Dzisiaj Ćwiczeniem 1 uczynimy pytanie, które zadała jedna z Uczennic w trakcie zajęć z 21 września. Ćwiczenie 3 będzie nawiązaniem i rozszerzeniem tego, które zadałam zebranym podczas wspomnianego spotkania.
Pytania
Ćwiczenie 1
Niech obraz Wigilia na Syberii Jacka Malczewskiego stanie się inspiracją do przedstawienia zesłańców w różnych tekstach kultury.
Pytania
Ćwiczenie 1
Niech obraz Wigilia na Syberii Jacka Malczewskiego stanie się inspiracją do przedstawienia zesłańców w różnych tekstach kultury.
 |
| źródło |
Ćwiczenie 2
Temat pokrewny do zesłania, szerszy od niego. Jakie utwory literackie można wziąć pod uwagę omawiając zagadnienie: wygnanie, tułaczka, emigracja.
Ćwiczenie 3
Literackie nawiązanie do widoku katedry św. Piotra w Beauvais w wierszu Adama Zagajewskiego Lusterko samochodu uczyń inspiracją do omówienia literackich refleksji na temat granic ludzkiego poznania (Boga, Absolutu, sensu dziejów, samego siebie).
Widok katedry:
Temat pokrewny do zesłania, szerszy od niego. Jakie utwory literackie można wziąć pod uwagę omawiając zagadnienie: wygnanie, tułaczka, emigracja.
Ćwiczenie 3
Literackie nawiązanie do widoku katedry św. Piotra w Beauvais w wierszu Adama Zagajewskiego Lusterko samochodu uczyń inspiracją do omówienia literackich refleksji na temat granic ludzkiego poznania (Boga, Absolutu, sensu dziejów, samego siebie).
Widok katedry:
 |
| źródło: St. K. Stopczyk, Plastyka. Podręcznik dla klasy szóstej szkoły podstawowej, Warszawa, WSiP, 1998, s. 42 |
Wiersz:
W lusterku samochodu zobaczyłem
nagle bryłę katedry w Beauvais;
rzeczy wielkie mieszkają w małych
przez chwilę.
Odpowiedzi
Ćwiczenie 1
Oto niektóre teksty kultury, spośród których można wybrać kilka (dwa, trzy), najlepiej z lektur omawianych w szkole. Obrazy (choć wystarczyłby podany w temacie oraz - ewentualnie - zaznaczenie, że artysta namalował więcej dzieł o tej tematyce), np. Artur Grottger: Pochód na Syberię. Antoni Kozakiewicz: Trzy pokolenia. Jacek Malczewski: Niedziela w kopalni; Podróż na wschód; Sybiracy; Śmierć Ellenai [Uwaga! Obraz nawiązuje do Anhellego Juliusza Słowackiego]; Śmierć na etapie; Zesłanie studentów. Artur Nikrutowski: Zsyłka na Sybir. Witold Pruszkowski: Na zesłanie w Sybir. Aleksander Sochaczewski: Pożegnanie Europy; Starzec w kajdanach; Śmierć na taczce; W drodze na zesłanie; Więźniowie przy pracy w drodze do katorgi.
W lusterku samochodu zobaczyłem
nagle bryłę katedry w Beauvais;
rzeczy wielkie mieszkają w małych
przez chwilę.
Odpowiedzi
Ćwiczenie 1
Oto niektóre teksty kultury, spośród których można wybrać kilka (dwa, trzy), najlepiej z lektur omawianych w szkole. Obrazy (choć wystarczyłby podany w temacie oraz - ewentualnie - zaznaczenie, że artysta namalował więcej dzieł o tej tematyce), np. Artur Grottger: Pochód na Syberię. Antoni Kozakiewicz: Trzy pokolenia. Jacek Malczewski: Niedziela w kopalni; Podróż na wschód; Sybiracy; Śmierć Ellenai [Uwaga! Obraz nawiązuje do Anhellego Juliusza Słowackiego]; Śmierć na etapie; Zesłanie studentów. Artur Nikrutowski: Zsyłka na Sybir. Witold Pruszkowski: Na zesłanie w Sybir. Aleksander Sochaczewski: Pożegnanie Europy; Starzec w kajdanach; Śmierć na taczce; W drodze na zesłanie; Więźniowie przy pracy w drodze do katorgi.
Literatura, np. Adam Mickiewicz: Dziadów część III [opowiadanie Sobolewskiego, Ustęp] - omówienie lektury TUTAJ i TUTAJ, Pielgrzym [w Sonetach krymskich], oraz Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego. Juliusz Słowacki: Anhelli. Bolesław Prus: Lalka [pobyt Wokulskiego na Syberii]. Lew Tołstoj: Za co? (zob. TUTAJ), Stefan Żeromski: Ludzie bezdomni [Wacław - brat Joasi Podborskiej]. Mieczysław Jastrun: Dziady [piękny, smutny wiersz]. Alfred Szklarski: Tajemnicza wyprawa Tomka [z serii przygód o Tomku Wilmowskim]. Gustaw Herling-Grudziński: Inny świat.
