Rozpoczynamy kolejny sezon, nieco krótszy, spotkań w Kąciku Maturzysty. Będzie się ukazywał w każdą środę, około godziny 15. Przedstawimy m.in. przewodniki do interpretacji najważniejszych lektur, każdorazowo zaznaczając, jakie wiodące motywy w nich występują, co może okazać się pożyteczne podczas egzaminu pisemnego (rozprawka) i ustnego (głównie tematy "literackie" i "ikoniczne"). Będą też ćwiczenia, tezy do przykładowych rozprawek, interpretacje niektórych "nieliterackich" tekstów kultury, z którymi możemy spotkać się podczas egzaminu. Dzisiaj, na rozgrzewkę, pięć ćwiczeń. Oczywiście, jak zawsze, z podpowiedziami. Następne Kąciki - w kolejne środy. Ostatni w tym roku szkolnym - 9 maja (ćwiczenia do matury ustnej; 2 maja postaram się m.in. podać jeszcze kilka ewentualnych tematów rozprawek).
Pytania.
Ćwiczenie 1.
Przeczytaj poniższe cytaty (literackie oraz publicystyczne) i połącz je w pary ze środkami stylistycznymi: aliteracją, anaforą, anakolutem, diaforą, epiforą, katachrezą (pytanie o nią padło w ubiegłym roku w jednej ze szkół!), parentezą. Następnie zdefiniuj te pojęcia. Jeśli ich nie pamiętasz, możesz sprawdzić TUTAJ.
1/ Bomba idzie do góry i od tej chwili wszystko jest w rękach konia. (Z reportażu, przykład Witolda Doroszewskiego)
2/ Zosiu! patrząc, serce boli (A. Mickiewicz, Pan Tadeusz)
3/ Prosto do nieba czwórkami szli
żołnierze z Westerplatte.
(A lato było piękne tego roku) (K.I. Gałczyński, Pieśń o żołnierzach z Westerplatte)
4/ Chwalcie Go dźwiękiem rogu,
chwalcie Go na harfie i cytrze!
Chwalcie Go bębnem i tańcem,
chwalcie Go na strunach i flecie! (Psalm 150)
5/ zwija się zaułek zawiły
zagubiony we własnych załomach (J. Czechowicz, Elegia uśpienia)
6/ Mój duch wyzionął ducha. (Witold Gombrowicz, Dziennik, II)
7/ Ranny horyzont otworzył powieki oczekiwania.
Załopotały gniazda skrzydłami oczekiwania.
Przemknął cień drapieżny szponem oczekiwania. (Anna Kamieńska, Oczekiwanie)
Ćwiczenie 2.
Podaj 2-3 przykłady stałych związków frazeologicznych. Jakie są funkcje takich związków w języku?
Ćwiczenie 3.
Jeszcze trochę frazeologii. Podaj, jak brzmią zdefiniowane niżej środki frazeologiczne:
a/ Ktoś, na kim bezkarnie można wyładować agresję; b/ radykalnie i stanowczo rozstrzygnąć trudną sprawę; c/ książka bardzo cenna, bibliofilska rzadkość.
Ćwiczenie 4.
Ułóż chronologicznie utwory i dopisz autorów oraz epokę literacką, w której powstały: Tango, Na lipę, Pokolenie [Wiatr drzewa spienia…], Krzyżacy, Do trupa, Hymn [Smutno mi, Boże…], Koniec wieku XIX, Żona modna.
Ćwiczenie 5.
Podaj nazwy stylów/tendencji, które reprezentują twórcy pokazanych poniżej dzieł oraz typ obrazu (np. scena rodzajowa, batalistyka, portret). Jeśli nie kojarzysz wszystkich nazw, możesz zajrzeć TUTAJ.
1/
Pytania.
Ćwiczenie 1.
Przeczytaj poniższe cytaty (literackie oraz publicystyczne) i połącz je w pary ze środkami stylistycznymi: aliteracją, anaforą, anakolutem, diaforą, epiforą, katachrezą (pytanie o nią padło w ubiegłym roku w jednej ze szkół!), parentezą. Następnie zdefiniuj te pojęcia. Jeśli ich nie pamiętasz, możesz sprawdzić TUTAJ.
1/ Bomba idzie do góry i od tej chwili wszystko jest w rękach konia. (Z reportażu, przykład Witolda Doroszewskiego)
2/ Zosiu! patrząc, serce boli (A. Mickiewicz, Pan Tadeusz)
3/ Prosto do nieba czwórkami szli
żołnierze z Westerplatte.
(A lato było piękne tego roku) (K.I. Gałczyński, Pieśń o żołnierzach z Westerplatte)
4/ Chwalcie Go dźwiękiem rogu,
chwalcie Go na harfie i cytrze!
Chwalcie Go bębnem i tańcem,
chwalcie Go na strunach i flecie! (Psalm 150)
5/ zwija się zaułek zawiły
zagubiony we własnych załomach (J. Czechowicz, Elegia uśpienia)
6/ Mój duch wyzionął ducha. (Witold Gombrowicz, Dziennik, II)
7/ Ranny horyzont otworzył powieki oczekiwania.
Załopotały gniazda skrzydłami oczekiwania.
Przemknął cień drapieżny szponem oczekiwania. (Anna Kamieńska, Oczekiwanie)
Ćwiczenie 2.
Podaj 2-3 przykłady stałych związków frazeologicznych. Jakie są funkcje takich związków w języku?
Ćwiczenie 3.
Jeszcze trochę frazeologii. Podaj, jak brzmią zdefiniowane niżej środki frazeologiczne:
a/ Ktoś, na kim bezkarnie można wyładować agresję; b/ radykalnie i stanowczo rozstrzygnąć trudną sprawę; c/ książka bardzo cenna, bibliofilska rzadkość.
Ćwiczenie 4.
Ułóż chronologicznie utwory i dopisz autorów oraz epokę literacką, w której powstały: Tango, Na lipę, Pokolenie [Wiatr drzewa spienia…], Krzyżacy, Do trupa, Hymn [Smutno mi, Boże…], Koniec wieku XIX, Żona modna.
Ćwiczenie 5.
Podaj nazwy stylów/tendencji, które reprezentują twórcy pokazanych poniżej dzieł oraz typ obrazu (np. scena rodzajowa, batalistyka, portret). Jeśli nie kojarzysz wszystkich nazw, możesz zajrzeć TUTAJ.
1/
 |
| Paul Cézanne, Martwa natura z jabłkami, źródło |
2/
 |
| Iwan Ajwazowski, Sztorm, źródło |
3/
 |
| Auguste Renoir, Śniadanie wioślarzy, źródło |
4/
 |
| John Constable, Łan zboża, źródło |
5/
 |
| Giovanni Antonio Canal, Canale Grande i kościół Santa Maria della Salute, źródło |
Odpowiedzi.
Ćwiczenie 1.
Aliteracja (5) - powtórzenie jednej lub kilku głosek na początku (lub w akcentowanych pozycjach) kolejnych wyrazów tworzących zdanie lub wers.
Anafora (4) - powtórzenie tego samego słowa (lub zwrotu) na początku kolejnych wersów.
Anakolut (2) - struktura składniowa, w której elementy nie są ze sobą zestrojone zgodnie z obowiązującą normą. Częsta - przy niewłaściwym stosowaniu imiesłowów.
Diafora (6) - zestawienie podobnie lub jednakowo brzmiących wyrazów o różnym znaczeniu, stwarzające swoistą grę słów.
Epifora (7) - powtórzenie tego samego słowa (lub zwrotu) na końcu kolejnych wersów.
Katachreza (1) - 1. Nowe znaczenie słowa powstałe wskutek przeniesienia nazwy jednej rzeczy na inną, która nie była dotąd nazwana. 2. Odmiana metafory, utworzona na zasadzie odległych skojarzeń, której nie można brać dosłownie ze względu na jej alogiczność.
Parenteza (3) - zdanie wtrącone.
Ćwiczenie 2.
