Dzieci pisarzy

3 marca przypadł Międzynarodowy Dzień Pisarzy, ustanowiony w 1984 roku przez PEN Club. Uczcimy go wspominając… niektóre dzieci pisarzy, które trafiły do literatury. Unieśmiertelnione – jak się przekonamy - nie tylko przez swych ojców. Oto przykłady.

Urszula Kochanowska (1575-1578 lub 1579). Podobno – według "Trenów" – dziedziczka talentu ojca. Nieustanne źródło literackich inspiracji dla późniejszych pisarzy, np. Bolesława Leśmiana (Urszulka Kochanowska), Janiny Porazińskiej (Kto mi dał skrzydła), Józefa Czechowicza (Dziecko). Także malarzy (Jan Kochanowski u zwłok Urszulki Jana Matejki) i rzeźbiarzy (Kochanowski z Orszulą Zygmunta Trembeckiego). Jakiś czas temu media zelektryzowała wiadomość, że - w trakcie rozbiórki fragmentu blanki należącej do kościoła parafialnego w Świeciechowie Poduchownym - archeolodzy znaleźli szczątki około 100 osób, w tym… Urszulki (por. np. TUTAJ).

Stefan Potocki (1651-1673). Syn barokowego pisarza, Wacława Potockiego. Uczestnik zwycięskiej bitwy Jana Sobieskiego pod Chocimiem, zdobywający w niej pierwsze wojenne doświadczenia. Wyposażony na tę wojnę przez ojca, młody żołnierz husarii nie wytrzymał trudów kampanii i śmiertelnie zapadł na zdrowiu. Zmarł w obozie już po zakończeniu działań. Gdy Polska świętowała wiktorię, ojciec - przebywający akurat na zjeździe proszowickim - opłakiwał dziecko. Najpierw wspomniał o nim w Periodach:

Gdy Polska z tureckiego cieszy się pogromu,
Ja bez uszu, bez zmysłu powracam do domu.

Później – w cyklu "Pieśni albo Trenów (od Wiosny, Lata, Jesieni, Zimy)", ewidentnie zainspirowanym Kochanowskim.

Joanna Broniewska-Kozicka (1929-1954), czyli Anka Władysława Broniewskiego. Po rozpadzie małżeństwa rodziców znalazła się (wraz z matką) na terenach ZSRR, ale korespondowała z ojcem - najpierw uwięzionym na terenie tego kraju, a później wędrującym na Bliski Wschód z Armią Andersa. Po wojnie studiowała historię sztuki, socjologię i dziennikarstwo. Jej przedwczesna śmierć była komentowana jako samobójstwo (w konsekwencji romansu z Bohdanem Czeszką), ale zaprzeczyła temu córka, Ewa Zawistowska, która za przyczynę zgonu uznała nieszczęśliwy wypadek. Konkretnie – zatrucie gazem z nieszczelnej instalacji. Śmierć ukochanej Anki ojciec przypłacił rozstrojem psychicznym, ale stworzył też cykl siedemnastu pięknych wierszy.

Uta Przyboś (ur. 1956). Polska poetka i malarka. Córka Juliana Przybosia i Danuty Kuli, malarki. Bohaterka i adresatka dwudziestu "Wierszy i obrazków", które napisał jej ojciec, a ona - jako dziecko – zilustrowała. Tomik to też jedyna w swoim rodzaju poezja o Poezji: „uta” (tanka), pisana z małej litery, nie jako imię, jest nazwą japońskiego gatunku lirycznego.

Ruth Sieber-Rilke (1901-1972). Córka Rainera Marii Rilkego i Klary Westhoff. Była dla rodziców darem, którego nie przyjęli – przyszła na świat w dniu Bożego Narodzenia. Jednak nie ojciec poświęcił jej długi wiersz, bo porzucił matkę i dziecko, ale… Tadeusz Różewicz. Uczynił to po latach, po samobójczej śmierci Ruth i jej męża. Oto fragment wiersza "Appendix dopisany przez „samo życie”:

zamiast bawić się
z jednorożcem
doiła krowy
zamiast karmić lwa
karmiła świnie
w prawdziwym chlewie (…)
pracowała w oborze
jakby chciała przypomnieć ojcu
o gnoju i mierzwie
jakby chciała przetrząsnąć
słynne metafory i róże (…)
wybrała życie „proste"
w chłopskiej chałupie
wreszcie 17 listopada 1972 (…)
zadaje sobie śmierć
anty-estetyczną
popełnia z mężem samobójstwo
w zamkniętym samochodzie
z podłączoną do wnętrza
rurą wydechową
dusi się gazami spalinowymi
jakby w ostatnim jeszcze geście
anty-Rilkowska

Smutna opowieść. „Samo życie”.