Książki o zesłańcach, chociaż nie o Polakach - np. Fiodor Dostojewski: Zbrodnia i kara; Wspomnienia z domu umarłych.
Piosenka, np. Jacek Kaczmarski: Wigilia na Syberii; Zesłanie studentów [nawiązujące do obrazów Malczewskiego].
Ćwiczenie 2
Takich utworów jest sporo. Oto przykłady (ujęte chronologicznie, tzn. epokami): Adam Mickiewicz: Pan Tadeusz [Epilog]. Juliusz Słowacki: Hymn [Smutno mi, Boże...]. Cyprian Kamil Norwid: Moja piosnka II. Henryk Sienkiewicz: Latarnik. Michał Bałucki: Dla chleba [Góralu, czy ci nie żal...]. Kazimierz Wierzyński: Wróć nas do kraju; Ktokolwiek jesteś bez ojczyzny; Wisław i wyspa; Kufer na plecach. Sławomir Mrożek: Emigranci [dramat]. Ponadto pisarstwo sporej części twórców emigracyjnych, np. Mariana Hemara, Jana Lechonia, Józefa Wittlina i innych. Oczywiście, jeśli temat poszerzymy na sprawy nie tylko polskie, ale również ogólnoludzkie (bo sformułowanie tematu na to pozwoli!), możemy wziąć pod uwagę m.in. Biblię (Księga Rodzaju - wygnanie Adama i Ewy, Księga Wyjścia - wędrówka Narodu Wybranego, Ewangelia wg św. Mateusza - wędrówka Świętej Rodziny do Egiptu), mitologię grecką (Prometeusz, Odyseusz), Chłopów Władysława Stanisława Reymonta (bezdomność Agaty i Jagustynki) i inne.
Takich utworów jest sporo. Oto przykłady (ujęte chronologicznie, tzn. epokami): Adam Mickiewicz: Pan Tadeusz [Epilog]. Juliusz Słowacki: Hymn [Smutno mi, Boże...]. Cyprian Kamil Norwid: Moja piosnka II. Henryk Sienkiewicz: Latarnik. Michał Bałucki: Dla chleba [Góralu, czy ci nie żal...]. Kazimierz Wierzyński: Wróć nas do kraju; Ktokolwiek jesteś bez ojczyzny; Wisław i wyspa; Kufer na plecach. Sławomir Mrożek: Emigranci [dramat]. Ponadto pisarstwo sporej części twórców emigracyjnych, np. Mariana Hemara, Jana Lechonia, Józefa Wittlina i innych. Oczywiście, jeśli temat poszerzymy na sprawy nie tylko polskie, ale również ogólnoludzkie (bo sformułowanie tematu na to pozwoli!), możemy wziąć pod uwagę m.in. Biblię (Księga Rodzaju - wygnanie Adama i Ewy, Księga Wyjścia - wędrówka Narodu Wybranego, Ewangelia wg św. Mateusza - wędrówka Świętej Rodziny do Egiptu), mitologię grecką (Prometeusz, Odyseusz), Chłopów Władysława Stanisława Reymonta (bezdomność Agaty i Jagustynki) i inne.
Ćwiczenie 3
Sytuacja liryczna i podmiot liryczny: znawca kultury europejskiej wspomina, że podróżując samochodem po Francji i wyjeżdżając z Beauvais - zobaczył w lusterku pomniejszony obraz katedry. Dwa ostatnie wersy stanowią filozoficzną refleksję (uogólnienie tamtego wrażenia), której podstawą jest kontrast: rzeczy wielkie - rzeczy małe.
W sensie dosłownym:
• rzeczy wielkie: bryła katedry, jej ogrom; trwałość budowli;
• rzeczy małe: lusterko (por. zdrobnienie!); nietrwałość wrażenia ("przez chwilę").
W sensie przenośnym:
• rzeczy wielkie: Ten, który zamieszkuje katedrę - Bóg; sacrum; wielowiekowa tradycja, historia, cywilizacja.
• rzeczy małe: profanum; człowiek, jego osobiste doświadczenie i jednostkowa historia, rola w dziejach.
Połączenie rzeczy wielkich i małych. Ważny trop interpretacyjny mamy w tytule: motyw odbicia (lustra), nasuwający szerokie skojarzenia, np. z jaskinią Platona (widzimy tylko cień rzeczy, a nie same rzeczy), z Wyznaniami św. Augustyna (iluminacja), ale przede wszystkim z 1 Listem do Koryntian [Hymn o miłości] św. Pawła: "Teraz widzimy jakby w zwierciadle, niejasno" (1 Kor 13, 12). Wniosek: dwa ostatnie wersy sugerują, że człowiekowi tylko chwilowo dana jest możliwość wniknięcia w istotę rzeczy nadprzyrodzonych i stworzonych, istniejących obiektywnie, także w sens dziejów i własnego życia, poznania ich w nagłym przebłysku pewności (iluminacji). Tego olśnienia może doznać wszędzie i w różny sposób, tu: nawet poprzez zniekształcone, pomniejszone odbicie katedry (a nie np. przez wejście do jej wnętrza). Zawsze jednak będzie to ulotny moment ("przez chwilę").
