Kącik Maturzysty - 134: Historia literatury

Dzisiaj jeszcze raz wrócimy do historii literatury. Pierwsze ćwiczenie - na rozgrzewkę, więc bardzo łatwe. Kolejne - też (prawdopodobnie) nietrudne.

Ćwiczenie 1
O kogo chodzi w poniższych peryfrazach? Podaj imię, nazwisko, epokę, w której tworzyli.
1.
Jan z Czarnolasu.
2.
Najwybitniejszy polski bajkopisarz.
3.
Ojciec literatury polskiej.
4.
Autor "Beniowskiego".
5.
Twórca polskiego eposu narodowego.

Ćwiczenie 2
Na jakich instrumentach grali:
a/ Marsjasz (mitologia grecka),
b/ Orfeusz (mitologia grecka),
c/ Jankiel (Pan Tadeusz Adama Mickiewicza),
d/ Danusia (Krzyżacy Henryka Sienkiewicza),
e/ Neron (Quo vadis Sienkiewicza),
f/ Molinari (Lalka Bolesława Prusa).

Ćwiczenie 3
Podaj, z jakich utworów (tytuł, autor, epoka) pochodzą cytaty. Uwaga! Postaraj się najpierw szukać w pamięci, a nie w Internecie :).
a/
(…) Uderzmy w sądne pienie,
Nawołując: „Ciesz się, późny wnuku!
Jękły — głuche kamienie:
Ideał — sięgnął bruku — —”.

b/
Pełno nas, a jakoby nikogo nie było:
 Jedną maluczką duszą tak wiele ubyło.

c/
Polsko! lecz ciebie błyskotkami łudzą!
Pawiem narodów byłaś i papugą;
A teraz jesteś służebnicą cudzą —

d/
Jakaż jest przeciw włóczni złego twoja tarcza,
człowiecze z końca wieku?... Głowę zwiesił niemy.

e/
Zawżdy znajdzie przyczynę, kto zdobyczy pragnie.

f/
Jednak zostanie po mnie ta siła fatalna,
Co mi żywemu na nic... tylko czoło zdobi;
Lecz po śmierci was będzie gniotła niewidzialna,
Aż was, zjadacze chleba - w aniołów przerobi.

g/
Ty nic nie czujesz, ja cierpię ból srodze,

h/
Z Twoich rąk wszelkie źwierzę patrza swej żywności,
A Ty każdego żywisz z Twej szczodrobliwości.

i/
Oni się tam gniotą, tłoczą
I ni stąd, ni zowąd naraz
Trzask, prask, biją się po pysku;

Ćwiczenie 4
Podaj definicję i przykłady cyklu literackiego.

Ćwiczenie 5
Kolejne pytanie dotyczące cyklu literackiego.
a)    Ile jest Trenów Jana Kochanowskiego?
b)    Ile jest Sonetów krymskich Adama Mickiewicza?
c)   Ile jest sonetów z cyklu Krzak dzikiej róży w ciemnych smreczynach Jana Kasprowicza?

 Odpowiedzi

Ćwiczenie 1
1.
Jan Kochanowski, renesans (odrodzenie).
2.
Ignacy Krasicki, oświecenie.
3.
Mikołaj Rej, renesans (odrodzenie).
4.
Juliusz Słowacki, romantyzm.
5.
Adam Mickiewicz, romantyzm.

Ćwiczenie 2
a/ na aulosie,
b/ na lirze lub kitarze,
c/ na cymbałach,
d/ na lutni,
e/ na lutni,
f/ na skrzypcach.

Ćwiczenie 3
a/  Fortepian Chopina, Cyprian Kamil Norwid, romantyzm;
b/ Treny (Tren VIII), Jan Kochanowski, renesans (odrodzenie);
c/  Grób Agamemnona, Juliusz Słowacki, romantyzm;
d/ Koniec wieku XIX, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Młoda Polska (modernizm, neoromantyzm);
e/ Jagnię i wilcy, Ignacy Krasicki, oświecenie;
f/ Testament mój, Juliusz Słowacki, romantyzm;
g/ Do trupa, Jan Andrzej Morsztyn, barok;
h/ Pieśń [Czego chcesz od nas, Panie…], renesans (odrodzenie);
i/ Wesele [Radczyni, akt I, scena 3], Stanisław Wyspiański, Młoda Polska (modernizm, neoromantyzm).

Ćwiczenie 4
Cykl literacki - zespół utworów, na ogół pisanych przez tego samego autora. Każdy utwór  może stanowić samodzielną całość, ale musi w jakiś sposób łączy się treścią pozostałych utworów w kompozycyjną całość. Przykłady: Treny Jana Kochanowskiego, Sonety krymskie Adama Mickiewicza, Komedia ludzka Honoriusza Balzaka, Trylogia (Ogniem i mieczem, Potop, Pan Wołodyjowski) Henryka Sienkiewicza, Rougon-Macquartowie Emila Zoli, Nad głębiami Adama Asnyka, Krzak dzikiej róży w ciemnych smreczynach Jana Kasprowicza, W poszukiwaniu straconego czasu Marcela Prousta, Jeżycjada Małgorzaty Musierowicz, Saga o wiedźminie Andrzeja Sapkowskiego.

Ćwiczenie 5
a)    19.
b)    18.
c)    4.