Między „Początkiem” (Szczypiorskiego) a „Końcówką” (Becketta) – część 1

Początek wakacji. Może przypomnimy kilka utworów literackich o… początku i końcu? Dwa mamy już w tytule.

Wiersze. „Koniec i początek” Wisławy Szymborskiej. W takiej – zdawałoby się, nielogicznej – kolejności (przy okazji przypominamy, że ta figura retoryczna nazywa się hysteron-proteron). Ale w treści ma to głębokie uzasadnienie. Podobny, poważny temat mamy w „Portrecie końca wieku” Zbigniewa Herberta. Nikłej nadziei nie ma w „Końcu wieku XIX” Kazimierza Przerwy-Tetmajera. Inny „poetycki” koniec, to np. w „Koniec lata w zdziczałym ogrodzie” Jarosława Marka Rymkiewicza, a prozatorski – „Koniec wakacji” Janusza Domagalika i „Koniec romansu” Grahama Greene’a. Początek? Na przykład „Początek jesieni” Jerzego Lieberta, „Początek” Dana Browna… Alfa i Omega razem są zaś w „Biblii” (Ap 1, 8).

Początek i koniec. To także pierwszy i ostatni… Dramat „Pierwszy dzień wolności” Leona Kruczkowskiego, opowiadanie „Pierwszy krok w chmurach” Marka Hłaski, powieść „Pierwszy śnieg” Jo Nesbo… Dramat „Ostatnia taśma Krappa” Samuela Becketta, poemat „Pan Tadeusz, czyli Ostatni zajazd na Litwie” Adama Mickiewicza, powieści „Ostatni Mohikanin” Jamesa Fenimoore’a Coopera, „Aecjusz, ostatni Rzymianin” Teodora Parnickiego i „Ostatni brzeg” Nevila Shute (TUTAJ)...

Chcemy zaprosić do zabawy. Przedstawimy pierwsze i ostatnie zdania z najsławniejszych utworów epickich pisarzy polskich i obcych (po 20). Zadanie będzie polegało na odgadnięciu autorów i tytułów, a nagrodą pozostanie... satysfakcja.

Literatura polska

1.„Czarny ptak o dwu głowach, orzeł o trzech koronach, w szponach kurczowo zaciska złote jabłko i miecz obnażony.”
„Czy za cesarza, czy tylko za siebie samego, o tym na razie historia milczy.”

2.„Jestem ładna – pomyślała Marta Majewska ujrzawszy się w lustrze.”
„ – Jesteśmy w Warszawie… - rzekł cicho, lecz wyraźnie Halski.”

3.„Mam kilka lat.”
„W ich uśmiechu ukryta jest, jak się nam zdaje, jakaś obietnica, że być może urodzimy się ponownie i tym razem będzie to właściwy czas i właściwe miejsce.”

4.„Miał lat przeszło czterdzieści, i widać to było z kilku zmarszczek, które cienkiemi liniami przerzynały mu czoło wysokie, a wydające się jeszcze wyższem od przerzedzonych na niem włosów ciemnych i na skroni trochę siwiejących.”
„Boże, bądź miłościw jej grzesznej i nieszczęśliwej!”

5.„Na ulicy Miodowej co dzień około południa można było spotkać jegomościa w pewnym wieku, który chodził z placu Krasińskich ku ulicy Senatorskiej.”
„Powinienem był zająć się nim od dawna…”

6.„Należy zacząć od opisu Kraju Jezior, w którym mieszkał Tomasz.”
„Podnosisz bicz – i tutaj urywa się opowieść.”

7.„- Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus!”
„Ostańcie z Bogiem, ludzie kochane.”

8.„Niektórzy ludzie mają pociąg do zbierania osobliwości kosztowniejszych lub mniej kosztownych, na jakie kogo stać.”
„Któż jednak powie, że za tymi chmurami nie ma słońca?…”

9."Ocknęło się znów zimno targające wnętrzności - i cierpienie, co raz wraz jak toporem rozrąbywało głowę."
"Dogodziły ci, widać - trafiły cię, oj, celnie - da postrzeliły celnie!..."