Przykłady innych utworów o granicach ludzkiego poznania Boga, Absolutu, sensu dziejów, siebie samego: Człowiek Boże igrzysko (fraszka) Jana Kochanowskiego; Dziadów część III [Wielka Improwizacja], wiersze Arcymistrz oraz Rozum i wiara Adama Mickiewicza; mistyczna (późna) twórczość Juliusza Słowackiego; Notre-Dame Juliana Przybosia (interpretacja – TUTAJ); poezja ks. Jana Twardowskiego (Mrówko ważko biedronko, *** [Święty Franciszku], Niewidoma dziewczynka, Na słomce, Prośba [Nie posypujcie cukrem religii…], Wierzę jak dziecko), Oeconomia Divina Czesława Miłosza.
Gdyby temat wyraźnie dotyczył uniwersalnego problemu granic ludzkiego poznania, można by nawiązać do postaci naukowców i "mędrców" w literaturze (np. Faust Johanna Wolfganga Goethego, Romantyczność Adama Mickiewicza, Lalka Bolesława Prusa, Solaris Stanisława Lema). Pamiętajmy, że utwory o wędrówce także często dotyczą (samo)poznania, np. Boska Komedia Dantego i inne (zob. TUTAJ, s. 69 i nast.).
Sytuacja liryczna i podmiot liryczny: znawca kultury europejskiej wspomina, że podróżując samochodem po Francji i wyjeżdżając z Beauvais - zobaczył w lusterku pomniejszony obraz katedry. Dwa ostatnie wersy stanowią filozoficzną refleksję (uogólnienie tamtego wrażenia), której podstawą jest kontrast: rzeczy wielkie - rzeczy małe.
W sensie dosłownym:
• rzeczy wielkie: bryła katedry, jej ogrom; trwałość budowli;
• rzeczy małe: lusterko (por. zdrobnienie!); nietrwałość wrażenia ("przez chwilę").
W sensie przenośnym:
• rzeczy wielkie: Ten, który zamieszkuje katedrę - Bóg; sacrum; wielowiekowa tradycja, historia, cywilizacja.
• rzeczy małe: profanum; człowiek, jego osobiste doświadczenie i jednostkowa historia, rola w dziejach.
Połączenie rzeczy wielkich i małych. Ważny trop interpretacyjny mamy w tytule: motyw odbicia (lustra), nasuwający szerokie skojarzenia, np. z jaskinią Platona (widzimy tylko cień rzeczy, a nie same rzeczy), z Wyznaniami św. Augustyna (iluminacja), ale przede wszystkim z 1 Listem do Koryntian [Hymn o miłości] św. Pawła: "Teraz widzimy jakby w zwierciadle, niejasno" (1 Kor 13, 12). Wniosek: dwa ostatnie wersy sugerują, że człowiekowi tylko chwilowo dana jest możliwość wniknięcia w istotę rzeczy nadprzyrodzonych i stworzonych, istniejących obiektywnie, także w sens dziejów i własnego życia, poznania ich w nagłym przebłysku pewności (iluminacji). Tego olśnienia może doznać wszędzie i w różny sposób, tu: nawet poprzez zniekształcone, pomniejszone odbicie katedry (a nie np. przez wejście do jej wnętrza). Zawsze jednak będzie to ulotny moment ("przez chwilę").
Przykłady innych utworów o granicach ludzkiego poznania Boga, Absolutu, sensu dziejów, siebie samego: Człowiek Boże igrzysko (fraszka) Jana Kochanowskiego; Dziadów część III [Wielka Improwizacja], wiersze Arcymistrz oraz Rozum i wiara Adama Mickiewicza; mistyczna (późna) twórczość Juliusza Słowackiego; Notre-Dame Juliana Przybosia (interpretacja – TUTAJ); poezja ks. Jana Twardowskiego (Mrówko ważko biedronko, *** [Święty Franciszku], Niewidoma dziewczynka, Na słomce, Prośba [Nie posypujcie cukrem religii…], Wierzę jak dziecko), Oeconomia Divina Czesława Miłosza.
Gdyby temat wyraźnie dotyczył uniwersalnego problemu granic ludzkiego poznania, można by nawiązać do postaci naukowców i "mędrców" w literaturze (np. Faust Johanna Wolfganga Goethego, Romantyczność Adama Mickiewicza, Lalka Bolesława Prusa, Solaris Stanisława Lema). Pamiętajmy, że utwory o wędrówce także często dotyczą (samo)poznania, np. Boska Komedia Dantego i inne (zob. TUTAJ, s. 69 i nast.).
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz