Zagajewski

Są poeci, którzy uważają się za kontestatorów, buntowników, i są poeci piszący pod znakiem wielkiego „Tak”. Ja sam zaczynałem jako kontestator, razem z całym pokoleniem Nowej Fali i przez długi czas służyłem temu „Nie”, ale później przeżyłem coś w rodzaju przełomu. Uznałem, iż jest to trochę dziecinne, gdy całość swojej orientacji poetyckiej podporządkowuje się pewnemu partykularnemu problemowi, i że być może ważniejsze jest słowo „Tak”, z tym że dotyczy już ono innego porządku, dotyczy świata danego nam, który nie jest przez człowieka stworzony.

To są słowa Adama Zagajewskiego (cytujemy wg: Maciej M. Szczawiński, Tak, „Śląsk” 2006, nr 6, s. 38).

Poeta, prozaik, eseista, tłumacz, nauczyciel akademicki. Przedstawiciel pokolenia Nowej Fali. Laureat wielu polskich i zagranicznych nagród. Nie tak dawno pisałyśmy o nim, że jest. Teraz mówimy, że BYŁ. Jednak został. W swoich dziełach. We wspomnieniach.

Artykuły na jego temat pojawiały się w licznych czasopismach. Spośród tych, które mamy w zbiorach, wymienimy: „Akcent”, „CzasyPismo”, „Głos Nauczycielski”, „Kresy”, „Odra”, „Opcje”, „Polonistyka”, „Poradnik Bibliotekarza”, „Ruch Literacki”, „Śląsk”, „Teksty Drugie”, „Zeszyty Literackie”, „Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego”, „Znak”. Są też książki. Na blogu interpretowałyśmy wielowymiarowy, metafizyczny wiersz Lusterko samochodu (Kącik Maturzysty – 82, Ćwiczenie 3, TUTAJ). Dziś oddamy głos pisarzom, krytykom, autorom opracowań. Oto niektóre opinie o Zagajewskim, wypisane z pozycji znajdujących się w naszej bibliotece.

Adam Zagajewski jest kimś dużo większym niż poetą powszedniości. Jego ściszony głos dobiega spoza katastrofalnych zniszczeń tego obscenicznego wieku.
(Derek Walcott)

Był poetą, zanim w pełni zdał sobie sprawę z tego faktu.
(Charles Simic)

Czas w poezji Zagajewskiego dzieli się tak jak przestrzeń, na zewnętrzny i wewnętrzny, indywidualny czas bohatera. Pierwszy jest czasem kolistym, wyznaczonym przez pory dnia i roku. Drugi jest (…) „bezczasem” chwili.
(Magdalena Sukiennik)

Czyż w (…) poszukiwaniach Zagajewskiego nie odbija się jego nieustanna próba tworzenia wobec chaosu, poszukiwanie piękna wewnętrznej i zewnętrznej harmonii?
(Maciej M. Szczawiński)

Dziękuję tobie Adamie za kartkę z Fryburga
na której Anioł w komeżce ze śniegu
wielka trąbą obwieszcza natarcie
ohydnych bloków mieszkalnych
(Zbigniew Herbert, Widokówka od Adama Zagajewskiego)

Kim jest wielki pisarz? Człowiekiem wolnym, który odkrył świat wyobraźni i ducha obok banalnej rzeczywistości i który nam jedno przez drugie odsłania.
(Tzvetan Todorov)

Liryka Zagajewskiego tworzona jest w dobie współczesnej, której kulturowa rzeczywistość jest wieloraka, nieciągła, zatomizowana, pluralistyczna. Brak jest jej stałego wyznacznika oprócz nieuporządkowania. Zdawać by się mogło, że podmiot Zagajewskiego przystaje do takiego modelu świata. Jednakże cechą szczególną obrazu rzeczywistości pomieszczonego w jego liryce jest kształt nadawany spojrzeniem podmiotu. Właśnie podmiot (…) staje się instancją selekcjonującą. Podmiot jawi się jako konstrukt immanentnie obecny w tekstach, nawet tych, w których brak pierwszoosobowego „ja”. Owej podmiotowości towarzyszy swoista filozofia bycia „tu i teraz”, oznaczająca bycie poza czasem i zawsze w drodze do nieokreślonego miejsca.
(Urszula Klatka)

Poezja Zagajewskiego jest hołdem złożonym naszej Europie Środkowej i jedności Europy, sztucznie podzielonej na „Wschód” i „Zachód”.
(Czesław Miłosz)

To, co w poezji Marcowej generacji było najlepsze, rodziło się z połączenia „społeczności” z „prywatnością”, z mówienia o sprawach powszechnie ważnych, ale z indywidualnego, prywatnego, osobistego punktu widzenia.
(Stanisław Barańczak)

Wspaniałym szaleństwem poezji Adama Zagajewskiego jest głód rzeczy, ogromny apetyt na świat. Uchwycić, zapisać wszystko, co choćby na parę sekund stanęło na jego drodze, uderzyło oczy, słuch, powonienie, wrażliwość skóry.
(Ewa Bieńkowska)

Artykuły cytowane
Głosy o Adamie Zagajewskim, „Zeszyty Literackie” 2015, nr 2, s. 78-88.
Urszula Klatka, Podmiot w liryce Adama Zagajewskiego, „Ruch Literacki” 1998, z. 2, s. 205-215.
Charles Simic, Tajemnica obecności, tłum. Renata Gorczyńska, „Zeszyty Literackie” 2003, nr 2, s. 36-44.
Magdalena Sukiennik, O poezji Adama Zagajewskiego, „Ruch Literacki” 1993, nr 1/2, s. 37-50.