował we Fryburgu, Rzymie i Krakowie, Wykładał w Rzymie i Fryburgu. Brał udział w wojnach 1920 i 1939 roku, w tym – w bitwie o Monte Cassino. Należał do  Zakonu Kaznodziejskiego św. Dominika.

Dzisiaj przypomnimy cytaty z dostępnych w naszej bibliotece esejów O sensie życia, O światopoglądzie (w: Sens życia i inne eseje, sygnatura: 142516) oraz książek: Sto zabobonów. Krótki filozoficzny słownik zabobonów (sygnatura: cz D VI-5/37), Wspomnienia (sygnatura: 174865), Zarys historii filozofii (sygnatura: cz XII-3/24 b).
źródło
[Z sensem życia] jest podobnie jak ze zdrowiem: czym jest i jak jest ważne odkrywamy dopiero, gdyśmy je stracili.

(…) sprawa sensu życia jest sprawą w najwyższym stopniu indywidualną, osobistą, prywatną.
Jesteśmy wszyscy tak strasznie uspołecznieni, że nawet istnienia spraw prywatnych nie dostrzegamy. A tymczasem właśnie najważniejsze sprawy człowieka są czysto prywatne; tak, jak obok sensu życia, cierpienie, miłość, śmierć i tym podobne.

Istnieje jeden wypadek, w którym o sensie życia nie można wątpić, a mianowicie wtedy, kiedy istnieje jakiś cel, do którego się dąży, który chciałoby się osiągnąć. (…) Kiedy twój sens życia jest zagrożony, staraj sobie znaleźć cel, do którego mógłbyś intensywnie dążyć. Nie trzeba pogardzać małymi celami i przemijającymi chwilami życia.

(O sensie życia)

Światopogląd jest uogólnieniem pojęcia religii, które stosuje się też do ateistów.

Światopogląd jest zespołem poglądów na podstawowe zagadnienia świata i życia ludzkiego wraz z uczuciową postawą zajętą w stosunku do nich przez człowieka (…) każdy światopogląd zawiera normy moralne, przykazania, nakazy (…) każdy światopogląd zawiera odpowiedzi na tzw. zagadnienia egzystencjalne.

Pod względem formy jedna rzecz jest oczywista – każdy światopogląd jest sprawą wiary, nie nauki, bowiem jest niedowodliwy. Znaczy to, że człowiek w pewnym momencie decyduje się na przyjęcie takiego czy innego światopoglądu.

(…) każda religia i każda ideologia jest światopoglądem. Nie każdy jednak światopogląd jest religią i nie każdy światopogląd jest ideologią. Dlaczego tak jest? Pojęcie światopoglądu jest szersze.


Istnieją pewne dziedziny, które nie są światopoglądami. Do nich należy nauka. W nauce przyjmuje się tylko twierdzenia sprawdzalne. (…) Światopogląd jest niedowodliwy. Stąd naukowy światopogląd nie istnieje, to jest sprzeczność, jak „żelazne drzewo” lub „kwadratowe koło”. (…) Światopoglądu udowodnić się nie da, dlatego, że norm moralnych nie można udowodnić. Nie można udowodnić, że mam kochać bliźniego. (…) Nie można dowodliwie odpowiedzieć także na problemy egzystencjalne. Choćby z tych dwu względów, światopogląd naukowy nie jest możliwy. (…) Poglądów Oświecenia nie da się dzisiaj obronić.

Światopogląd jest punktem wyjścia absolutnym. Nie ma stanowiska poza światopoglądem. Można światopogląd odrzucić, ale tylko w imię innego światopoglądu.

(O światopoglądzie)

Jeden z najwybitniejszych myślicieli zakonu, Kajetan de Vio, powiedział kiedyś, że dominikanin, który nie studiuje cztery godziny dziennie, popełnia grzech śmiertelny. Otóż wydaje mi się, że tego grzechu nie jestem winny. Filozofowaniu poświęcałem zwykle więcej niż owe Kajetanowe minimum. Najważniejszą bodaj rzeczą, której się nauczyłem w zakonie, jest wytężona praca naukowa.

Nie ma pokoju, szczęścia i dobra na tej ziemi bez walki, bez obrony zbrojnej, bez gotowości umierania, ale i strzelania w obronie słusznej sprawy. Taką naukę dało mi moje burzliwe i długie życie.
(Wspomnienia)

Najtrwalsze są te wyniki filozofii, w których nauka przyrodnicza nie jest podstawą, ale przedmiotem badania.
(Zarys historii filozofii)

Upadek scholastyki pod ciosami kpiących pisarzy odrodzenia jest równoznaczny z początkiem (…) ciemnego (…) okresu między dwiema żywymi epokami myśli: scholastyczną i współczesną. Większość dorobku zdobytego w starożytności i średniowieczu została wówczas zapomniana (…).
(Sto zabobonów. Krótki filozoficzny słownik zabobonów)

Inne książki Józefa Marii Bocheńskiego w naszych zbiorach:
Lewica, religia, sowietologia, Warszawa 1996. ISBN 838684826X (sygnatura: cz XIII-6/45 b).
Logika religii, Warszawa 1990. ISBN 8321111017 (sygnatury: 135183, cz XXIV-1/12 a).
Szkice o nacjonalizmie i katolicyzmie polskim, Warszawa 1995. ISBN 8386482087 (sygnatura: cz LV-4/12 a).
Współczesne metody myślenia, Poznań 1992. ISBN 8370331211 (sygnatura: cz XII-5/53).

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz