Kaczmarski (2)

Dzisiaj napiszemy o niektórych gatunkach oraz aluzjach literackich u Kaczmarskiego.

Gatunki literackie
Bajka, baśń, np. Bajeczka z perspektywki, Bajka, Bajka o Polsce, Bajka średniowieczna;  Wyznanie kalifa, czyli o mocy baśni.
Ballada, np. Ballada antykryzysowa, Ballada czarno-biała, Ballada dla obywatela miasteczka P., Ballada feudalna, Ballada o bieli, Ballada o drapieżnej bestii, Ballada o Hidalgu Don Pedro i księżniczce Inez, Ballada o pustym stole, Ballada żebracza.
Epitafium, np. Epitafium dla Brunona Jasieńskiego, Epitafium dla Włodzimierza Wysockiego (Wysocki - TUTAJ).
Kolęda, np. Kolęda barokowa, Kolęda ludowa.
Modlitwa, lamentacja, litania, suplikacja, np. Do muzy suplikacja przy ostrzeniu pióra, Lament Tytana, Litania, Modlitwa o wschodzie słońca.
Pieśń, piosenka, hymn, np. Hymn wieczoru kawalerskiego, Pieśń o śnie, Piosenka o radości życia, Piosenka zza miedzy, Rondo, czyli piosenka o kacu-gigancie.
Przypowieść (parabola), np. Przypowieść własne 44. urodziny, Przypowieść o ślepcach (TUTAJ), Przypowieść prawdziwa o szaliku, Wakacyjna przypowieść z metafizycznym morałem.
Inne, np. Kantyczka z lotu ptaka, Kołysanka dla Kleopatry, Limeryki o narodach, Pięć sonetów o umieraniu komunizmu, Przyczynek do legendy o świętym Jerzym, Reportaż (Bośnia II), Traktacik o wyobraźni, Tren spadkobierców.

Aluzje literackie - parafrazy, pastisze, inne nawiązania, np. Brat dobry, brat zły [aluzja do Kaina i Abla], Duch czasu (Raport z Oblężonego Miasta), Krótka rozmowa między Panem, Chamem i Plebanem, Pamiętnik znaleziony w starych nutach, Przejście Polaków przez Morze Czerwone, Wróżba (Raport z oblężonego miasta). Także:

"Tu wieszcz Adam dni szereg
Spędził w piekle rozterek;
Czy powstańcze zasilić ma jatki,
Czy - gdy żądza się perli
W romantycznej scenerii -
Wybrać raczej ramiona mężatki."
(Czaty śmiełowskie, fragment)

Pastisz Czatów Mickiewicza. Por. nawiązanie do tytułu, tematykę, identyczny sylabotonik. Pojęcia: parafraza, pastisz - TUTAJ.

"Dobrze, dobrze – wszędzie i zawsze,
Tak żyć, jak chcą bogi łaskawsze
Od zwycięskich bogów niewoli -
Tylko myśleć – słuchać i patrzyć
I żadnego myślnika nie zatrzeć
W kalendarzu tego, co boli."
(Parafraza, fragment)

Parafraza  Mojej piosnki (I) [Źle, źle zawsze i wszędzie] Norwida. Por. dodanie po tytule "(za C. K. Norwidem)". Nawiązanie do tematyki - odwrócenie sensu (u Norwida: "Źle, źle zawsze i wszędzie"), identyczna miara wierszowa.

"Sny o wielkości srebrne są a kruche
Polak dla siebie bywa niebezpieczny
I cóż, że wyśni odrodzenie Duchem
Kiedy ten duch w nim - zgoła średniowieczny
Niechaj więc łyka oślizgłą ropuchę
Zwłaszcza, że w gębie nader wciąż waleczny
A skoro życie jest snem - niech się we śnie
Spełni jak zechce... - nie budząc przedwcześnie!"
(Rechot Słowackiego, fragment)

Parafraza Beniowskiego Słowackiego. Por. tematykę i wersyfikację (oktawa).

"Tak nas Panie obdarzasz, wżdy nam zawsze mało -
Za nic mamy - co mamy, więcej by się chciało.
A przecież ni nam życia, ni geniuszu starcza
By skorzystać z bogactwa jeno duszy skarbca. (...)
Późno mądrość przychodzi
Czego pragnąć się godzi.
Ale próżno żałować
Czego nie szło zachować. (…)
Im mniej cię co dzień, miodzie -
Tym mi smakujesz słodziej:
I słońcem i księżycem,
Rozkoszą nienasyceń,
Szczodrością moich dni -
Dziękuję ci."
(Jan Kochanowski, fragment)

Nawiązanie do kilku pieśni Kochanowskiego. Por. tematykę, wersyfikację, archaizmy ("wżdy").

"Tym galeonem barykady
Planetę ognia opływamy
Nic nie widzący, niewidoczni -
Przejrzyste cienie dni.
W popiołu plusz się zapadamy,
W który zmieniły się pokłady,
Niebo się coraz wyżej złoci,
Okręt nabiera krwi.
Unoszą nas ceglane fale -
Piętnastoletnich kapitanów
W spełnienie marzeń o podróżach
W nietknięty stopą świat.
I byle prędzej, byle dalej,
Wczepieni w burty potrzaskane
Nim ciało całkiem się zanurzy
W ciszę bezdenną lat."
(Barykada (Śmierć Baczyńskiego), fragment)

Parafraza Znów wędrujemy Baczyńskiego. Por. tematykę i wersyfikację.

Dokończenie - nawiązania do sztuk plastycznych, filmu, muzyki, historii - 28 lutego (w poniedziałek). W najbliższy piątek - Książki (nie)zapomniane.