10.„Opowiem inną przygodę dziwniejszą…”
„Dziś na obiad była potrawka z kury.”

11.„Oto nadchodzi koniec świata.”
„Ludzie…”

12.„Poranek wiosenny świtał nad czarną lasów ławą otaczającą widnokrąg dokoła.”
„One są kwiatem tym wyrosłym na mogiłach, który coś przecie ma w sobie z ciał i ducha szczątków pokrytych nimi…”

13.„Przede wszystkim rzuca się w oczy światło.”
„Była jeszcze noc, ale zbliżała się najbardziej olśniewająca chwila w Afryce – moment świtu.”

14.„- Przyszedłem.”
„- Właśnie: ponad wszelką wątpliwość.”

15.„Rycerz Witosław Strzegonia, ostatni z jadących, obrócił się jeszcze raz ku klasztorowi.”
„- Pokory po Głowaczu jeszcze nie skończyłam!”

16.„Słońce zachodziło na gaj dębowy, wtulony w widły Dubissy i Ejni, w starym cichym kraju świętych dębów, węży i bursztynu.”
„Potakiwała swojemu synowi…”

17.„Światło lampy, chociaż przyćmione, budziło mnie i nieraz o drugiej lub trzeciej po północy widziałem Michasia pracującego jeszcze.”
„Nie wiem, gdzie jesteś, czy mnie słyszysz, wiem tylko, że twój dawny nauczyciel kaszle coraz ciężej, że mu coraz ciężej, samotniej i wkrótce może odejdzie, jak ty odszedłeś…”

18.„Wojna już dawno minęła.”
„Głowa wznosiła się do góry, a gdy wchodził na stację, machał już wesoło swoją teczką, myśląc o tym, co tam Janek w Stokroci przez te trzy tygodnie robił.”

19.„Wybudować grób.”
„I buja cię, buja, aż stajesz się znów nie narodzony, nie poczęty.”

20.„Żył raz pewien wielki konstruktor-wynalazca, który, nie ustając, wymyślał urządzenia niezwykłe i najdziwniejsze stwarzał aparaty.”
„Odtąd nikt już nie próbował najechać Kryonii, bo zabrakło głupców w całym Kosmosie, chociaż niektórzy mówią, że ich jeszcze sporo, a tylko drogi nie znają.”

Odpowiedzi
1.Józef Wittlin, „Sól ziemi” (zob. TUTAJ); 2. Leopold Tyrmand, „Zły”; 3. Olga Tokarczuk, „Bieguni”; 4. Eliza Orzeszkowa, „Cham”; 5. Bolesław Prus, „Katarynka”; 6. Czesław Miłosz, „Dolina Issy”; 7. Władysław Stanisław Reymont, „Chłopi” (zob. TUTAJ); 8. Bolesław Prus, „Kamizelka”; 9. Stefan Żeromski, "Wierna rzeka" 10. Witold Gombrowicz, „Kosmos”; 11. Tadeusz Konwicki, „Mała apokalipsa”; 12. Józef Ignacy Kraszewski, „Stara baśń”; 13. Ryszard Kapuściński, „Heban”; 14. Teodor Parnicki, „Tylko Beatrycze”; 15. Zofia Kossak, „Krzyżowcy”; 16. Maria Rodziewiczówna, „Dewajtis”; 17. Henryk Sienkiewicz, „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”; 18. Jarosław Iwaszkiewicz, „Panny z Wilka”; 19. Wiesław Myśliwski, „Kamień na kamieniu”; 20. Stanisław Lem, „Trzej elektrycerze”, z tomu: „Bajki robotów”.

Ps. Druga część testu (literatura powszechna) - 1 lipca. W najbliższy piątek - Książki (nie)zapomniane.