Np. wpuścić w maliny, twardy orzech do zgryzienia, dać kosza. Związki frazeologiczne służą: wyrażeniu ekspresji, rozszerzeniu znaczenia, precyzyjniejszemu wyrażeniu myśli, uplastycznieniu wypowiedzi, czasem - wprowadzeniu elementu humorystycznego. Także: (czasem) przechowują formy, które wyszły z codziennego użycia (archaizmy) i stanowią tworzywo stylizacji.
Ćwiczenie 3.
a/ Chłopiec do bicia; b/ przeciąć węzeł gordyjski; c/ biały kruk.
Ćwiczenie 4.
Na lipę - Jan Kochanowski (odrodzenie = renesans), Do trupa - Jan Andrzej Morsztyn (barok), Żona modna - Ignacy Krasicki (oświecenie), Hymn [Smutno mi, Boże…] - Juliusz Słowacki (romantyzm), Krzyżacy - Henryk Sienkiewicz (pozytywizm), Koniec wieku XIX - Kazimierz Przerwa-Tetmajer (Młoda Polska = neoromantyzm), Pokolenie [Wiatr drzewa spienia…] - Krzysztof Kamil Baczyński (okres wojny i okupacji), Tango - Sławomir Mrożek (literatura powojenna).
Ćwiczenie 5.
1/ Postimpresjonizm. Martwa natura.
2/ Romantyzm. Pejzaż marynistyczny (marina).
3/ Impresjonizm. Scena rodzajowa.
4/ Realizm. Pejzaż ze sztafażem.
5/ Rokoko. Weduta (pejzaż miejski).
Ćwiczenie 1.
Aliteracja (5) - powtórzenie jednej lub kilku głosek na początku (lub w akcentowanych pozycjach) kolejnych wyrazów tworzących zdanie lub wers.
Anafora (4) - powtórzenie tego samego słowa (lub zwrotu) na początku kolejnych wersów.
Anakolut (2) - struktura składniowa, w której elementy nie są ze sobą zestrojone zgodnie z obowiązującą normą. Częsta - przy niewłaściwym stosowaniu imiesłowów.
Diafora (6) - zestawienie podobnie lub jednakowo brzmiących wyrazów o różnym znaczeniu, stwarzające swoistą grę słów.
Epifora (7) - powtórzenie tego samego słowa (lub zwrotu) na końcu kolejnych wersów.
Katachreza (1) - 1. Nowe znaczenie słowa powstałe wskutek przeniesienia nazwy jednej rzeczy na inną, która nie była dotąd nazwana. 2. Odmiana metafory, utworzona na zasadzie odległych skojarzeń, której nie można brać dosłownie ze względu na jej alogiczność.
Parenteza (3) - zdanie wtrącone.
Ćwiczenie 2.
Np. wpuścić w maliny, twardy orzech do zgryzienia, dać kosza. Związki frazeologiczne służą: wyrażeniu ekspresji, rozszerzeniu znaczenia, precyzyjniejszemu wyrażeniu myśli, uplastycznieniu wypowiedzi, czasem - wprowadzeniu elementu humorystycznego. Także: (czasem) przechowują formy, które wyszły z codziennego użycia (archaizmy) i stanowią tworzywo stylizacji.
Ćwiczenie 3.
a/ Chłopiec do bicia; b/ przeciąć węzeł gordyjski; c/ biały kruk.
Ćwiczenie 4.
Na lipę - Jan Kochanowski (odrodzenie = renesans), Do trupa - Jan Andrzej Morsztyn (barok), Żona modna - Ignacy Krasicki (oświecenie), Hymn [Smutno mi, Boże…] - Juliusz Słowacki (romantyzm), Krzyżacy - Henryk Sienkiewicz (pozytywizm), Koniec wieku XIX - Kazimierz Przerwa-Tetmajer (Młoda Polska = neoromantyzm), Pokolenie [Wiatr drzewa spienia…] - Krzysztof Kamil Baczyński (okres wojny i okupacji), Tango - Sławomir Mrożek (literatura powojenna).
Ćwiczenie 5.
1/ Postimpresjonizm. Martwa natura.
2/ Romantyzm. Pejzaż marynistyczny (marina).
3/ Impresjonizm. Scena rodzajowa.
4/ Realizm. Pejzaż ze sztafażem.
5/ Rokoko. Weduta (pejzaż miejski).
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz